DANIŞTAY 6. DAIRE

Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2023/7875 E.  ,  2024/3258 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2023/7875
Karar No : 2024/3258

TEMYİZ EDENLER :
1- (DAVACI) … Rek. Tan.Yay. Turizm Eğt.İnş. San. Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

2-(DAVALI) … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF :
1-(DAVALI) … Belediye Başkanlığı
2-(DAVACI) … Rek. Tan.Yay. Turizm Eğt.İnş. San. Tic. A.Ş.

İSTEMİN KONUSU: Davanın reddine ilişkin ısrar kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 02/11/2020 tarih ve E:2020/1240, K:2020/2033 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak verilen ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, taraflarca aleyhine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Dava, Ankara ili, Altındağ ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki binayı kiralayan davacı şirket tarafından, söz konusu binanın kamulaştırılması nedeniyle tahliyesinden dolayı uğranıldığı ileri sürülen 4.220.235,72-TL maddi ve 25.000,00-TL manevi olmak üzere toplam 4.245.235,72-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; niteliği gereği mülkiyet hakkının doğrudan geçişini sağlamayan acele kamulaştırma kararına dayanarak henüz taşınmazın maliki olmayan davalı idare tarafından, Asliye Hukuk Mahkemesince verilen acele el koymaya izin verilmesine ilişkin karar davacı şirkete tebliğ edilmeksizin, taşınmazın verilen süre içerisinde tahliye edilmediğinden bahisle dava konusu taşınmaza zorla girilmesinde ve taşınmazdaki davacı şirkete ait eşyaların boşaltılmasında hukuka uyarlık bulunmadığından davalı idarenin bu eyleminde kusurlu olduğu, bu nedenle davacı şirketin, tahliye ve yıkım faaliyetleri kapsamında uğradığını öne sürdüğü maddi ve manevi zararlardan, diğer bir deyişle tahliye ve yıkıma konu binada zarar gören eşya ve donanımlar ile davacı şirketin bu tahliye ve yıkım nedeniyle taşınmak zorunda olduğu yeni iş yerinde faaliyetine devam edebilmek için katlandığı maliyetin, hizmet kusuru ilkesi çerçevesinde, davalı idare tarafından tazminine karar verilmesi gerektiği, bu kapsamada tahliye edilen binada yer alan ve tekrar kullanılması mümkün olmayan elektrik donanımının bedeli olan 33.922,34-TL, güvenlik sistemi donanımı bedeli olan 2.148,62-TL, tahliye edilen binadaki iş yeri için alınan iş yeri açma ve çalışma ruhsatının bedeli olan 920,00-TL, davacı şirketin taşınmak zorunda kalması nedeniyle Mart ve Nisan aylarında çalışamayan işçiler için ödenen sosyal güvenlik ödemeleri ile ücretlerin karşılığı olan 61.002,79-TL, davacının yeni taşındığı iş yerinde kurulan otomasyon sisteminin kurulum maliyeti olan 13.968,36-TL ve enerji hat çekimi maliyeti olan 9.440,00-TL, ... Asliye Hukuk Mahkemesince … D.İş sayılı dosyasında yaptırılan bilirkişi tespitine göre binanın tahliyesi sırasında davacının eşyalarında oluşan 5.830,00-TL olmak üzere toplamda 127.232,11-TL maddi zarar ile 25.000,00-TL manevi zararın davacıya ödenmesi gerektiği, davacı tarafından binanın haksız tahliyesi sırasında bir kısım dergi ve kitabın hurda haline geldiği, ticari faaliyete konu olan bu dergi ve kitapların basım maliyeti üzerinden elde edilen kazançtan mahrum bırakılmak suretiyle zarara uğratıldığı ileri sürülmüşse de kusura dayalı maddi tazminat istemlerinde zararın gerçek, kanıtlanabilir, somut olarak ortaya konulması gerektiğinden, talep edilen tazmin isteminin muhtemel zarar kapsamında olduğu anlaşıldığından, bu kısım hakkında tazmin isteminin reddi gerektiği, yine mahrum kalındığı ileri sürülen reklam gelirlerinin tazmini istemi yönünden, reklam gelir kaybına dayanak reklam sözleşmeleri veya bu kapsamda yapılan ödemelere ilişkin bir bilgi belge sunulamadığından somut olarak ortaya konulamayan reklam gelir kaybının tazmin isteminin de reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulü, kısmen reddi ile 127.232,11-TL maddi tazminatın görevsizlik kararı veren ... Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açılma tarihi olan 07/11/2008 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin maddi tazminat talebinin reddine, davacının manevi tazminat isteminin kabulü ile 25.000,00-TL manevi tazminatın 07/11/2008 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Davacı tarafından, binanın haksız tahliyesi sırasında basılı dergi ve kitaplara zarar verildiği ve hurda haline getirildiği, talep edilen zararın bu dergilerin basım maliyeti olduğu, zararın muhtemel zarar kapsamında olmadığı, Medi Magazin adlı tıp dergisi ile yapılan reklam anlaşmasının bulunduğu, dosyada yer alan fotoğraflardan anlaşıldığı üzere şirkete ait belgelerin zayi olması nedeniyle anlaşmanın dosyaya sunulamadığı, reklam gelir kaybının da tazmin edilmesi gerektiği, ayrıca tahliye sırasında şirkete ait eşya ve demirbaşların davalı idare tarafından götürüldüğü ve bu eşyaların nerede olduğuna dair bilgi verilmediği, bu eşyaların zararının tazmin edilmesi gerektiği, bu yönden temyize konu kararın davanın reddine ilişkin kısmının, usul ve hukuka aykırı olduğu iddiasıyla bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı idare tarafından, uyuşmazlığa konu olayda hizmet kusurunun bulunmadığı, davanın reddine karar verilmesi gerektiği, kararın kabule ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen reddi, kısmen kabulü ile mahkeme kararının kısmen onanması, kısmen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Duruşma yapılmasına gerek görülmemiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Ankara ili, Altındağ ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde yer alan 102 nolu binanın kiracısı olan davacı şirketin, söz konusu adreste matbaacılık faaliyeti yürüttüğü, Altındağ Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile binanın acele kamulaştırmasına karar verildiği, binanın boşaltılması için kiracı olan davacı şirkete … tarih ve … sayılı yazı ile tebligatın yapıldığı, söz konusu binanın acele kamulaştırması talebiyle açılan davada, ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile binaya acele el konulmasına izin verildiği, acele kamulaştırılan binanın tahliyesi amacıyla davalı belediye ekiplerince 22/03/2008 günü, sabah 07:30 sıralarında kamyonlar ve yıkım ekipleri ile binanın önüne gelindiği, binanın ana kapısının balyozlarla kırılmak suretiyle açılarak içeri girildiği, binanın 11-12-13-14 nolu dairelerinin kapılarının da balyozlarla kırıldığı, içeride bulunan tüm eşyalar ve demirbaşların kamyonlara yüklenerek götürüldüğü, davacı şirketin resmi evraklara zarar verildiği, binada meydana gelen hasar nedeniyle ... Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyası ile tespit yapıldığı ve bilirkişi raporunun alındığı, eylem nedeniyle maddi ve manevi zararın tazmini talebiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2/1-b maddesinde ise, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
İdarenin hukuki sorumluluğunun kabulü için, kusursuz sorumluluğa ilişkin istisna halleri dışında, idarenin yürüttüğü kamu hizmetinin, kötü işlemesi, geç işlemesi yada hiç işlememesi sebeplerinden birisiyle kusurlandırılmış olması gerekmektedir. Hizmet kusuru, iradi bir işlem yada eylemden kaynaklanabileceği gibi, idarenin dikkatsizliğinden, tedbirsizliğinden ve ihmalinden de kaynaklanabilir. Yine zarar ile idari eylem veya işlem arasında uygun illiyet bağının da bulunması gerekmektedir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararın davanın maddi ve manevi tazminat isteminin kabulüne ilişkin kısmı ile mahrum kalındığı ileri sürülen reklam gelirinin tazmini isteminin reddine ilişkin kısmı yönünden;
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, davanın maddi ve manevi tazminat istemine yönelik kabulüne ilişkin kısmı ile reklam geliri yönünden tazminat isteminin reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın anılan kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Temyize konu kararın davanın hurda haline geldiği ileri sürülen tıbbi kitap ve dergilerin maliyetinin tazmini isteminin reddine yönelik kısmı yönünden,
Uyuşmazlıkta mahkemece, ticari faaliyete konu olan dergi ve kitapların basım maliyeti üzerinden elde edilen kazançtan mahrum bırakılmak suretiyle uğranıldığı ileri sürülen zararın tazmini isteminin, gerçek, kanıtlanabilir, somut olarak ortaya konulamayan muhtemel zarar kapsamında olduğu gerekçesiyle bu kısım yönünden davanın reddine karar verilmişse de davacı tarafından talep edilen zararın mahrum kalınan kazanç değil dergilerin basım maliyeti nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zarar olduğu anlaşılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ... Sulh Hukuk Mahkemesinin … D.İş sayılı dosyası ile yapılan tespit sonucu hazırlanan bilirkişi raporunda, katlardaki dairelerde ve bina aydınlığından bulunan dolaplarda ve raflarda çok sayıda tıbbi dergilerin ve kitapların olduğu, gerek bütün katlarda yer alan gerekse bina aydınlığından bulunan bu kitap ve dergilerin yıkım nedeniyle toz-toprak ve moloz artıkları içerisinde kaldığı tespitlerine yer verildiği, yine davacı tarafından dosyaya sunulan fotoğraflarda kitap ve dergilerin yerlere atılmış olduğunun görüldüğü, davacı tarafından dava dosyasına sunulan 30/04/2008 tarihli faturada ise 301.270 kg hurda kağıdın satıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, binada haksız şekilde meydana gelen tahliye sırasında davalı idarenin kusurlu eylemi nedeniyle basım faaliyeti gerçekleştiren davacı şirketin hurdaya dönen kitap ve dergilerin, hurdaya verilen kağıt miktarı dikkate alınarak, basım maliyetinin ve hurda olarak satış fiyatının alanında uzman bilirkişi tarafından hesaplanması sonucu oluşan zararın tazminine karar karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, bu kısım yönünden davanın reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalının temiz isteminin reddine, davacının temyiz isteminin kısmen reddine, kısmen kabulüne,
2.Davanın kısmen kabulü ile …-TL maddi tazminatın ve …-TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, diğer maddi tazminat istemi yönünden davanın reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının davanın kabulüne ilişkin kısmının ve reklam gelirine ilişkin tazminat istemine yönelik davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA, hurda haline geldiği ileri sürülen tıbbi kitap ve dergilerin maliyetinin tazmini istemi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 23/05/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.