DANIŞTAY 4. DAIRE

Danıştay 4. Daire Başkanlığı         2023/13733 E.  ,  2024/3950 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2023/13733
Karar No : 2024/3950

TEMYİZ EDEN : I. (Davalı) … Bakanlığı (E-Tebligat)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
II. (Davalı Yanında Müdahiller)
1- ... Petrol Ürünleri Terminal Hizmetleri A.Ş.
2- ... San.ve Tic. A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı (E-Tebligat)
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Hatay İli, Erzin İlçesi, ... Mahallesi, … (… ada, …,…,…,… ve … nolu parsel) mevkiinde gerçekleştirilmesi planlanan "Propandan Polipropilen Üretme Tesisi, Su Alma Yapısı ve Derin Deniz Deşarjı" projesine ilişkin olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen … tarih ve … sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince verilen kararda; Mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan bilirkişi raporu ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, kurulacak olan tesise ait planlamaların kimya ve kimya teknolojileri açısından yeterli olduğu, tesisin çevreye zarar vermeyi önleme konusunda alacağı önlemlerin mevzuata uygun olduğu, projenin jeolojik ve hidrojeolojik açıdan kanun ve yönetmelikler kapsamında uygun olduğu, proje ile hedeflenen faaliyetin çevre ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilerinin bulunduğu, ancak alınacak tedbirler sonucunda olumsuz etkilerin ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylere indirileceğinin taahhüt edildiği, bu bakımdan söz konusu ÇED olumlu kararının çevre mevzuatı uyarınca getirilen kriterlere uygun olduğu görülmekte ise de; ÇED raporunda, proje faaliyetlerinin karasal fauna türlerine ne şekilde etki edeceği noktasında yeterli değerlendirme yapılmadığı ve önlem belirlenmediği, deniz ve tatlısu kaplumbağaları için yeterli önlem belirlenmediği, sahil kertenkelesi hakkında hiç bir önleme yer verilmediği, bu nedenle proje faaliyetlerinin nesli tehlike altında olan türleri olumsuz yönde etkileyeceği, proje alanı bir organize sanayi bölgesi içinde yer almadığı için sanayi alanlarının yer seçimi ilkeleri açısından uygun olmadığı, projenin, tarım alanları ve doğal niteliği olan koruma alanları üzerinde gelişme baskısı yaratacağı için 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında öngörülen stratejik kararlara uygun olmadığı, sulak alan ve deniz ekosistemi içerisinde herhangi bir yapılaşmanın olması durumunda tür zenginliğinin korunması ve nesli tehlikede olan sucul canlılar açısından büyük risk oluşturması nedeniyle uygun olmadığı, ÇED raporunda kurbağalar ile ilgili herhangi bir önleme yer verilmediği, kurbağalar açısından yeterli bir değerlendirme yapılmadığı, ÇED raporunda tür eylem planı hakkında da herhangi bir veriye rastlanmadığı, alanda yaşayan en önemli sürüngen türü olan sahil kertenkelesi hakkında hiçbir açıklama veya önleme yer verilmediği, genel sürüngenler hakkında yazılan bir önlemin yeterli olmayacağı, ÇED raporunda sadece sürüngenlerin üreme döneminde çalışmalara ara verileceğinin ifade edilmesinin yetersiz olduğu, alanda literatürde 180 göçmen kuş türü belirlendiği, ancak ÇED raporunda toplamda 53 kuş türünün yaşadığının rapor edildiği, proje alanının kuş göç yolu üzerinde olduğu değerlendirildiğinde yapılan değerlendirmenin yetersiz olduğu, yumurtalık koyunun kum köpek balıklarının üreme bölgesi açısından dünyada 11. Türkiye de ise Boncuk Koyu’ndan sonra 2. üreme bölgesi olduğu, bölgenin gemi trafiğine yoğun olarak maruz kalması ve dolayısı ile gemilerin kirlilik unsuru sintine suyu taşımaları ve yabancı organizmaların bölgeye gelmesine ve dipfizör ile alana su deşarjı sırasında oluşacak sesin bu canlıların strese girmelerine yol açacağı ve olumsuz neticeler doğuracağı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1-Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin ilgili mevzuata uygun olarak ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda tesis edildiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda Kimya ve Kimya Teknolojileri açısından, Tarımsal açıdan, Çevre Mühendisliği açısından, Jeoloji uzmanlığı açısından olumlu yönde kanaat bildirildiği, bilirkişi raporunda yer alan dava konusu işlemin karasal hayvanlar, yaban hayatı ve deniz kaplumbağaları uzmanlığı açısından, deniz ekosistemi ve su ürünleri uzmanlığı açısından, şehir ve bölge planlama uzmanlığı açısından uygun olmadığı yolundaki tespit ve kanaatlerin teknik ve hukuki dayanaktan yoksun ve subjektif nitelikte olduğu, dolayısıyla bilirkişi raporunun hükme esas alınamayacağı ileri sürülmektedir.
2- Davalı Yanında Müdahil ... Petrol Ürünleri Terminal Hizmetleri A.Ş. tarafından, kök ve ek bilirkişi raporlarının hükme esas alınmaya elverişli olmadığı, söz konusu raporlara karşı taraflarınca yapılan itirazlar dikkate alınmadan ve raporlar arasındaki çelişki giderilmeden Mahkemece hüküm kurulduğu, kök bilirkişi raporunda dava konusu işlemin çevre mevzuatında yer alan kriterlere uygun olarak tesis edilmiş olduğunun tespit edildiği, ancak aynı bilirkişi raporunda projenin karasal hayvanlar, yaban hayatı ve deniz kaplumbağaları, şehir ve bölge planlaması ve deniz ekosistemi ve su ürünleri üzerindeki etkisi yönünden yapılan değerlendirmelerin hatalı ve eksik incelemeye dayalı olduğu, ek bilirkişi raporunda da aynı hataların tekrar edildiği, taraflarınca dosyaya sunulan bilimsel görüşlerin söz konusu bilirkişi raporlarında dikkate alınmadığı, ÇED Raporunun bir kısmında bazı eksikliklerin tespit edilmiş olmasının Raporun tamamını kusurlu hale getirmeyeceğinin Mahkemece dikkate alınmadığı ileri sürülmektedir.
2- Davalı Yanında Müdahil ... San.ve Tic. A.Ş. tarafından, bilirkişi raporunda projenin karasal hayvanlar, yaban hayatı ve deniz kaplumbağaları, şehir ve bölge planlaması ve deniz ekosistemi ve su ürünleri üzerindeki etkisi yönünden yapılan değerlendirmelerin hatalı ve eksik incelemeye dayalı olduğu, 2009/7 sayılı Genelge kapsamında yapılan başvurunun davalı idare tarafından uygun bulunduğu ve Genelgede düzenlendiği şekilde, Mahkemenin iptal kararının gerekçeleri dikkate alınmak suretiyle yeni bir ÇED Raporu hazırlandığı, davalı idarece söz konusu projeye ilişkin olarak … tarih ve … sayılı yeni bir ÇED Olumlu kararı tesis edildiği, kök ve ek bilirkişi raporlarının hükme esas alınmaya elverişli olmadığı, söz konusu raporlara karşı taraflarınca yapılan itirazlar dikkate alınmadan ve raporlar arasındaki çelişki giderilmeden Mahkemece hüküm kurulduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Cevap verilmemiştir.

TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Temyiz isteminin reddine,
2. Temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Dosyanın anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, kesin olarak, 12/06/2024 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Dava dosyasının incelenmesinden, hükme esas alınan kök ve ek bilirkişi raporlarında Karasal Hayvanlar, Yaban Hayatı ve Deniz Kaplumbağaları uzmanlığı açısından; proje faaliyetlerinin nesli tehlike altında olan türleri olumsuz yönde etkileyeceği, Deniz Ekosistemi ve Su Ürünleri uzmanlığı açısından; sulak alan ve deniz ekosistemi içerisinde herhangi bir yapılaşmanın olması durumunda tür zenginliğinin korunması ve nesli tehlikede olan sucul canlılar açısından büyük risk oluşacağı, Şehir ve Bölge Planlama uzmanlığı açısından; projenin yer seçimi ilkeleri açısından uygun olmadığı kanaatlerine yer verildiği, bu eleştirilen dava konusu projenin inşası aşamasında ortaya çıkması muhtemel riskler olduğu, inşaat sürecinin söz konusu canlıların üreme döneminde gerçekleştirilemeyeceğinin taahhüt edildiği, dolayısıyla proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetin projenin gerçekleştirilmesi planlanan alana olası çevresel etkilerinin hukuken kabul edilebilir düzeyde olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, bilirkişi raporunda olumsuz yönde kanaat bildiren bilirkişilerin görüşlerine yukarıda belirtilen nedenlerle itibar edilmemiş ve projenin gerçekleştirilmesindeki kamu yararı ile bilirkişi heyetinde yer alan diğer bilirkişilerin (Kimya ve Kimya Teknolojileri açısından, Tarımsal açıdan, Çevre Mühendisliği açısından, Jeoloji uzmanlığı açısından) ÇED raporu ve dava konusu işlemin uygun olduğu yönünde kanaat bildirdikleri göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu işleme dayanak ÇED raporunda, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkileriyle, alınacak önlemlerin yeterli düzeyde belirlendiği, projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen nedenlerle, temyize konu Mahkeme kararının bozularak davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle aksi yöndeki Dairemiz kararına katılmıyorum.