DANIŞTAY 7. DAIRE

Danıştay 7. Daire Başkanlığı         2023/1534 E.  ,  2024/2705 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2023/1534
Karar No : 2024/2705

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı adına
.. Gümrük Müdürlüğü - (E-Tebligat)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Ambalaj Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : .. Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:.. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı tarafından, ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında tescilli muhtelif tarih ve sayılı 31 adet beyanname muhteviyatı eşyaların işlenmesi sonucu ortaya çıkan ikincil işlem görmüş ürün olan hurdanın yurt içinde satışa konu edilmesine karşın herhangi bir beyanda bulunulmadığından ve bu suretle ihracat taahhüdünün eksik yerine getirildiğinden bahisle 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 238. maddesi uyarınca yapılan ek tahakkuk ile alınan para cezası kararına vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin . tarih ve E:., K:.. sayılı kararıyla; davacı tarafından, ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında tescilli muhtelif tarih ve sayılı 31 adet beyanname muhteviyatı eşyaların işlenmesi sonucu ortaya çıkan ikincil işlem görmüş ürün olan hurdanın yurt içinde satışa konu edilmesine karşın herhangi bir beyanda bulunulmadığından ve bu suretle ihracat taahhüdünün eksik yerine getirildiğinden bahisle düzenlenen 29/06/2016 tarih 450-B/06 sayılı cevaplı rapora dayanılarak 4458 sayılı Gümrük Kanununun 238. maddesi uyarınca yapılan ek tahakkuk ile alınan para cezası kararına vaki itirazın reddine ilişkin işleminin Mahkemelerinin . tarih ve E:., K:… sayılı kararıyla iptal edilmesinden sonra .. tarih ve … sayılı vergi inceleme raporu düzenlenerek dava konusu işlemin tesis edildiği olayda, cevaplı raporda ikincil işlem görmüş ürün miktarının yıl bazında belirlendiği, yeni düzenlenen raporda ise sadece dahilde işleme izin belgesi bazında ikincil işlem görmüş ürün miktarının belirlendiği, bunun dışındaki tespitler bakımından . tarih ve … sayılı soruşturma raporuna ve aynı tarihli cevaplı rapora atıfta bulunulduğu, Mahkemelerince verilen iptal kararı sonrasında yeniden tesis edilen işlemlerde dahilde işleme izin belgesine aykırı olarak ithal edilen eşyanın, süresi içinde ihraç edilmeyerek yurt içine doğrudan veya işlenerek satıldığına dair yeni ve somut bir tespit bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Tesis edilen işlemlerin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulüyle kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında tescilli muhtelif tarih ve sayılı 31 adet beyanname muhteviyatı eşyaların işlenmesi sonucu ortaya çıkan ikincil işlem görmüş ürün olan hurdanın yurt içinde satışa konu edilmesine karşın herhangi bir beyanda bulunulmadığından ve bu suretle ihracat taahhüdünün eksik yerine getirildiğinden bahisle 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 238. maddesi uyarınca yapılan ek tahakkuk ile alınan para cezası kararına vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 115. maddesinin 1. fıkrasında, ilgili kuruluşların görüşleri alınarak yönetmelikle belirlenen listede yer alan işleme faaliyetleri sonucunda, asıl işlem görmüş ürünlerle birlikte söz konusu listede belirtilen ikincil işlem görmüş ürünlerin elde edilmesi ve bu ikincil ürünlerin serbest dolaşıma sokulması halinde ithalat vergilerinin asıl işlem görmüş ürünün ihraç edilen kısmı oranında ikincil işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınarak hesaplanacağı, ancak, izin hak sahibi, bu ürünlere ilişkin vergilerin 114. maddede belirtilen usule göre tahakkukunu talep edebileceği, 27/01/2005 tarih ve 25709 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2005/8391 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Kararı'nın 3. maddesinin 1. fıkrasında; İşlem Görmüş Ürün: işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl veya ikincil işlem görmüş ürünü, Asıl İşlem Görmüş Ürün: dahilde işleme rejimi kapsamında elde edilmesi amaçlanan ürünü, İkincil İşlem Görmüş Ürün: işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl işlem görmüş ürün dışındaki ürünü, İthal Eşyası: işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile işlem görmüş ürünün bünyesinde yer almamakla birlikte çalışmasını sağlayan madde (yakıt ve yağ dahil) ya da hizmetin devamını sağlayan madde (yedek parça, vb.), ambalaj ve işletme malzemesini, Fire: İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıkları olarak tanımlamış; 20/12/2006 tarih ve 26382 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği'nin 38. maddesinin 9. fıkrasında, dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında ithal edilen eşyadan elde edilen ikincil işlem görmüş ürünün, belge/izin ihracat taahhüdünün kapatılmasından önce gümrük mevzuatı çerçevesinde gümrük idaresi gözetiminde imhası, gümrüğe terk edilmesi, çıkış hükmünde gümrüğe teslimi veya serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithali hallerinde, bu ürünün ihracatının gerçekleştirilmesinin aranmayacağı, ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimine göre ithali halinde, bu ürünün gümrük idaresine tesliminin aranmayacağı ve bu ürüne ilişkin ithalat vergilerinin, belge/izin kapsamındaki gerçekleşme oranları üzerinden hesaplanan miktar ve birim fiyat esas alınarak tahsil edileceği, ancak, belge kapsamında yurt içi alım yapılması halinde, bu alıma tekabül eden varsa ikincil işlem görmüş ürünün ihracatının gerçekleşmesinin aranmayacağı, belge kapsamında, bu fıkra hükmü çerçevesinde işlem yapılması halinde bu durum, ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerince taahhüt kapatma yazısında belirtileceği kabul edilmiş; değinilen Tebliğin 43. maddesinin 5. fıkrasında, bu Tebliğin 38. maddesinin 9. fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, belge/izin kapsamında ikincil işlem görmüş ürünün ihraç edilmemesi halinde, ithal eşyasına ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı veya asıl işlem görmüş ürünün ihraç edilen kısmı oranında ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı esas alınarak hesaplanan verginin, ilgili gümrük idaresine yatırıldığının tevsikinin aranacağı, aksi takdirde, bu Tebliğin 45. maddesi hükmüne göre işlem yapılacağı düzenlenmiştir.
Aynı Tebliğin "Dahilde İşleme Tedbirlerine Uyulmaması" başlıklı 45. maddesinde ise, dahilde işleme tedbirlerini, dahilde işleme rejiminde ve belgede/izinde belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden; a) şartlı muafiyet sistemi kapsamında ithal edilen ve Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyanın ithali esnasında alınmayan verginin ithal tarihi itibarıyla 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edileceği, ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşya için 4458 sayılı Kanunun 238. maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 (iki) katı para cezası alınacağı kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyada bir örneği bulunan, 27/11/2019 tarih ve 9 sayılı İnceleme Raporunda davacı adına düzenlenen 2013 ila 2016 yıllarına ait dahilde işleme izin belgeleri kapsamında plastik film-poşet üretimi sonucu açığa çıkan hurda plastik cinsi eşyalara ilişkin beyan edilmesi gereken ikincil işlem görmüş ürünün miktarlarına yıl bazında yer verildiği, ancak beyan edilmesi gereken miktarın (ithalat kalemine oranı) dahilde işleme izin belgesi kapsamında belirtilmemesi nedeniyle, her belge kapsamında ne kadar ikincil işlem görmüş ürünün açığa çıktığı hususunun tespiti için Gümrük Müdürlükleriyle dahilde işleme izin belgesi kapsamında ne kadar ikincil işlem görmüş ürün ortaya çıktığı, belge başına oranının nasıl hesaplandığı hususlarının beyanname ve dahilde işleme izin belgesi bazında eşleştirilmesi istenildiği, 29/06/2016 tarih ve 10 sayılı Soruşturma Raporunda yer alan davacının faaliyet alanının polietilen granülden/polietilenden, baskılı-yalın ve çok katlı ambalaj film ve folyoları, polietilen hammaddesinden torba (kargo poşetleri, alışveriş poşetleri) gibi nihai ürünler üretmek olduğu, üretimde birinci derecede önemli girdi olarak kullanılan polietilen cinsi eşyanın 2014 dönemi içerisinde firma stoklarına giriş kaydının 2.752.729,99 kilogram olduğu, 2015 dönemi içerisinde ise 2.924.386,80 kilogram olarak stok kayıtlarına geçildiği, üretim sürecinde bir kısmı ikincil işlem gömüş hurda niteliğinde plastiklerin ortaya çıktığı, firmadan temin edilen muhasebe kayıtlarından "120 Alıcılar Hesabında" izlenen kayıtlarda bahse konu hurda cinsi ikincil işlem görmüş ürünün yurt içine muhtelif tarihli faturalarla, plastik geri dönüşümü alanında faaliyet gösteren firmalara satıldığı ve bu hurdaların; 2013 yılında 21.954,70 kg, 2014 yılında 35.973,15 kg, 2015 yılında 40.237,50 kg 2016 yılında 9.234,33 kg kadarının beyan edilmeksizin yurt içi alıcılara satılarak faturalandırıldığı tespit edildiği, yapılan yazışmalar sonucunda ise dava konusu işleme dayanak teşkil eden raporda ise plastik film-poşet üretimi sonucunda açığa çıkan hurda plastik cinsi eşyalara ilişkin beyan edilmesi gereken ikincil işlem görmüş ürün miktarlarının ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamı eşya için 38.137 kg, … sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamı eşya için 45.047,19 kg, 2015/D1-02439 sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamı eşya için 23.681,38 kg, … sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamı eşya için 4067,80 kg olduğu tespitlerine yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20. maddesinde, idare ve vergi mahkemeleri ile Danıştay'ın bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeleri, tarafların herhangi bir isteminin varlığı aranmaksızın kendiliklerinden yapmaları, gerek gördükleri belgelerin gönderilmesini ve bilgilerin verilmesini sadece taraflardan değil, ilgili gördükleri diğer yerlerden isteyebilecekleri öngörülmek suretiyle idari yargı yerlerine, resen araştırma yetki ve görevi verilmiştir. Verilen bu yetki ve görev, hukuka uygunluk denetiminin gerektirdiği her çeşit incelemeyi kapsamaktadır. Esasen bu yetki ve görevin, davanın karara bağlanabilmesi için dava dosyasında bulunmayan ancak, tarafların iddia ve savunmalarının dayandığı durumların varlığı ve doğruluğunu saptamak amacıyla olanlar da dahil olmak üzere gerekli görülen bilgi ve belgelerin edinilmesini sağlayan kanıt toplama yetki ve görevi olduğu da açıktır.
Yukarıda yer alan tespitler bir arada değerlendirildiğinde, … tarih ve … sayılı Soruşturma Raporunda 2013 yılında 21.954,70 kg hurda cinsi ikincil işlem görmüş ürünün yurt içine muhtelif tarihli faturalarla, plastik geri dönüşümü alanında faaliyet gösteren firmalara satıldığının tespit edildiği; .. tarih ve … sayılı Soruşturma Raporunda yer alan tespitler doğrultusunda ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ise plastik film-poşet üretimi sonucunda açığa çıkan hurda plastik cinsi eşyalara ilişkin beyan edilmesi gereken ikincil işlem görmüş ürün miktarının 38.137 kg olarak tespit edildiği görüldüğünden Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında, plastik film-poşet üretimi sonucunda açığa çıkan hurda plastik cinsi eşyalara ilişkin beyan edilmesi gereken ikincil işlem görmüş ürün miktarının belirlenerek, davacı şirket bünyesinde geri dönüşüm ünitesi bulunduğundan geri dönüşüm ünitesinde tekrar film üretiminde kullanılabilecek çapak ve fire oranının da dikkate alınarak yurt içine satışa konu edilen ikincil işlem görmüş ürünün ne kadarlık kısmının ithal edilen ham maddeden elde edilebileceği hususunda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 20. maddesinde belirtilen resen araştırma ilkesi uyarınca araştırma ve değerlendirme yapılmaksızın ve gerekmesi halinde bilirkişi incelemesine başvurulmaksızın eksik incelemeye dayalı olarak verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan, dosyanın ve UYAP kayıtlarının birlikte incelenmesinden; davacı tarafından, ...sayılı Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 2013 ve 2014 yıllarında tescilli muhtelif tarih ve sayılı 31 adet beyanname muhteviyatı eşyaların işlenmesi sonucu ortaya çıkan ikincil işlem görmüş ürün olan hurdanın yurt içinde satışa konu edilmesine karşın herhangi bir beyanda bulunulmadığından ve bu suretle ihracat taahhüdünün eksik yerine getirildiğinden bahisle 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 238. maddesi uyarınca yapılan ek tahakkuk ile alınan para cezası kararına vaki itirazın reddine ilişkin işlemin iptal eden ... Vergi Mahkemesinin . ve E:., K… sayılı kararına yöneltilen istinaf başvurusunu reddeden .. Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:…, K:… sayılı kararının Dairemizin .. tarih ve E: ., K:… sayılı kararıyla bozulması üzerine verilen … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:… sayılı kararının da Dairemizin 27/05/2024 tarih ve E:2023/597, K:2024/ 2704 sayılı kararıyla bozulduğu anlaşıldığından, verilecek olan kararda yukarıda değinilen bozma kararı uyarınca oluşacak maddi ve hukuki durum ile mükerrerlik hususu da göz önüne alınarak yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 13. maddesinin (j) bendi parantez içi hükmü uyarınca alınması gereken harç dahil olmak üzere, yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 27/05/2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.