DANIŞTAY 6. DAIRE

Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2023/424 E.  ,  2024/2826 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2023/424
Karar No : 2024/2826

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- … - 25
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 25/05/2022 tarih ve E:2021/6567, K:2022/6190 sayılı bozma kararına uyularak verilen ... İdare Mahkemesinin .. tarih ve E:.., K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir İli, Narlıdere İlçesi, … Mahallesi, .. ada, .., .., .., .., …, … ve … parsel sayılı davacıların maliki olduğu taşınmazları da kapsayan alanda yapılan ve söz konusu parselleri "doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan" olarak işlevlendiren İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı ile anılan parseller açısından plana yapılan itirazın reddine ilişkin İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve …. sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 25/05/2022 tarih ve E:2021/6567, K:2022/6190 sayılı bozma kararına uyularak verilen temyize konu kararda; dava konusu alanın İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin .. tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında yeraltı sıcak su kaynağı koruma alanı (I. derece) içerisinde kalması ve İnciraltı Turizm Merkezi Balçova Kaplıcaları Kesiminin batısında kalan bölgenin çevresiyle birlikte değerlendirildiğinde turizm potansiyelinin bulunması dikkate alınarak, çevresinde oluşacak turizm kullanımlarını destekleyici nitelikte ve 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı uygulama hükümleri çerçevesinde bölgedeki yoğunluğu artırmayacak şekilde "günübirlik turizm tesis alanları" kullanımına ayrıldığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 10/10/2018 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği ile de "günübirlik tesis alanı" olarak belirlendiği, her iki planda da taşınmazlar için getirilen "günübirlik tesis alanı" kullanım kararının birbiri ile örtüştüğü, anılan planlara karşı açılan davalarda, Danıştay Altıncı Dairesi tarafından da planlar hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verildiği dikkate alındığında, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, ... ve … dışındaki davacılar yönünden dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararda, dava konusu plan kullanımının Balçova turizm alanları kullanımlarını destekleyici plan kullanımı olarak getirildiği belirtilse de 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararıyla Balçova Turizm Merkezi sınırlarının yeniden belirlendiği, dava konusu alanın turizm merkezi sınırlarından çıkarıldığı görüldüğünden dava konusu plan kararının dayanağı kalmadığı gerekçesiyle kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İzmir İli, Narlıdere İlçesi, … Mahallesi, … ada, .., .., …, .., .., … ve … parsel sayılı davacıların maliki olduğu taşınmazları da kapsayan alanda yapılan ve söz konusu parselleri "doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan" olarak işlevlendiren İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin …. tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı ile anılan parseller açısından plana yapılan itirazın reddine ilişkin İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde, "Çevre Düzeni Planı: "Konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma-kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan, idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/25.000, 1/50.000, 1/100.000, veya 1/200.000 ölçekte hazırlanan, plan notları ve raporuyla bir bütün olan plandır", "İmar Planı: Belde halkının sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamayı, sağlıklı ve güvenli bir çevre oluşturmayı, yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen ve bu amaçla beldenin ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olarak hazırlanan, kentsel yerleşme ve gelişme eğilimlerini alternatif çözümler oluşturmak suretiyle belirleyen, arazi kullanımı, koruma, kısıtlama kararları, örgütlenme ve uygulama ilkelerini içeren pafta, rapor ve notlardan oluşan belgedir. İmar planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olmak üzere iki aşamadan oluşur." şeklinde tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
3194 sayılı İmar Kanununda da belirtildiği gibi çevre düzeni planları imar planlarından farklı olarak arazi kullanım kararları geliştirmekte olup, alt ölçekli imar planlarına göre daha genel, soyut ve kapsamlı olduğu, temel ilkelerin, stratejilerin ve bunların belirlediği ana planlama kararlarının tespit edildiği belgelerdir. Bu sebeple, üst ölçekli planlarda belirlenen fonksiyonların konum ve büyüklüklerinin alt ölçeğe aynen aktarılması yerine ölçeğinin gerektirdiği ayrıntıların yer alması tabiidir.
Başka bir ifadeyle, planlama alanına yönelik olarak, alt ölçekli planların, üst ölçekli planlarda belirlenen kullanımlardan daha fazla detay içerebileceği planlamanın temel unsurlarından birisi olsa da bu farklılaşmanın ne ölçüde olması gerektiği önem arz etmektedir. Bu çerçevede, üst ölçekli planda belirlenen temel kullanım belirlemesinin alt ölçekli plana aktarılması ve alt ölçekte yer alan kullanımın bu temel kullanım ile çelişmemesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Üst ölçekli planda belirlenen temel kullanım ile çelişmeyen ancak alt ölçekli planda bu kullanımın gerektirdiği belli diğer kullanımlar da yer alabilecektir.
Dava dosyasının Dairemizin E:2016/1577, E:2019/19334 ve E:2020/3491 sayılı dosyaları ile birlikte incelenmesinden; İzmir İli, Narlıdere İlçesi, … Mahallesi, … ada, .., .., …, .., …, … ve … parsel sayılı taşınmazların sırası ile;
-Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 14/08/2009 tarihinde onaylanan İzmir-Manisa-Kütahya Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında "orman alanı" olarak tanımlandığı, bu planın iptali istemiyle açılan davada Danıştay Altıncı Dairesinin 26/12/2012 tarih ve E:2010/786, K:2012/8225 sayılı kararıyla planın tümünün iptaline karar verildiği,
-İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 12/09/2012 tarih ve 05.843 sayılı kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planda "doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan" olarak belirlendiği, bu plana yapılan itirazın reddi üzerine anılan planın iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı,
-İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin 11/08/2014 tarih ve 05.742 sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında yargı kararının uygulanmasına yönelik değişiklik yapılarak taşınmazların "günübirlik turizm tesis alanı" olarak belirlendiği,
-Taşınmazların 2015 onay tarihli 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında "kentsel yerleşik alan" olarak belirlenmesi üzerine İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından anılan planın iptali için açılan davada, Dairemizin 01/11/2021 tarihli, E:2016/1577, K:2021/11917 sayılı kararıyla; "Dava konusu alanın bulunduğu bölgede 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında da kentsel yerleşik alan gösterilmiştir. Söz konusu alanın, konumu ve büyüklüğü, iki çevre düzeni planı arasındaki ölçek farkı dikkate alındığında dava konusu planı kusurlandırabilecek nitelikte bir farklılık olmadığı gibi yukarıda ifade edildiği üzere dava konusu planla gösterilen kentsel yerleşik alanların tamamının yerleşime açılması gerekmediği gibi bu alanların sınırlarının alt ölçekli planlama çalışmalarında ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri ile doğal, yapay ve yasal eşikler doğrultusunda kesinleştirileceği, öte yandan, yukarıda aktarıldığı üzere dava konusu planın plan notlarının 8.1.1.1. sayılı maddesinde, kentsel yerleşme alanlarının, kentsel yerleşik alanlar ve kentsel gelişme alanları olarak gösterilmiş alanların bütünü olduğu belirtilmiş; 8.1.1.3. sayılı maddesinde, kentsel yerleşme alanlarında, konut alanları ile eğitim tesisleri, sağlık tesisleri, açık ve kapalı spor alanları, yeşil alanlar, kamu kurum alanları, trafo vb. gibi sosyal ve teknik alt yapı alanları ile ticaret alanları, küçük sanayi sitesi alanları, turistik tesis alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları v.b. alanların yer alabileceği düzenlenmiş olup davacının iddia ettiği kullanımların alt ölçekli planlarda getirilebileceği açıktır. Bununla birlikte uyuşmazlığa konu 10/10/2018 tarihli plan değişikliğinde ise buradaki kentsel yerleşik alan daraltılmış ve günübirlik alan notasyonu getirilmiştir." gerekçesi ile davacının talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verildiği, diğer bir ifade ile davalı Bakanlık tarafından 10/10/2018 tarihli plan değişikliği ile davacı İzmir Büyükşehir Belediyesinin dava konusu parsellere yönelik talebinin kabul edilmesi ve "kentsel yerleşim alanı" kullanım kararının büyük oranda daraltılarak "günübirlik tesis alanı" kullanım kararının getirilmesinin, çevre düzeni planı amaç yöntem ve teknikleri ile şehircilik ilkelerine uygun bulunduğu,
Dava konusu alanın İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin ...tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planında yer altı sıcak su kaynağı koruma alanı (I. derece) içerisinde kalması ve İnciraltı Turizm Merkezi Balçova Kaplıcaları Kesiminin batısında kalan bölgenin çevresiyle birlikte değerlendirildiğinde turizm potansiyelinin bulunması dikkate alınarak, çevresinde oluşacak turizm kullanımlarını destekleyici nitelikte ve 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı uygulama hükümleri çerçevesinde bölgedeki yoğunluğu arttırmayacak şekilde "günübirlik turizm tesis alanları" kullanımına ayrıldığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 10/10/2018 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği ile de taşınmazların "orman ve günübirlik tesis alanı" olarak belirlendiği, yine parsel malikleri tarafından anılan plan kararının iptali istemiyle açılan davada, Dairemizin 25/05/2022 tarihli, E:2019/19334, K:2022/6188 sayılı karar ile anılan plan değişikliğinde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği, her iki planda da taşınmazlar için getirilen "günübirlik tesis alanı" kullanım kararının birbiri ile örtüştüğü ve Dairemiz tarafından da hukuka uygun bulunduğu görülmektedir.
Bu durumda, dava konusu planın üst ölçeği niteliğinde olan Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 10/10/2018 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliği ile taşınmazların "günübirlik tesis alanı" olarak belirlendiği anlaşıldığından uyuşmazlık konusu taşınmazları "doğal ve ağaçlık karakteri korunacak alan" olarak işlevlendiren dava konusu İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planının yukarıda aktarılan yargı kararlarının gerekçeleri de dikkate alındığında iptaline karar verilmesi gerekirken aksi yöndeki davanın reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin .. tarih ve E:.., K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 08/05/2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.