DANIŞTAY 7. DAIRE

Danıştay 7. Daire Başkanlığı         2023/1290 E.  ,  2024/2484 K.
"İçtihat Metni"T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2023/1290
Karar No : 2024/2484

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı adına
… Gümrük Müdürlüğü - (E - Tebligat)
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : .. Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı adına tescilli ...tarih ve ...sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşya için gözetim kıymeti farkı üzerinden ihtirazi kayıtla yurt dışı gider olarak beyan edilerek ödenen gümrük, ilave gümrük ve katma değer vergilerine vaki itirazın geri verme veya kaldırma başvurusu formu ile ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulması gerektiğinden bahisle reddine dair işlemin iptali ile fazladan ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; davacı tarafından uyuşmazlık konusu eşyanın sorunsuz şekilde serbest dolaşıma girişinin sağlanabilmesi için ihtirazi kayıtla yapılan yurt dışı gider beyanı ile eşyanın kıymetinin Gözetim Tebliğinde belirlenen kıymete ulaşmasının sağlandığı, bu durumda, kendi iradesiyle yapılan yurt dışı gider beyanı ile davalı idarenin eşyanın gerçek fiyatının tespiti amacıyla inceleme ve araştırma yapma, yasalarca kendisine verilen yetkiler çerçevesinde ticaret politikası önlemlerini uygulama imkanının ortadan kaldırıldığı anlaşıldığından, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 28/07/2021 tarihinde yürürlüğe giren 7333 sayılı Kanun ile değişik 211. maddesi uyarınca, ticaret politikası önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin, davacının kendi beyanı ile arttırılması sonucu tahakkuk ettirilerek ödenen vergilerin geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Beyanname kapsamı eşya için gözetim kıymet uygulamasına gidildiği ve idarenin belirlediği kıymetin altındaki serbest dolaşıma giriş beyannameleri ile ilgili olarak farka tekabül eden vergiler ve bu tutarın üç katı para cezasının teminata bağlanması suretiyle eşyanın teslim edilebileceğinin belirtilmesi üzerine, ihtirazi kayıt konulmak suretiyle idare tarafından belirlenmiş gözetim kıymete ulaşmak için yurt dışı giderler kalemine ilave kıymet beyanı yapıldığı, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 242. maddesi uyarınca üst makama itiraz edildiği, beyanname tescil aşamasındayken ihtirazi kayıt konularak ödeme yapıldığı, yüksek vergileri kendi rızasıyla ödemediği,fatura bedeli ile beyan arasındaki farkın serbest iradeyle ödendiğinin kabul edilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ..'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulüyle kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı adına tescilli ...tarih ve ...sayılı serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşya için gözetim kıymeti farkı üzerinden ihtirazi kayıtla yurt dışı gider olarak beyan edilerek ödenen gümrük, ilave gümrük ve katma değer vergilerine vaki itirazın geri verme veya kaldırma başvurusu formu ile ilgili gümrük müdürlüğüne başvurulması gerektiğinden bahisle reddine dair işlemin iptali ile fazladan ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211. maddesinin 1. fıkrasının 18/7/2021 tarih ve 7333 sayılı Kanun'un 13. maddesi ile değişik halinde, kanunen ödenmemesi gerektiği halde ödenen gümrük vergilerinin geri verileceği, tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergilerinin kaldırılacağı, ancak, söz konusu gümrük vergileri ilgili kişinin kasten yaptığı bir tahrifat veya ticaret politikası önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin yükümlünün kendi beyanı ile artırılması sonucunda ödenmiş veya tahakkuk ettirilmiş olması halinde, geri verme veya kaldırma taleplerinin kabul edilmeyeceği, 242. maddesinin 1. fıkrasında, yükümlülerin, kendilerine tebliğ edilen gümrük vergileri, cezalar ve idari kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama verecekleri bir dilekçe ile itiraz edebilecekleri; 2. fıkrasında, idareye intikal eden itirazların otuz gün içinde karara bağlanarak ilgili kişiye tebliğ edileceği; 4. fıkrasında, itirazın reddi kararlarına karşı, işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine başvurulabileceği hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İthalatta uygulanacak gözetim ve korunma önlemleri, Ticaret Bakanlığınca yerli üreticilerin talebi üzerine veya re'sen, belli bir malın ithalatının, o malın yerli üreticileri ve ülke ekonomisi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurup doğurmadığının tespit edilmesi amacıyla incelemeye başlanarak inceleme sonucunda gözetim uygulaması öngörülebilmektedir.
Gözetim uygulaması başlatılması durumunda, herhangi bir korunma tedbirinden söz edilemez. Yani bu aşamada, o malın ithalatında herhangi bir kısıtlama, vergi oranında artış, eşik kıymet belirlenmesi veya ek mali yükümlülük uygulaması söz konusu olmamaktadır. Sadece bir malın ithalatında, yerli üreticilerin zarar görmesine sebebiyet verebilecek miktarda artış olup olmadığının belirlenebilmesi için o malın ithal seyrinin izlenmesi amaçlanmakta ve bu amacın gerçekleştirilebilmesi için o malın ithalatında İthalat Genel Müdürlüğünce düzenlenen bir gözetim belgesi ibrazı zorunluluğu getirilmektedir.
Gözetim belgesinin ibraz zorunluluğu, o malın belli bir değerin altında kıymetle ithal edilmek istenmesi durumuna münhasır olup gözetim önlemi uygulanmasına karar verilen eşyanın, belirlenen bir kıymetin altında ithal edilmek istenilmesi halinde sadece ''gözetim belgesi'' ibrazı zorunluluğu getirildiğinden, bu zorunluluğa uyulmaması Gümrük Kanunu hükümlerine göre ek tahakkuk yapılmasını gerektiren bir durum değildir.
Öte yandan İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğlerde belirtilen birim kıymet, eşyanın Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş gerçek satış bedeli değildir.
Bununla beraber 28/07/2021 tarih ve 31551 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7333 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 13. maddesiyle, 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesinde, ticaret politikası önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin yükümlünün kendi beyanı ile artırılması halinde ödenen veya tahakkuk ettirilen vergilerin geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin taleplerin kabul edilmeyeceği yolunda değişiklik yapılmıştır.
Bu değişiklikten önce, ithale konu eşyanın kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen kıymetten düşük olması durumunda, eşyanın kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen düzeye ulaşmasını sağlayacak şekilde yurt dışı gider beyan edilmesi sonucunda fazladan ödendiği ifade edilen vergilerin iadesi için ya üç yıllık süre içinde 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesine göre geri verme veya kaldırma başvurusunda bulunulması ya da tescil tarihinde beyannameye ihtirazi kayıt konulması suretiyle aynı Kanun'un 242. maddesi uyarınca tahakkuka itiraz edilerek vergilerin iadesi talep edilebilmekteydi.
4458 sayılı Kanun'un 211. maddesinde yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra tescil edilen beyannameler açısından, eşyanın kıymetinin gözetim tebliğinde belirtilen düzeye ulaşmasını sağlayacak şekilde beyanda bulunulması, ticaret politikası önlemlerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin yükümlünün kendi beyanı ile artırılması neticesini doğuracağından, bu durumda ödenen veya tahakkuk eden vergilerin geri verilmesi veya kaldırılması taleplerinin kabul edilmeyeceği açıktır.
Gümrük vergileri tahakkuklarına karşı dava açılabilmesi için, söz konusu tahakkuklara karşı Gümrük Kanunu'nun 242. maddesinde öngörülen idari itiraz yoluna başvurulması ve bu başvurunun reddedilmiş olması; itiraz yoluna başvurulabilmesi için de, idarece kendiliğinden yapılmış bir ek tahakkuk işleminin veya ihtirazi kayıtla verilen gümrük beyannamesine dayalı tahakkukun bulunması gerekmektedir. İhtirazi kayıt, uygulamada, beyanın bağlayıcılığını etkisiz kılmak ve hak arama yollarına başvuru hakkını saklı tutmak amacıyla beyannameye konulan ve beyanın serbest irade ürünü olmadığını gösteren açıklama olarak nitelendirilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı adına tescilli serbest dolaşıma giriş beyannamesi muhteviyatı eşya için Gözetim Tebliği hükümleri uyarınca belirlenen birim kıymete göre beyan edilen kıymete ihtirazi kayıt konulmasını müteakiben bölge müdürlüğüne itiraz edildikten sonra fazladan tahakkuk ettirilen gümrük ve katma değer vergileri ile ek mali yükümlülüğün iptali ile fazladan ödenen tutarın tecil faiziyle birlikte iadesi istemiyle dava açıldığı anlaşılmaktadır.
Her ne kadar, Mahkemece, 4458 sayılı Kanun'un 211. maddesinde 7333 sayılı Kanun'la yapılan değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonra ihtirazi kayıtla beyanda bulunulması 242. maddeye göre yapılan itiraza ilişkin olarak tesis edilen işleme dava açma hakkı vermekte ise de, uyuşmazlığın çözümü için mevcut hukuk normlarının bir bütün olarak değerlendirildirilmesinin icap ettiği, bu bağlamda, söz konusu değişikliğin ihtirazi kayıtla verilen beyannamelere istinaden tahakkuk ettirilerek ödenen vergilerin iadesi bakımından da uygulanması gerektiği kabul edilerek karar verilmiş ise de; uyuşmazlık anılan Kanun'un 242. maddesi kapsamında ihtirazi kayıt konularak itiraz prosedürünün işletilmesi suretiyle ödenen vergilerin iadesine ilişkin olup, olayda uygulanma imkanı bulunmayan 211. maddede yapılan değişikliğin 242. maddeye teşmil edilmesi suretiyle verilen mahkeme kararına yönelik istinaf isteminin reddine dair kararda hukuki isabet görülmemiştir.
Bu durumda, davacı tarafından ihtirazi kayıtla verilen serbest dolaşıma giriş beyannamesine istinaden tahakkuk ettirilen vergilere vaki itirazın reddine dair işlemin hukuka uygunluğu değerlendirilmek suretiyle fazladan ödenen vergilerin iadesi istemi de göz önünde bulundurularak karar verilmek üzere temyize konu kararın bozulması gerekmiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin . tarih ve E:., K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 13/05/2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.