DANIŞTAY 6. DAIRE

Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2022/9150 E.  ,  2024/3134 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2022/9150
Karar No : 2024/3134

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- ...Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...
2- ...Bakanlığı-ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri V. ...

DİĞER DAVALI İDARE : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...
,
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla ili, Bodrum ilçesi, ...Mahallesi, ...Mevkii, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazı da kapsayan alana ilişkin olarak 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca hazırlanan ve Bodrum Belediye Encümeninin ...günlü, ...sayılı kararı ile kabul edilerek, Muğla Büyükşehir Belediye Encümeninin ...günlü, ...sayılı kararı ile onaylanan parselasyon işlemi ile dayanağı Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 25.10.2013 tarihinde (itirazların kısmen kabulü sonucu ...tarihli ...sayılı işlem ile) onaylanan Yalıkavak 1/1000 ölçekli revziyon- ilave uygulama imar planı ve 1/5000 ölçekli revizyon-ilave nazım imar planlarında anılan parselin yol alanına ayrılan kısmının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden dava konusu parselin güneyinden geçen 86 metre uzunluğundaki yolun en alt ve en üst yol kotları arasında 42 metrelik bir farkın bulunduğu, 86 metre uzunluğundaki bir yolda, 42 metre kot farkının kat edilebilmesi için oluşan eğimin %49 olarak hesaplandığı, eğimin %49 olduğu durumlarda açık mekanlarda merdiven yapılmasının tehlikeli olabileceği çünkü %49 eğimli bir alanda merdivenlerin çok dar ve dik olarak tasarlanması gerektiği, 86 metrelik yolun dik bir merdiven olarak tasarlanmasının açık mekan kullanımı açısından düşme riski ve tehlikesine neden olabileceği, bu kapsamda davaya konu 7 metrelik yaya yolunun doğal topoğrafyanın yüksek düzeyde eğimli olması ve uygulanması durumunda yaratabileceği riskler nedeniyle planlama tekniklerine ve şehircilik ilkelerine uygun olmadığı, öte yandan, davaya konu planların üst ölçekli planları olan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 07/02/2013 tarihinde onaylanan Muğla-Bodrum-Yalıçiftliği 1/25.000 ölçekli İlave-Revizyon Çevre Düzeni Planının Danıştay Altıncı Dairesinin 24/02/2020 tarihli E:2013/9073 K:2020/2277 sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, dolayısıyla dava konusu planların dayanağını oluşturan üst ölçekli plânın Danıştay kararıyla iptaline karar verilmesi nedeniyle plan hiyerarşisi gereği olarak 1/1000 ölçekli ve 1/5000 ölçekli planın üst ölçekli planlara uygun olma şartının kaybedilmiş olduğu, davanın, parselasyon işlemi yönünden incelenmesinden, dayanağı imar planlarının mahkeme kararı ile iptal edilmesi nedeniyle parselasyon planının dayanağının kalmadığı, ayrıca parselasyon işleminin dağıtım ilkelerine uygun olmadığı, davacıya eşdeğer yerden tahsis yapılmadığı, diğer parsel sahipleri ile davacı arasında eşitlik ve hakkaniyetin korunmadığı, davacıdan alınması gereken düzenleme ortaklık payı (DOP) miktarın yasal sınırlar içerisinde kaldığı anlaşılsa da bu hususun tek başına dava konusu parselasyon işlemlerinin hukuka uygun olarak yapıldığı sonucunu doğurmayacağı ve dava konusu parselasyon işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti:Temyize konu karada dava konusu parselin güneyinde planlanan 7 metrelik yaya yolunun, arazinin çok eğimli olması nedeniyle yapılması ve kullanılmasının tehlikeli olacağı, dava konusu parsel ve çevresindeki yapı adalarına ve doğal karakteri korunacak alana hizmet verecek yeterli miktarda yol alanı planlandığı anlaşıldığından, doğal topografyanın yüksek düzeyde eğimli olması ve uygulanması durumunda yaratabileceği riskler nedeniyle, davaya konu imar planlarının, dava konusu parselin 7 metrelik yol alanına ayrılan kısmında planlama tekniklerine ve şehircilik ilkelerine uygunluk bulunmadığı, öte yandan, dava konusu imar planlarının hukuka aykırılığının tespit edilmesi karşısında, dayanaksız hale gelen parselasyon işleminde de hukuka uygunluk bulunmadığı, ayrıca, her ne kadar İdare Mahkemesince dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon ve ilave nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave uygulama imar planının üst ölçekli planının Muğla-Bodrum-Yalıçiftliği 1/25.000 ölçekli İlave-Revizyon Çevre Düzeni Planı olduğu ve anılan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının Danıştay Altıncı Dairesinin 24/02/2020 günlü, E:2013/9073 K:2020/2277 sayılı kararıyla iptaline karar verildiği gerekçesi de eklenmek suretiyle bakılan davada 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının iptaline karar verilmiş ise de, dava konusu Muğla ili, Bodrum ilçesi, Yalıkavak Beldesine ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ...tarihli, ...sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının üst ölçekli planı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 07/02/2013 tarihinde onaylanan Muğla-Bodrum-Yalıkavak Beldesi 1/25000 ölçekli çevre düzeni plânı olduğu sonucuna ulaşılarak istinaf başvurusunun değişik gerekçe ile reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Usul ve yasaya uygun olmayan idari dava dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Usul ve yasaya uygun olmayan idari dava dairesi kararının onanması gerektiği belirtilerek temyiz istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Muğla ili, Bodrum ilçesi, ...Mahallesi, ...Mevkii, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, anılan taşınmazı da kapsayan alanda İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca parselasyon yapılmasına dair Bodrum Belediye Encümeninin ...tarihli, ...sayılı kararı ile kabul edilen, Muğla Büyükşehir Belediye Encümeninin ...tarihli, ...sayılı kararıyla onaylanan ve Bodrum Belediye Encümeninin ...tarihli, ...sayılı kararıyla itirazlar reddedilmek suretiyle kesinleştirilen parselâsyon plânı ile dayanak teşkil eden Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 25.10.2013 tarihinde (itirazların kısmen kabulü sonucu ...tarihli ...sayılı işlem ile) onaylanan Yalıkavak 1/5000 ölçekli revziyon- ilave nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon-ilave uygulama imar planlarının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle, 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinin 1. fıkrasında; planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anlatılan mevzuat hükümlerine göre, alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, kararlarına uyumlu olması gerektiğinde kuşku bulunmamaktadır.
Planların kademeli birlikteliği ilkesi çerçevesinde her alt ölçekli planlama kademesinin bir üst ölçeğin ana kararlarını korumakla birlikte üst ölçektekinden daha fazla bilgi ve ayrıntı içermesi gerekir. Bu nedenle, nazım imar planları çevre düzeni planlarının, uygulama imar planları da nazım imar planlarının, büyütülmüş kopyaları olmayıp soyuttan somuta inen plan kararlarının alındığı farklı özellikleri ve ayırıntıları içeren belgeler olduğu bilinmektedir.
Alt ölçekli planları denetleyen, yönlendiren ve esneklik çerçevesini çizen üst ölçekli planlar, kentin ana gelişme kararlarını ve arazi parçalarının kullanış biçimlerini ilke düzeyinde veren belgelerdir. Üst ölçekli plan niteliğinde olan çevre düzeni planında da bölgesel nitelikte genel arazi kullanım kararları getirilmekte ve getirilen bu kararlar çevre kirliliğinin oluşmadan önce önlenebilmesi ve sağlıklı bir çevrenin oluşturulmasına yönelik hedef, ilke, strateji ve politikaları sağlayacak nitelikte olmaktadır. Bu yönüyle söz konusu plan, bu plana dayanılarak yapılacak ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ile genel yoğunluğunun belirlendiği 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve nazım imar planları esaslarına göre çizilen ve parsel bazında fiziki kullanım durumunun belirlendiği 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile öngörülen arazi kullanım kararlarından farklılık arz etmektedir. Bu itibarla, leke plan olan ve alt ölçekli plan kararlarına esas olacak yapılaşma şartlarını ortaya koyan genel arazi kullanım kararlarının üretildiği çevre düzeni planının nazım ve uygulama imar planları gibi değerlendirilmesi mümkün değildir.
Uyuşmazlıkta her ne kadar İdare Mahkemesince dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının üst ölçekli planının Muğla-Bodrum-Yalıçiftliği 1/25.000 ölçekli İlave-Revizyon Çevre Düzeni Planı olduğu ve anılan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının Danıştay Altıncı Dairesinin E:2013/9073 sayılı dosyasında 24/02/2020 tarih ve K:2020/2277 sayılı kararla iptaline karar verildiğinden dava konusu imar planlarının dayanağı kalmadığından iptali gerektiği gerekçesine de yer verilmişse de bakılan davada, dava konusu Muğla ili, Bodrum ilçesi, Yalıkavak Beldesine ilişkin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının ...tarihli, ...sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli revizyon ve ilave imar planlarının üst ölçekli planının Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 07/02/2013 tarihinde onaylanan Muğla-Bodrum-Yalıkavak Beldesi 1/25000 ölçekli çevre düzeni plânı olduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu imar planlarının üst ölçekli planı olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 07/02/2013 tarihinde onaylanan Muğla-Bodrum-Yalıkavak Beldesi 1/25000 ölçekli çevre düzeni plânının iptali istemiyle ...Odası tarafından açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 15/03/2021 tarih ve E: 2019/19734, K: 2021/3780 sayılı bozma kararına uyularak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının karar düzeltme aşamasında Danıştay Altıncı Dairesinin 16.04.2024 tarihli E:2024/1481, K: 2024/2252 sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmiş ise de, bakılan davada uyuşmazlık konusu taşınmazın 7 metrelik yol yönünden iptalina karar verilmesinin istenilmesi karşısında ölçekteki ayrıntı itibarıyla 7 metrelik yolun 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında gösterilemeyeceği açık olup bu kapsamda alt ölçekli planlar olan ve 7 metrelik yolun gösterildiği 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli planın ölçeği gereği anılan yol kararının şehircilik ilkelerine planlama esaslarına uygunluğunun değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan dava konusu 25/10/2013 tarihinde onaylanan revizyon+ilave 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon+ilave uygulama imar planının tamamının iptali istemiyle … Odası tarafından açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesinin 11/04/2022 gün ve E:2021/4460, K:2022/4428 sayılı bozma kararına uyularak verilen dava konusu işlemin iptali yolundaki Muğla 2. İdare Mahkemesinin 08/11/2022 tarih ve E:2022/1180, K:2022/1379 sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesince verilen 12/10/2023 tarih ve E:2022/9183, K:2023/7402 sayılı karar ile değişik gerekçe ile onanmış 20.05.2024 tarihli E:2024/3657 K:2024/3129 sayılı kararı ile karar düzeltme isteminin reddine karar verilmiştir.
Bu durumda yukarıda anılan mahkeme kararları dikkate alınarak dava konusu işlemler hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun değşik gerekçeyle reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 20/05/2024 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.