BAKIRKÖY 2. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. BAKIRKÖY 2. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/490
KARAR NO : 2023/12

DAVA : FSEK - Tazminat
DAVA TARİHİ : 01/06/2021
KARAR TARİHİ : 11/01/2023
KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 09/02/2023

Mahkememizde görülmekte bulunan FSEK - Tazminat davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA : Davacı vekili dava dilekçesi ile, müvekkilinin murisi ........'nın tanınmış bir grafik tasarımcı ve ressam olduğunu, çok yönlü bir sanatçı olduğunu, müvekkilinin murisinin 2005 senesinde ........ Belediyesi için "........" adlı kitabı vücuda getirdiğini, karikatürler ve illüstrasyonların müvekkili tarafından çizildiğini, kitabın bir bütün olarak grafik tasarımının (dizgisi, çizgisi, mizanpajı ve kompozisyonu) müvekkili tarafından yapıldığını, ......... Belediyesi için yapılan kitabın 60 no.lu sayfasında grafik ve illüstrasyon sahibinin müvekkilinin murisi ........ olarak kitapta basılı olarak belirtildiğini, müvekkilinin murisinin ......... Belediyesi için tasarladığı kitapta yer alan eserleri ve kitabın bir bütün eser halinde tasarlanması ile ilgili olarak herhangi bir kişi veya kurumla mali haklarını devreden bir sözleşme yapmadığını, eser sahipliğinden kaynaklanan tüm hakların müvekkilinin olduğunu, davalı Belediye tarafından basılan, yayınlanan ve dağıtılan kitapta yer alan resimlerin müvekkilinin murisinin çizdiği resimlerin birebir aynısı olduğunu, davalı Belediyenin, müvekkilinin murisinin eserlerini izinsiz kullanarak, basarak, dağıtarak, müvekkilinin umuma arz hakkını çiğnediğini, üstelik müvekkilinin mali haklarını da ihlal ederek müvekkiline ait karikatür, resim, grafik çizim/resimlemelerin (illüstrasyonların) müvekkilinin izni olmadan başka bir kitap haline getirerek yayınladığını, eserleri izinsiz kullandığını ve çoğalttığını, müvekkilinin eserlerini kendine reklam malzemesi yaptığını, kurumsal prestijini arttırdığını, böylece maddi ve manevi fayda sağladığını, müvekkilinin birden çok hakkına tecavüz ettiğini, hukuka aykırı davranmış olduğunu, eser sahibi müvekkilinin FSEK’te belirtilen mali haklarından FSEK m.22 izinsiz çoğaltılması ve FSEK m.23 yayılması ve m.16 eser üzerinde izinsiz değişiklik hakları ihlal edilmiş olduğundan müvekkilinin tazminat talep etme hakkı doğduğunu iddia ve beyan ederek, mali hakların ihlali sebebiyle FSEK m. 68 uyarınca daha sonra 3 kat artırılmak üzere şimdilik 5.000 TL maddi tazminatın mahkemece tespit edilecek haksız fiil tarihinden itibaren işletilecek avans faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
CEVAP : Davalı vekili cevap dilekçesi ile, müvekkili kuruma yöneltilen işbu davaya bakmaya görevli ve yetkili mahkemenin müvekkili kurumun bulunduğu yer mahkemesi olan Ceyhan Asliye Hukuk Mahkemeleri olduğunu, yetki itirazları doğrultusunda yetkisizlik kararı verilerek dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesi gerektiğini, ayrıca müvekkili kuruma yöneltilmiş olan davanın zamanaşımına uğradığını, davacının işbu davayı yasal süresinde açmadığını, davanın zamanaşımına uğraması nedeniyle usulden reddi gerektiğini, müvekkilinin işbu davada taraf olmadığını, kitapların müvekkili kurumca hazırlanmadığını, müvekkili kurumun dava konusu olaya hiçbir surette herhangi bir dahli olmadığını, davacının FSEK m. 19 ve devamı maddeleri uyarınca işbu davayı açamayacağını, kaldı ki eserin gerçekten davacının murisine ait olup olmadığı veyahut orijinal olup olmadığının veyahut da ilk sahibinin davacının murisine ait olup olmadığının da araştırılması gerektiğini, trafik ile ilgili bir kitap hazırlanırken kullanılan görsellerin birbirine benzeyebileceğini, bu benzerliğin fikri ve sınai haklar kapsamında bir eserin izinsiz kullanımı, değiştirilmesi, çoğaltılması anlamına gelmediğini, davacının haksız davasını haklıymış gibi göstererek kazanç sağlamak adına işbu davayı ikame ettiğini, açıklanan nedenlerle öncelikle yetki itirazları gözetilerek dosyanın yetkili mahkemesine gönderilmesine, akabinde savunmaları ve zamanaşımı itirazları doğrultusunda haksız ve mesnetsiz davanın usul ve esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE;
Davacı tarafça, davaya konu ihlalin yapıldığı kitap aslını sunduğu görülmüştür.
Dosya, davacının murisine ait çizimlerin eser vasfını haiz olup olmadığı, davacının eserden kaynaklı mali haklarının ihlal edilip edilmediği, tazminat koşullarının oluşup oluşmadığı, oluştuysa miktarı hususlarında rapor tanzimi için bilirkişi heyetine tevdi edilmiş, bilirkişiler 21/02/2022 tarihli raporlarında; "Dava konusu kitabın aslı, iltibas gerçekleşen kitabın aslı, künye bilgileri, basımevi ve bandrol bilgileri dosya kapsamında bulunmadığından ötürü her iki kitap üzerinde inceleme yapılamamış olup eksikliğin giderilmesi halinde konu heyetlerince yeniden ele alınmak üzere şimdilik; Davacının dosyada yer alan veraset ilamı yanında ayrıca bir eserden doğan hakları kullanma salahiyetine ilişkin bilgi ve belge yer almamakta olup FSEK md. 19 kapsamında davacı sıfatının olup olmadığı konusunda ...... ; Kültür Bakanlığı ve Noterler Birliği gibi kurum ve kuruluşlardan alınmış bilgilerin incelenmesine ihtiyaç olabileceği; ayrıca mali hakların eser sahibi tarafından vefatından önce devir muamelesine tabi olup olmadığı hususunda kitabın dağıtımını yapan ...... Belediyesi ile var olan sözleşmenin de incelemeye alınmasının uygun olabileceği, Davacının temsil ettiği kitabın ve iltibas gerçekleşen kitabın asıl nüshaları üzerinde inceleme yapılmasının gerektiği, aslı gibidir kaşeli sayfa nüshalarından iltibas değerlendirmesinin yalnızca illüstrasyonların benzerliği bakımından inceleme yapılmasında yararlanılabileceği, ancak bu halde kitabın eser niteliği, bandrol ve basımevi ile sair künye bilgilerinin edinilmesi ile emsale ilişkin inceleme yapılmasının mümkün olabileceği, Dava konusu illüstrasyonların vücuda getirildiği materyal olan kitap basımları incelenememiş ise de tek başına çizimlerin illüstrasyon adı verilen grafik eserler olduğu, estetik değere sahip oldukları ve sahibinin hususiyetini taşıdıkları, bu kapsamda eser olarak nitelendirilmelerinin mümkün olduğu, Davalının, davacının 21 adet illüstrasyonunu birebir kullandığı, Eserlerin sahibinin ........ olduğu ancak dosya kapsamında davacının ilustrasyonlar konusunda da mali hakları temsile yetkili olduğuna dair bilgi ve belgeye rastlanılamadığı, Dosyada yer alan eksikliklerin tamamlanması halinde Mahkeme gerekli görür ise heyetlerince yeniden değerlendirme yapabileceğini; heyetimize süreli basılı yayınlar ile ilgili sektörel bilirkişinin de dahil olması ile künye üzerine emsal değerlemesinin bu kapsamda yapılmasının mümkün olabileceği" hususlarını tespit ve rapor etmişlerdir.
Davalı vekili 04/03/2022 tarihli dilekçesi ile, dava konusunun maddi tazminat talebi olduğunu, dava şartı olan arabuluculuk başvurusu yapılmadan dava açıldığını davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiğini, dava konusu edilen alacağın varlığın taraflarınca hiçbir şekilde kabul edilmediğini, alacak var olsa bile zamanaşımına uğradığını, bilirkişi raporu incelendiğinde, davaya konu edilen ve izinsiz kopyalandığı ileri sürülen kitapçığın aslı olmaksızın inceleme yapılamayacağının bildirildiğini, bu aşamadan sonra sunulacak delillere hiçbir şekilde muvafakat etmediklerini, ........ Belediyesine yazılacak müzekkere ile ilgili broşüre ilişkin olarak mali hakların ..... Belediyesine devredilip devredilmediğinin araştırılması gerektiğini, bilirkişi raporunda bildirilen eksikliklerin, davacı yanca dava açılması esnasında dosyaya delil olarak sunulması gerektiğini, davacı yanca bu evraklar delil olarak davanın açılması sırasında sunulmadığını, yargılamanın bu aşamasında bahsi geçen kurumlara müzekkere yazılmasına muvafakatlerinin bulunmadığını beyan etmiştir.
Davacı vekili 14/03/2022 tarihli dilekçesi ile, bilirkişi ........ tarafından yapılan tespitte, müvekkiline ait 21 adet karikatür eserinin davalı belediyenin yayınladığı kitapta kullanıldığının belirtildiğini, bilirkişi ....... tarafından yapılan değerlendirmelerin tamamen taraflı ve hukuki mesnetten yoksun olduğunu, bilirkişinin değerlendirmelerinin davayı gereksiz araştırmalarla uzatıp sürüncemede bırakmaya yönelik olduğunu, bilirkişinin dava konusuyla alakası olmayan eksikliklerin olduğunu iddia ettiğini, bilirkişinin illüstrasyonların kitaptan ayrılmayacağını iddia ettiğini, bilirkişinin kitap aslının dosyada olmadığını ve dosyada eksiklik olduğunu söylediğini, bilirkişinin kendisine verilen görevi aşarak veraset ilamının aktif dava husumetinin varlığına delalet teşkil etmediğini ima ettiğini, bilirkişinin kesinleşmiş emsal kararla sabit olan vakıaların anlaşılmadığını söylediğini, bilirkişinin bandrol istediğini, oysa kitapların bandrolden muaf olduğunu, dava konusunun bandrolle ilgili olmadığını, raporun sonuç bölümünde dahi bilirkişinin dava konusuyla alakasız tespitler yaptığını, açıklanan sebeplerle bilirkişi heyetinden ek rapor alınması imkansız hale geldiğinden dosyanın yeni bir bilirkişi heyetine tevdi ile yeni bir rapor alınmasını talep etmiştir.
Davacı vekili 14/03/2022 tarihli dilekçesi ile, Bakırköy ....... Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi'nin ...... esas ve ....... esas sayılı dosyalarından alınan bilirkişi raporlarını emsal olarak sunduğu görülmüştür.
Dosya, yeni bilirkişi heyeti oluşturularak, davacının murisine ait çizimlerin eser vasfını haiz olup olmadığı, davacının eserden kaynaklı mali haklarının ihlal edilip edilmediği, tazminat koşullarının oluşup oluşmadığı, oluştuysa miktarı hususlarında rapor tanziminin istenilmesine karar verilmiş, bilirkişiler 24/10/2022 tarihli raporlarında; "Dava konusu uyuşmazlıktaki davacıya ait dava konusu 20 adet grafik resmin m.4 anlamında güzel sanat eseri olduğu, Davaya konu 20 adet grafik resmin FSEK m.11 çerçevesindeki karine çerçevesinde eser sahibinin ........ olduğu, Davalı taraf her ne kadar davacının davayı açma yetkisinin olmadığını ileri sürmüş ise de FSEK 63 çerçevesinde eser üzerindeki mali hakların mirasçılara intikal edeceğinin düzenlenmiş olması, FSEK 19 gereğince manevi haklar üzerindeki yetkilerin eser sahibinin eşi ve çocuklarının öncelikli olarak kullanabileceğinin düzenlenmiş olması karşısında takdir mahkemeye ait olmak kaydıyla davacının eser sahibi ........'nın oğlu olması halinde dava açma hak ve yetkisini haiz olacağı, Eser sahibinin mali haklarından FSEK 22'de yer alan çoğaltma hakkının ihlal edildiği, davacının talep edeceği telif ücretinin 30.000-TL olabileceği, bu çerçevede davacının bu bedelin 3 katını FSEK m.68 çerçevesinde talep etmeye ilişkin takdirin mahkemeye ait olduğu" hususlarını tespit ve rapor etmişlerdir.
Davacı vekili 31/01/2022 tarihli dilekçesi ile, FSEK m. 68'e göre talep ettikleri, 5.000,00 TL maddi tazminat miktarını 90.000,00 TL'ye artırdıklarını, işbu tazminatın haksız fiil tarihi olan 25/11/2011 tarihinden itibaren işletilecek ticari avans faiziyle birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesini talep etmiş ve eksik harcını ikmal ettiği görülmüştür.
Dava; davacının murisine ait olduğu iddia edilen grafik eserlerin davalı tarafından izinsiz kullanımı olup olmadığı iddiasına dayalı maddi tazminat talebine ilişkindir.
Tüm dosya kapsamı değerlendirildiğinde; FSEK'in 2/3. Maddesi, bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf eserleriyle, her nevi haritalar, planlar, projeler, krokiler, resimler, coğrafya ve topoğrafyaya ait maket ve ilim ve edebiyat eseri sayılabileceği, FSEK'in 15. Maddesi, eseri, sahibinin adı veya müstear adı ile yahut adsız olarak, umuma arzetme veya yayımlama hususunda karar vermek salahiyeti münhasıran eser sahibine ait olduğu, bir güzel sanat eserinden çoğaltma ile elde edilen kopyalarla bir işlenmenin aslı veya çoğaltılmış nüshaları üzerinde asıl eser sahibinin ad veya alametinin, kararlaştırılan veya adet olan şekilde belirtilmesi ve vücuda getirilen eserin bir kopya veya işlenme olduğunun açıkça gösterilmesinin şart olduğu, FSEK'in 68. Maddesinde ise, izin alınmamış eser sahibinin sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya emsal veya rayiç bedel itibariyle uğradığı zararın en çok üç kat fazlasını isteyebileceği belirtilmiştir.
FSEK'in 22. Maddesi ile, bir eserin aslını veya kopyalarını, herhangi bir şekil veya yöntemle, tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli olarak çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
Toplanan deliller ve alınan ve hükme dayanak yapılan 24/10/2022 tarihli bilirkişi raporuna, toplanan deliller ve sunulan emsal karar ve raporlara göre, davaya konu grafik ve illüstrasyonların eser vasfında olduğu, eser sahibinin ........ olduğu ve ........'nın mirasçısı sıfatıyla davacı yanın, eser sahibi ........ 'nın ölümünden itibaren 70 yıl boyunca dava konusu grafik ve illüstrasyonların mali haklarını kullanma hak ve yetkisine sahip olduğu anlaşılmıştır.
Buna göre, davacının murisinin FSEK 11. Maddesi gereği eser sahibi olduğu, davacının eser sahibinin tek mirasçısı olması nedeniyle FSEK 19 ve FSEK 63. Maddeleri çerçevesinde dava açma hak ve yetkisine sahip olduğu ve FSEK 4/6 maddesi kapsamında güzel sanat eseri sayılan karikatürler, illüstrasyon, resimleme, çizimlerin birebir, izinsiz ve herhangi bir anlaşmaya dayanmadan davalı belediyenin hazırlattığı "........" isimli kitapta kullanılmasının, davacının eserden kaynaklanan mali haklarından çoğaltma ve yayma haklarını ihlal ettiği anlaşılmıştır.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; bilirkişilerce belirlenen rayiç bedelin ihlal edilen hakkın boyutu, şekli ve piyasa rayiçleri ve emsaller ile uyumlu olduğu, FSEK 68.md'si uyarınca üç kat arttırılması ile bulunan ve davacı vekilince harcı yatırılarak artırılan 90.000,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan gerekçelerle;
1-Davacının, davasının KABULÜ İLE;
-Davalının, davacının murisine ait eserden doğan mali haklarını ihlal ettiği anlaşıldığından FSEK 68.madde ile 3 kat arttırılmak suretiyle bulunan 90.000,00 TL 'nin 25/11/2011 tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Alınması gereken 6.147,90 TL harçtan, davacı tarafça yatırılan 85,39 TL peşin harç ve 1.452,00 TL tamamlama harcının mahsubu ile bakiye 4.610,51 TL harcın, davalıdan alınarak hazineye irad kaydına,
3-Davacı kendisini vekille temsil ettirmekle, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre 15.000,00 TL vekalet ücretinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı tarafça yapılan 85,39 TL peşin harç, 59,30 TL başvurma harcı, 1.452,00 TL tamamlama harcı, 7.500,00 TL bilirkişi ücreti ve 243,00 TL posta/tebligat masrafı olmak üzere toplam 9.339,69 TL yargılama giderinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Karar kesinleştiğinde kalan gider avansının yatıran tarafa iadesine,
Kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde mahkememize verilecek dilekçe ile İstanbul Bölge Adliyesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere davacı vekilinin yüzüne karşı davalının yokluğunda karşı verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.11/01/2023
Katip ......
Hakim .......