DANIŞTAY 6. DAIRE

Danıştay 6. Daire Başkanlığı         2020/5368 E.  ,  2024/3149 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/5368
Karar No : 2024/3149

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mersin ili, Yenişehir ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli ilave ve revizyon nazım imar planına yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararında; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporlarındaki tespitler ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu belediye meclisi kararı ile getirilen "kentsel dönüşüm ve gelişim alan sınırının'' nasıl belirlendiğine ilişkin yeterli bilgi, belge ve gerekçenin bulunmadığı, kentsel dönüşüm sürecinin nasıl yürütüleceğine ilişkin yeterli açıklamanın ve mevcut duruma dair kapsamlı bir değerlendirmenin yapılmadığı, alanda öngörülen dönüşüm süreçlerini yönlendirebilecek nitelikte yeterli ilke ve gerekçenin ortaya konulmadığı, mevcut yapılı çevre içerisindeki nüfusun sürece dahil olmasına olanak veren araç ve mekanizmaların tanımlanmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin planlama esaslarına ve hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporunda, dava konusu imar planında kentsel dönüşüm ve gelişim alanına ait mekânsal sınırların neye göre belirlendiğinin, hangi verilere göre, hangi caddelerden ve sokaklardan geçirildiğinin, düzensiz yapılaşan bir kısım yerler bu sınırlarının dışında bırakılırken düzenli yapılaşan bir kısım yerlerin bu sınırlara neden dahil edildiğinin anlaşılamadığı yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verildiği, davalı idare tarafından dosyaya sunulan ''Müftü Deresi ve Çevresi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi'' kapsamında ıslaha ve iyileştirmeye ilişkin 172 sayfalık raporda ise; yukarıda özetlenen bilirkişi raporunda anlaşılamayan hususlara cevap verecek verilerin bulunmadığı, diğer bir ifadeyle söz konusu raporda; kentsel dönüşüm ve gelişim alanı içinde yapılacakların anlatıldığı, kentsel dönüşüme ve iyileştirmeye ilişkin teknik tasarımların ve izahatların yer aldığı ancak alana ait sınırların nasıl ve hangi verilere göre belirlendiğinin, bir kısım düzensiz yapılaşan yerler bu alan sınırları dışında bırakılırken bir kısım düzenli yapılaşan yerlerin bu alan sınırlarına neden dahil edildiğinin açıklanmadığı görüldüğünden davalı idarenin bahse konu beyanlarına itibar edilmediği belirtilerek, istinaf başvurusunun yukarıda yer verilen açıklamanın eklenmesi suretiyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan alanın 06.02.2018 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı revizyonu kapsamında ''kentsel dönüşüm alanı'' olarak belirlendiği, bu plana ait plan açıklama raporunda, söz konusu alanda yapılan ön çalışmalar dışında ayrıca bir planlama çalışması yapılacağının belirtildiği, İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporuna karşı yaptıkları itirazları içeren dilekçenin ekinde dosyada sundukları kentsel dönüşüm alanı belirlenmeden önce yapılan ''Tevfik Sırrı Gür Stadı, Müftü Deresi ve Çevresi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi Geliştirilmesine Yönelik Fizibilite Raporu ve Model Hazırlanması'' çalışması neticesinde hazırlanan 173 sayfalık raporun, diğer bilgi ve belgelerin ve ilgili meclis kararlarının hiçbir şekilde değerlendirilmediği, eksik inceleme sonucu hüküm tesis edildiği, söz konusu raporda da açıklandığı üzere ayrıntılı şekilde yapılan çalışmalar neticesinde belirlenen yerlerin Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli, … ve … sayılı kararları ile ''Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı'' olarak ilan edildiği, söz konusu raporun tamamının uzman bilirkişi marifetiyle incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerektiği, dava konusu işlemin şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu, temyize konu kararın bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın onanmasına karar verilmesi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu taşınmazın; 18.08.2017 tarihinde onaylanan Mersin ili 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında; kentsel gelişme alanı, 20.12.1996 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında; çok seyrek 60 ki/ha yoğunluklu konut gelişme alanı, park ve dinlenme alanı olarak planlandığı, daha sonra Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli, … sayılı ve aynı tarihli, … sayılı kararları ile taşınmazın da içerisinde yer aldığı bir kısım mahalleyi kapsayan alanın 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesi uyarınca ''Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı'' olarak ilan edildiği, (Bu karara yapılan itirazlar üzerine Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli, … sayılı ve aynı tarihli, … sayılı kararları ile söz konusu alan sınırı yeniden düzenlenmiştir.) bu kararlar dayanak alınarak hazırlanan dava konusu 06.02.2018 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında 200 ki/ha yoğunluklu gelişme konut alanı ve 15 metre enkesitli taşıt yolu olarak planlanan taşınmazın aynı zamanda yakın çevresi ile bir bütün olarak ''kentsel dönüşüm ve gelişim alan'' sınırları içerisinde kaldığı, davacı tarafından dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planına askı süresi içinde yapılan itirazın zımnen reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
İşlem tarihinde yürürlükteki şekliyle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde: "Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlemiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.'' hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükteki şekliyle 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesinde; "Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması şarttır. Ancak, kamunun mülkiyetinde veya kullanımında olan yerlerde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilebilmesi ve uygulama yapılabilmesi Bakanlar Kurulu kararına bağlıdır.
Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilan edilecek alanın; üzerinde yapı olan veya olmayan imarlı veya imarsız alanlar olması, yapı yükseklik ve yoğunluğunun belirlenmesi, alanın büyüklüğünün en az 5 en çok 500 hektar arasında olması, etaplar halinde yapılabilmesi hususlarının takdiri münhasıran belediye meclisinin yetkisindedir. Toplamı 5 hektardan az olmamak kaydı ile proje alanı ile ilişkili birden fazla yer tek bir dönüşüm alanı olarak belirlenebilir.
Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projesi alanı ilan etmeye büyükşehir belediyeleri yetkilidir. Büyükşehir belediye meclisince uygun görülmesi halinde ilçe belediyeleri kendi sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir.
Büyükşehir belediyeleri tarafından yapılacak kentsel dönüşüm ve gelişim projelerine ilişkin her ölçekteki imar planı, parselasyon planı, bina inşaat ruhsatı, yapı kullanma izni ve benzeri tüm imar işlemleri ve 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmaya büyükşehir belediyeleri yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından dava dilekçesinde özetle; 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi hakkındaki Kanun uyarınca rezerv yapı alanının tespitinin davalı idarenin yetkisinde olmadığı, yeni yerleşim alanlarının Maliye Bakanlığı'nın uygun görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenmesi gerektiği, rezerv yapı alanlarının kentsel dönüşüm alanına yakın ve uygun yerde olmasının yanı sıra bu alanlara ilişkin planlamanın da şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun şekilde yapılması gerektiği, gerek taşınmazının bulunduğu yerde gerekse çevre parsellerde halihazırda bir yapılaşma ve hatta yerleşim alanı dahi bulunmadığı, bu bölgenin mevzuatta öngörülen şartlar doğrultusunda kentsel dönüşüm alanına dahil edilebilecek nitelikte olmadığı, tarla vasfındaki taşınmazının konum itibarıyla da yerleşim alanı olarak kullanılması mümkün olmadığından kentsel dönüşüm alanına dahil edilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülerek dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
Dava dilekçesi bir bütün olarak incelendiğinde; davacı tarafından; dava konusu imar planı ile taşınmazına getirilen fonksiyonlara yönelik değil, ''kentsel dönüşüm ve gelişim alanı sınırlarına'', taşınmazının bu sınırlar içerisine dahil edilmesine, bu sınırların belirlenmesinde davalı idarenin yetkisiz olduğuna yönelik iddia ve itirazlar ileri sürüldüğü görüldüğünden, bakılan davanın konusunu; yalnızca uyuşmazlık konusu taşınmazın dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında ''kentsel dönüşüm ve gelişim alanı sınırına'' dahil edilmesine dair işlem mi yoksa hem imar planı hem de bu planın dayanağı Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarihli, … sayılı ve aynı tarihli, … sayılı kararları ile taşınmazın da içerisinde yer aldığı bir kısım mahalleyi kapsayan alanın 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesi uyarınca ''kentsel dönüşüm ve gelişim alanı'' olarak ilanına ilişkin işlemler mi oluşturduğu hususu netleştirilememiştir.
Bu itibarla, bir yerin 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesi uyarınca ''kentsel dönüşüm ve gelişme alanı'' olarak ilan edilmesine ve bu kararın imar planlarına işlenmesine dair işlemlere karşı açılacak dava ile yalnızca imar planlarına karşı açılan davada yapılacak yargısal denetim farklı hususlara ilişkin olacağından, öncelikle dava konusunu netleştirilmek üzere İdare Mahkemesince dava dilekçesinin reddine karar verilmesi, davanın yenilenmesi halinde, uyuşmazlık konusu taşınmazı kapsayan alanın ''kentsel dönüşüm ve gelişme alanı'' olarak belirlenmesine ilişkin belediye meclis kararlarının getirtilmesi, bu kararların yürürlükte olup olmadığı, bu kararlara karşı açılan dava olup olmadığı, bu kararlar neticesinde nihai olarak belirlenen ''kentsel dönüşüm ve gelişme alanı sınırı'' kapsamında uyuşmazlık konusu taşınmazın durumu tespit edildikten sonra, gerek duyulursa yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak veya ek bilirkişi raporu alınarak işin esası hakkında yeniden bir karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemin iptali yolunda İdare Mahkemesince verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun açıklamalı reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun açıklamalı reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/05/2024 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.