DANIŞTAY 6. DAIRE

Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2020/6401 E.  ,  2024/3297 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/6401
Karar No : 2024/3297

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çorum Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan Tepecik ve ... Mahalleleri sınırları içerisinde 20 hektarlık Kale ve çevresi için yapılan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ve bu karara karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … tarihli, … sayılı Belediye Meclisi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyada yer alan bilgi ve belgeler ile yerinde yapılan keşif incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, davaya konu imar planı çalışmaları sırasında planlama alanına yönelik olarak ilgili kamu kurum ve kuruluş görüşlerinin alınmadığı, ilgili kurum görüşleri doğrultusunda ve bu kurumlardan elde edilecek bilgi ve veriler ışığında gerekli analiz, etüt, araştırma ve çalışmaların yapılmadığı, araştırma aşamasında yapılan çalışmalardan elde edilen bilgi, belge ve sonuçları ile nüfus verilerine ilişkin bilgilerin plan açıklama raporunda yer almadığından plan açıklama raporunun yetersiz olduğu, imar planı değişikliği ile getirilen ulaşım sisteminde mevcut ulaşım sisteminin dikkate alınmadığı, planlama alanı içerisinde yer alan özellikle 30 ve 20 metrelik taşıt yollarının kendisinden daha dar yollara bağlandığı ve bu yolların devamı niteliğinde olmadığı, kent merkezindeki ulaşımın rahatlatılmasını sağlayacak nitelikte olmadığı, planlama alanı içerisinde yer alan ve tescilli bir yapı olan kale ve çevresindeki diğer yapılarla ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulundan uygun görüş alınmadığı, 2863 sayılı Kanun uyarınca Tarihi Çorum Kalesi ile birlikte planlama alanı içerisinde yer alan kentsel dokunun, tarihi ve kültürel değerlerin tespitine yönelik herhangi bir analiz ve araştırma çalışmasının da yapılmadığı anlaşıldığından, dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli nazım ve uygulama imar planı değişikliklerinin ve bu planlara yapılan itirazın reddine dair işlemin hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, anılan kararın 6. sayfasının 10. satırında yer alan "… tarih ve … sayılı" ifadesinin "… tarih ve … sayılı" olarak düzeltilmek suretiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava dilekçesinde ileri sürülen iddiaların mesnetsiz olduğu, temyize konu kararın usul ve hukuka aykırı olduğu iddiasıyla bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Çorum (Merkez) ... ve Tepecik Mahallesi sınırları dahilinde kalan yaklaşık 17,6 hektar alanda (Kale ve yakın çevresi) Çorum Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği onaylanmış olup anılan plan 10/04/2018 - 09/05/2018 tarihleri arasında askıya çıkarılmıştır.
Plan değişikliğine ilişkin alanda … Mahallesi … ada … parsel sayılı taşınmazın maliki davacı tarafından askı süresi içerisinde 08/05/2018 tarihinde yapılan itirazın 07/06/2018 tarihli, 06/108 sayılı Belediye Meclisi kararıyla reddi üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinde, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar iptal davası olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 14. maddesinin 3. fıkrasında; dilekçelerin Danıştayda daire başkanının görevlendireceği bir tetkik hakimi, idare ve vergi mahkemelerinde ise mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından a) görev ve yetki, b) idari merci tecavüzü, c) ehliyet, d) idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) süre aşımı, f) husumet, g) 3 ve 5'inci maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırayla inceleneceği belirtilmiş, aynı maddenin 6. fıkrasında; yukarıdaki hususların ilk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde de davanın her safhasında 15. madde hükmünün uygulanacağı düzenlenmiş, 15. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, dilekçelerde 14. maddenin 3/c bendine aykırılık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan maddede yer alan ve iptal davasının sübjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlali" doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Menfaatin kişisel ve meşru olması için hukuki bir durumdan ortaya çıkması gerekir. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince uyuşmazlığın niteliğine göre belirlenmektedir.
İptal davası açabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir.
Taşınmaz maliki sıfatıyla, yani imar planının davacının taşınmazına ilişkin kullanım kararlarının iptali istemiyle açılan davalarda, incelemenin bu kullanım kararları ile sınırlı olarak yapılması gerekmektedir. Zira; kişilerin bunun dışında, imar planlarının kendilerini etkilemeyen kullanım kararlarının ya da tümünün iptalini istemekte kişisel, meşru ve güncel bir menfaatleri bulunmamaktadır.
Öte yandan; kişilerin belde sakini sıfatıyla, yani imar planının doğrudan kendi taşınmazına ilişkin olmayan ancak oturduğu çevreyi etkileyen kullanım kararlarının iptali istemiyle dava açmaları mümkün ise de; bu durumda da yine dava açan kişinin imar planının hangi kullanım kararlarının kendisini ne şekilde etkilediğini, yani iptalini istediği kullanım kararları ile arasında kişisel, meşru ve güncel bir menfaat bağının bulunduğu hususunu açıklaması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; dava dilekçesinde dava konusu nazım ve uygulama imar planı değişikliğinin tümüne yönelik genel olarak hukuka aykırılık iddialarında bulunulduğu, taşınmazının kullanım kararı veya plan değişikliğinin kendisini ve taşınmazını ne şekilde etkilediği hususunda bir açıklama yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda; davacının planın tümünün iptalini istemekte kişisel, meşru ve güncel bir menfaati bulunmadığından bu kısma ilişkin olarak davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerektiği, plan değişikliği ile taşınmazına getirilen kullanım kararı ve buna yönelik davacının bir itirazının olup olmadığı hususunda inceleme yapılmadığı anlaşıldığından, belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun düzeltilmek suretiyle reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 28/05/2024 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.