DANIŞTAY 13. DAIRE

Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2024/756 E.  ,  2024/2687 K.
"İçtihat Metni"T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2024/756
Karar No:2024/2687

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Medya Hizmetleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurulu …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait "…" logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 01/07/2018 tarihinde yayınlanan "…" adlı sinema filminde, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin birinci fıkrasının (s) bendinde yer alan "Yayın hizmetleri... Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, ... ve kadını istismar eden programlar içeremez." şeklindeki yayın ilkesinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 32. maddesi uyarınca 588.168,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Üst Kurulca, "…" adlı sinema filminde, kadınların eşlerinin kura ile belirlendiği, bir erkeğe dört veya beş kadın düşecek şekilde taksim yapıldığı, Anadolu kadınının, cinsel istekleri herşeyin üzerinde tutan, ahlaki değerleri hiçe sayan, isterik karakterler olarak yansıtıldığı, toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden içerikler barındırdığının tespit edildiğinden bahisle idari para cezası uygulanmasına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı,
Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda özetle, "İlk olarak filmde savaş durumunun genel koşulları çerçevesinde devletin çocuk sahibi olmayı önemsemesi ve özendirmesinin söz konusu olduğu, olağanüstü koşullarda kadın-erkek popülasyonundaki dengesizlik neticesinde yönetimlerin, siyasal iktidarların özel olarak düşünülen bu alana tarih boyunca müdahale ettiği, filmde, kadınlar ve erkekler nedensiz bir şehvet ve arzu peşinde koşan varlıklar olarak gösterilmek yerine, içinde bulunulan savaş koşulları ve diğer problemler eşliğinde gösterildiği, absürd bir komedi tarzında ilerlediği, gerçek ile gerçek dışılık unsurlarının içe içe geçtiği, kadınların, doğuştan gelen bir şehvet ve cinsel arayış ekseninde kurgulanmadığı, savaş koşullarında böyle davranmaya mecbur bırakıldıkları için komedinin özelliklerine uygun olarak temsil edildiği,..., kadınların kendi iradeleri ve arzuları dışında erkekler tarafından zorla herhangi bir istismara uğramadıkları, tam tersine, kadınların sosyal teoride önemli kavramlardan birisi olan taktikleri ile erkek egemen toplumun genel yapısının dışında hareket etmekte olduğu, bu durumun da kadını aşağılayan bir konumda değil, onu merkeze alan, onu etkin hâle getiren bir konumda göstermek anlamına geldiği, üstelik kadınlarla evlenmeye gelen erkeklerin hamal, güçsüz karakterler olduğu, ancak şiddet uygulayan, baskı yapan, kadını aşağılayan yapıda olmadığı, kadınların onlar üzerinde etkin olmaya çalıştığı, hatta çoğu zaman onları rahatlıkla yönlendirebilmekte olduğu, bunun haricinde filmdeki ilginç noktalardan birisinin, filozof Alan Badiou'nün "aşk ölüme direniştir" ifadesini somutlarcasına …rolündeki köylü kadının köye gelen hamal erkek … ile karşılaştığında ve daha sonra evlendiğinde konuşmaya başlaması olduğu, filmde kaba bir cinsellikten ziyade içinde aşkın da yer aldığı, yer yer dramın dâhi bulunduğu bir tonun dikkat çektiği, dolayısıyla sadece biyolojik ihtiyaç ve zorunluluk değil, onu aşan aşk meselesinin de kadınlık ve erkekliğin dahi üzerinde konumlandırıldığının hissedildiği, final sahnelerinin en vurucu, en akılda kalıcı ve yönetmenin genel dünyasını göstermesi açısından önemli olduğu, bu sahnede, 19 yıl önce savaş nedeniyle ayrılan erkeklerin genç kadınlarla evlenerek köye geri döndüklerini, köyde bıraktıkları eşlerinin ise evlendikleri erkeklerle karşılaştığı imgeler görüldüğü, buradaki kamera hareketleri, montaj, kamera açıları, ses, renk, diyaloglar gibi sinematik unsurların kadın ve erkekler arasındaki ilişkiyi köydeki kadınlar lehine göstermekte olduğu" şeklinde kanaat bildirdiği,
Bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan rapor ile dosyada yer alan diğer bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde, "…" adlı sinema filminde toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden türde içerik bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu Üst Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce, Dairemizin … tarih ve E:…, K:… sayılı bozma kararına uyularak verilen kararda; CD içeriği ile yayın deşifre metninin incelenmesinden, uyuşmazlığa konu "..." adlı sinema filminde, “Siz yine kaşınıyorsunuz., Bunlara koca lazım, koca. Koca Vezir-i Azama ne diyeceğiz? Biz izdivaç yapacağız. Bize damızlık herif mi gönderin? diyeceğiz. ... Cengaverler gelecek, ateşimiz sönecek. Senelerin acısı çok yakında bitecek. Gadasını aldığım, imanına yandığım vay benim yalnızlığım. Haydi gözünüz aydın garılar, nihayet geliyorlar. Seninki nasıl olsun gız Gadriye. ...? Gızım Zerafet ya senin ki? Hoyrat olsun belimi gırsın. Duvarlardan duvara vursun ... Zarife, Saniye sizin ki nasıl olsun … Benimki külhan beyi olsun. Her gece öpsün uyutmasın. ... Benimki iri hayvan olsun. Üç, beş, dokuz gocam olsun … Köpeği olurum ... yerden yere vursun beni ... valla anam ne yollarlarsa yollasınlar. Her şeye razıyım ben … Aman valla kim gelirse gelsin. Lakin çok acele gelsin ben yandım ya” şeklinde yer alan ifadelerin, 1 erkeğe 4 ya da 5 kadın düşecek şekilde kura ile eş belirleme sahnelerinin ve gerdek gecesi kadınların erkeklere davranış şekillerine ilişkin sahnelerin kadını aşağılayan ve objeleştiren unsurlar taşıdığı, savaş döneminin zorluklarını çeken, eşlerini ve çocuklarını savaşta kaybeden Anadolu kadınlarının erkeksiz kaldığında cinsel isteklerini her şeyin üstünde tutan karakterler şeklinde gösterilerek küçük düşürüldüğü, dolayısıyla toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen nitelikte yayın yapıldığı ve bu yolla kadının istismar edildiği anlaşıldığından, dava konusu Üst Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu sinema filminin her şeyden önce bir sanat eseri olduğu, kadın yada erkek her iki cinsiyetin bir takım fizyolojik ve duygusal ihtiyaçlarının senaryolaştırılarak güldürü öğesine dönüştürüldüğü, asla kadınları istismar eden yada cinsiyet eşitliğine aykırı düşen öğeler içermediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge İdare Mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Anılan Kanun'un 50. maddesinin 4. fıkrasında, "Danıştayın bozma kararına uyulduğu takdirde, bu kararın temyiz incelemesi, bozma kararına uygunlukla sınırlı olarak yapılır." hükmü bulunmaktadır.
Aktarılan kurallar göz önünde bulundurulduğunda, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri, Dairemizin bozma kararındaki esaslara uyularak verilen temyize konu kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan kararın ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un 50. maddesi uyarınca, bu kararın taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 10/06/2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.