DANIŞTAY İDARE DAVA DAIRELERI KURULU

DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2023/2778 E.  ,  2024/1162 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2023/2778
Karar No : 2024/1162

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Sanayi ve Ticaret AŞ
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : .. Bakanlığı
VEKİLİ : Huk. Müş. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 27/12/2022 tarih ve E:2018/3520, K:2022/6564 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin sahibi olduğu "..." adlı gemiyle mavi yüzgeçli orkinos avcılığı için kota tahsisi yapılması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlem ile bu işlemin bildirimine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin, 13/08/2016 tarih ve 29800 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2016/35)'in 21. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan "gırgır ağlarıyla" ibaresinin ve 2018 Yılı Mavi Yüzgeçli Orkinos Avcılığı Yapacak Gemilerin Belirlenmesi ve Bu Gemilere Yapılacak Kota Tahsisine İlişkin 2018/1 numaralı Genelge'nin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 27/12/2022 tarih ve E:2018/3520, K:2022/6564 sayılı kararıyla;
Davacı tarafından, 2018 Yılı Mavi Yüzgeçli Orkinos Avcılığı Yapacak Gemilerin Belirlenmesi ve Bu Gemilere Yapılacak Kota Tahsisine İlişkin 2018/1 Nolu Genelge'nin tümünün iptali istenilmekte ise de; davacı şirketin sahibi olduğu "..." isimli geminin 2018 yılı mavi yüzgeçli orkinos avcılığına katılması istemiyle davalı idareye yapmış olduğu 30/04/2018 tarihli başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemde; 2018/1 Nolu Genelge'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde yer alan ''01.01.2016 ile 31.12.2017 tarihleri arasında gırgır ağı ile avcılık yaptığını gösterir Bakanlık il/ilçe müdürlüklerinden, 4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ'in Ek-3'de yer alan 'Ağ Ölçüm Belgesi' almış olmak'' kuralı uyarınca gemiye ait ağ ölçüm belgesinin bulunmadığı ve aynı Genelge'nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (i) alt bendinde yer alan ''...gırgır gemileri ile bu gemilere ait mavi yüzgeçli orkinos ağını hazır bulundurur." kuralı uyarınca orkinos ağıyla birlikte geminin hazır bulundurulmadığı tespitlerine istinaden başvuru şartlarının sağlanmadığı ve başvurunun değerlendirmeye alınmadığı belirtildiğinden, uygulama işleminin tesisi üzerine açılan işbu davada süre ve menfaat koşulları da göz önünde bulundurularak yargısal incelemenin, uygulama işleminin dayanakları olan 2018/1 Nolu Genelge'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendindeki ''01.01.2016 ile 31.12.2017 tarihleri arasında gırgır ağı ile avcılık yaptığını gösterir Bakanlık il/ilçe müdürlüklerinden, 4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ'in Ek-3'de yer alan 'Ağ Ölçüm Belgesi' almış olmak'' düzenlemesi ile aynı Genelge'nin 6. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (i) alt bendindeki ''...gırgır gemileri ile bu gemilere ait mavi yüzgeçli orkinos ağını hazır bulundurur." düzenlemesinin iptali istemi ile sınırlı olarak yapılması gerektiği,
Usul yönünden:
Dava konusu … tarih ve … sayılı işlemin incelenmesi:
Dava konusu edilen … tarih ve … sayılı işlemin, davacının sahibi olduğu "..." adlı gemiyle mavi yüzgeçli orkinos avcılığı için kota tahsisi yapılması istemiyle davalı idareye yapılan başvurunun reddine ilişkin yine işbu davanın konusunu teşkil eden … tarih ve … sayılı işlemin davacıya bildirilmesinden ibaret olduğunun anlaşıldığı,
Bu durumda, anılan işlemin tek başına davacının hukuki durumunu etkileme kabiliyetini haiz olmadığı, idari davaya konu yapılabilecek nitelikte kesin ve icrai bir işlem olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığı ve davanın bu kısmının 2577 sayılı Kanun'un 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığı,
Dava açma süresine ilişkin inceleme:
Davalı idare tarafından, davanın süresinde açılmadığı ileri sürülmüş ise de, davacının 30/04/2018 tarihli başvurusunun (mülga) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemiyle reddedildiği, bu işlemin 21/05/2018 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, bakılan davanın ise 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinin 4. fıkrasında düzenlenen kurala uygun şekilde, uygulama işleminin tebliğinden itibaren 60 günlük süre içinde, 19/07/2018 tarihinde açıldığı görüldüğünden, davalı idarenin aksi yöndeki iddiasına itibar edilmediği, öte yandan, davalı idarenin diğer usuli itirazlarının da yerinde görülmediği,
Esas yönünden:
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 639 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Su Ürünleri Yönetmeliği hükümleri uyarınca, su ürünleri kaynaklarından ekonomik olarak yararlanabilmek amacıyla su ürünleri kaynaklarının sürdürülebilir işletimine ilişkin esas ve usulleri belirlemek üzere davalı Bakanlığa tebliğle düzenleme yapma yetkisi verildiği,
Ayrıca, Türkiye'nin onay ve katılma yoluyla taraf olduğu Atlantik Ton Balıklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme'de, ton ve ton benzeri balıkların popülasyonlarının azami sürdürülebilir avlanmaya müsaade edecek seviyelerde yakalanması ve etkin biçimde avlanmasını sağlayacak tedbirler alınacağının belirtildiği, bu sözleşme uyarınca oluşturulan Atlantik Ton Balıklarının Korunması Uluslararası Komisyonu (ICCAT) tarafından, mavi yüzgeçli orkinos balığı stoklarının korunması amacıyla bu balık türüne ilişkin yıllık avlanma ve toplam av miktarının, kotaların belli kurallar dahilinde ülkelere dağılımı suretiyle belirlendiği, bu kapsamda, üye ülkelerin de bu kurallara yönelik düzenlemeler yapması gerektiği, kurallara uyulmaması halinde, üye ülkelere, dış ticaretlerine yönelik kısıtlamalar içeren, ilgili ülkenin avcılık kotasının azaltılması, iptal edilmesi, ihracatın durdurulması gibi oldukça ağır yaptırımların uygulanabildiği, davalı Bakanlığın da üstlenmiş olduğu görev ve sorumluluk gereği üyesi bulunduğumuz Komisyonca getirilen düzenlemeleri iç mevzuatımıza yönetmelik ve benzeri düzenlemeler ile aktarmakla yükümlü bulunduğu,
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu'nun 23. maddesinin (a) ve (b) bentleri ile Su Ürünleri Yönetmeliği'nin 15. ve 16. maddeleri uyarınca balıkçılık ve su ürünleri avcılığı konusunda davalı idareye geniş takdir yetkisi tanındığı, iç hukukumuzda tanınan bu yetki çerçevesinde, uluslararası sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin de yerine getirilmesi amacıyla davalı idarece üniversiteler ile sektör temsilcilerinin görüşleri ve hizmetin gerekleri dikkate alınarak, dava konusu 2016/35 sayılı Tebliğ'in 21. maddesi ile dava konusu 2018/1 sayılı Genelge'de mavi yüzgeçli ton balığı avcılığı yapacak gemilerin taşıması gereken nitelikler ile uyması gereken kuralların belirlendiği,
Bu kapsamda, dava konusu 2016/35 sayılı Tebliğ'in 21. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi ile dava konusu 2018/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, mavi yüzgeçli orkinos avcılığında kullanılacak gemilerin "gırgır ağlarıyla" avcılık yapması şartının getirildiği; aynı Genelge'nin, uygulama işlemlerinin dayanağını teşkil eden 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde, "01/01/2016-31/12/2017 tarihleri arasında gırgır ağı ile avcılık yaptığını gösterir ağ ölçüm belgesi almış olmak" husunun başvuru şartları arasında sayıldığı; 6. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (i) alt bendinde ise, başvuru koşullarını taşıyan gemilerin başvuru dilekçesi ekinde "gemi av donanımı ve ağ tespit tutanağı"nın bulunmasının zorunlu olduğu, bu tutanağın düzenlenmesi için ise "gırgır gemileri ile bu gemilere ait mavi yüzgeçli orkinos ağının birlikte hazır bulundurulması" gerektiğinin düzenlendiği,
Görüleceği üzere, anılan hükümlerin, başvurunun yapılacağı 2018 yılından önceki dönemde gırgır ağı ile avcılık yapıldığını, dolayısıyla mevzuat hükümlerine uygunluk ile gerekli tecrübe ve yeterliliği belirlemeye yönelik bulunan, ayrıca avcılık aracı olan ağlar ile gırgır gemilerinin birlikte tespit edilmesi suretiyle aralarında bağlantı kurulmasını sağlama amacı güden, birbirini tamamlayıcı mahiyetteki düzenlemeler oldukları, Bu durumda, davalı idarece üniversiteler ile sektör temsilcilerinin görüşlerinin alınması suretiyle uluslararası sözleşmelere ve mevzuat tarafından öngörülen düzenleme yetkisine uygun olarak tesis edildiği anlaşılan dava konusu düzenlemelerde ve bu düzenlemelere dayalı olarak tesis edilen bireysel işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Nitekim, 2018/1 sayılı Genelge'nin iptali istemiyle açılan başka bir davada, Dairelerince davanın reddi yolunda verilen 08/10/2020 tarih ve E:2018/3912, K:2020/3573 sayılı kararın, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 14/03/2022 tarih ve E:2021/2598, K:2022/844 sayılı kararıyla kesin olarak onandığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davanın konusuz kaldığı, sadece usuli inceleme yapılarak karar verilmesine yer olmadığına ilişkin hüküm tesis edilmesi gerekirken işin esasına girilerek inceleme yapılması ve esasa ilişkin karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, dava konusu bireysel işlemlerin kesin ve icrai işlem niteliğinde olduğu, "..." isimli geminin boydan boya 100 mm göz açıklığına sahip yeni bir orkinos ağını da içerecek şekilde birebir Norveç dizaynına kavuşturulduğu, gemiye ait tüm belgelerin davalı Bakanlığa takdim edildiği, 2018 yılı orkinos avcılığına katılmak için de 28/04/2018 tarihli dilekçe ile resmi olarak başvuru yapıldığı, dava konusu Genelge'de hukuki nedenlerle gırgır avcılığına belli bir süre ara verip daha sonra sadece orkinos avı yapmak isteyen gemiler için bir düzenleme bulunmadığı, söz konusu gemi ve kuraya başvuran davacıya ait diğer gemilerin zaten gırgır avcılığı yapmamakta olduğu, sadece orkinos avcılığı faaliyetinde bulundukları, sözü edilen gemilerin 01/01/2016 ile 31/12/2017 tarihleri arasında fiilen gırgır ağı ile avcılık yapmamış olması ve yalnızca orkinos avcılığı faaliyetlerinde bulunmaları, "..." isimli geminin ise tadilat sonrası ilk defa mavi yüzgeçli orkinos avcılığına katılacak olması ve geçmiş dönemler itibarıyla 2013 yılı sonrasında başkaca bir avcılık faaliyetinde bulunmamış olması sebebiyle Genelge'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde belirtilen "ağ ölçüm belgesinin" gerekmeyeceği, yalnızca orkinos avına yönelik "gemi av donanımı ve ağ tespit tutanağı"nın bulunmasının yeterli olacağı, 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (d) bendi ile beraber yorumlanması halinde belirtilen şekilde anlaşılması gerektiği, geçmiş yıllardaki uygulamalardan farklı olarak 2018 yılı için getirilen düzenleme ile çelişkili durumlar oluşturulduğu, 2017 yılına ilişkin Tebliğ'de kuraya katılabilecek gemiler yönünden geçerli boy uzunluğu, denize elverişlilik belgesi ve gırgır balıkçı gemileri yönünden ruhsat tezkeresine sahip olma şartları dışında özel bir şart aranmayıp her türlü balıkçı gemisinin kuraya katılabildiği, 2018 yılı Genelgesi'nde ise gırgır balıkçı gemileri olarak özel tasnif yapıldığı, diğer türdeki gemiler yönünden açıkça bir sınırlama oluşturulduğu, ayrıca gırgır ağlarıyla avcılık yapan gemilerin bu hususu ispatlamaları açısından ağ ölçüm belgesi almak şartı bulunduğu, orkinos avcılığı için ayrıca bir orkinos ağı bulundurulmasının zorunlu tutulduğu, 2017 yılında sadece gemilerin tespitinin yaptırılması şartı aranıyorken, 2018 yılında gemilerle birlikte orkinos ağlarının da tespitinin yaptırılması mecburiyeti getirildiği, bir diğer çelişkinin 2017 yılında kendilerine kota tahsis edilen gemilerin 01/09/2018 tarihine kadar mavi yüzgeçli orkinos ve diğer orkinos türleri dışındaki balık türleri bakımından avlanma yasağına tabi oldukları halde dava konusu Genelge ile bu gemilerden 31/12/2017 tarihine kadar gırgır avcılığı yaptıklarına dair ağ ölçüm belgesi istenmiş olmasının olduğu, yani bir geminin hem 2017 yılında orkinos avcılığına katılıp o yıl sonuna kadar diğer balık türlerinin avcılığını yapma yasağına tabi olması, hem de bu yasak kapsamındaki bir kısım süreye denk gelen zaman dahilinde ağ ölçüm belgesi alarak gırgır avcılığı da yaptığını ispata mecbur kılınmasının anlaşılamadığı, 2017 yılı Tebliği'nde kota devri serbestken, 2018 yılı Genelgesi ile kısıtlandığı, 2017 yılında kotalarını devreden gemilerin 2018 yılı sezonunda başvuramayacakları düzenlenmiş olmasına rağmen bu gruba giren gemilere de tekrar kota tahsis edildiği, dava konusu Tebliğ'in 21. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendindeki düzenleme ile ava katılmış ve kotalarını tamamlamış gemilerin başkaca avlanma faaliyetinde bulunmayacaklar ise barınağa çekilmelerinin zorunlu tutulduğu, bu düzenlemenin aynı zamanda sadece orkinos avcılığına katılan bir geminin gırgır avcılığı yapmaksızın barınakta bir sezon boyunca bekletilmesi anlamına da geldiği, oysa ki (a) bendine göre orkinos avcılığının gırgır ağlarıyla avcılık yapan balıkçı gemilerine verilecek izin ve kotalar dahilinde yapılacağı, burada tanımlanan ağların özel bir öneminin olmadığı, başvurunun ret gerekçelerinden birinin de ölçümü ve tespiti yapılan ağ ile bu ağın kullanılacağı geminin ölçüm esnasında birlikte bulundurulmasının gerektiği, dava konusu Genelge dışında hiçbir mevzuatta bu yönde bir zorunluluk getirilmediği, fiilen bunların tespitlerinin ayrı ayrı yapılabilmesinin mümkün olduğu, Genelge'nin bu yöndeki düzenlemelerinin fiili ve hukuki duruma uygun düşmediği, gerekçesiz ve keyfi olduğu, orkinos avına katılma izni alamayan "..." isimli geminin dava konusu Tebliğ'in 21. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi kapsamında yardımcı gemi olarak sezonda avcılık faaliyetine katıldığı, bütün teknik ve hukuki gereklilikleri sağlayan geminin orkinos avcılığına katılamayıp aynı faaliyete başka bir sıfatla katılabilmesine izin verilmiş olmasının da anlaşılamadığı, Kanun'la verilmemiş bir yetkinin Genelge ile getirilmeye çalışıldığı, her davanın kendi talep konuları çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
Üye ...'ın, dava dilekçesinde, 2018/1 Nolu Genelge'nin tümünün iptali istenilmesine rağmen, Daire tarafından, dava konusu Genelge'nin 5. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendindeki ''01.01.2016 ile 31.12.2017 tarihleri arasında gırgır ağı ile avcılık yaptığını gösterir Bakanlık il/ilçe müdürlüklerinden, 4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ'in Ek-3'de yer alan 'Ağ Ölçüm Belgesi' almış olmak'' düzenlemesi ile 6. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (i) alt bendindeki ''...gırgır gemileri ile bu gemilere ait mavi yüzgeçli orkinos ağını hazır bulundurur." düzenlemesine hasren inceleme yapılmasında hukuken isabet olmadığı ve eksik inceleme yapıldığı yönündeki oyuna karşılık, Dairenin hasren inceleme yapmasında hukuki isabetsizlik olmadığına oyçokluğu ile karar verilerek, işin esasına geçildi:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 27/12/2022 tarih ve E:2018/3520, K:2022/6564 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Kesin olarak, 23/05/2024 tarihinde, usulde oyçokluğu, esasta oybirliği ile karar verildi.