BAKIRKÖY 1. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. BAKIRKÖY 1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/142
KARAR NO : 2022/275

DAVA : FSEK - Tazminat
DAVA TARİHİ : 01/06/2021
KARAR TARİHİ : 22/12/2022
KARAR YAZIM TARİHİ : 23/12/2022

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhinde açılan davanın, Mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda :
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
DAVA ; Davacı vekili dava dilekçesi ile, müvekkilinin murisi .....; .... amblemini çizen, tanınmış bir grafik tasarımcı ve ressam olup, aynı zamanda grafik resim, illüstrasyon, desen ve karikatür çalışmaları yapan çok yönlü bir sanatçı olduğunu, müvekkilinin murisi 2005 senesinde ... Belediyesi için "...." isimli kitabı vücuda getirdiğini, bu kitaptaki karikatürler ve illüstrasyonların müvekkili tarafından çizildiğini, ayrıca kitabın bir bütün olarak grafik tasarımının da müvekkili tarafından yapıldığını, müvekkilinin murisi hazırladığı bu kitap için herhangi bir kişi veya kurumla mali haklarını devreden bir sözleşme yapmadığını, ancak hal böyle iken, davalı belediye tarafından basılan, yayınlanan ve dağıtılan kitapta yer alan resimlerin müvekkilinin murisinin çizdiği resimlerin birebir aynısını olduğunu, davalı belediyesinin müvekkilinin murisinin eserlerini izinsiz kullanarak, basarak ve dağıtalarak müvekkilinin umuma arz hakkını çiğnediğini, manevi ve mali haklarını da ihlal ettiğini iddia ederek, FSEK 68 maddesi uyarınca daha sonradan üç kat artırılmak suretiyle şimdilik 5.000,00 TL maddi tazminatın haksız fiil tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte tahsilini ve verilecek hüküm özetinin ilanını talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili 25/03/2022 tarihli dilekçesi ile, 5.000,00 TL olan maddi tazminat talebini, 126.000,00 TL tutarında artırarak, harcını yatırmıştır.

CEVAP ; Davalı vekili cevap dilekçesi ile, dava konusu edilen eğitim seti kitapçığının 2014 yılından önce basılmış bir kitap olduğunu, zira kitapta yer alan fotoğrafta kitabın eski .... Büyükşehir Belediye Başkanlarından ... döneminde basıldığını, dava konusu kitapçık ve resimlere ilişkin telif haklarının davacı veya murisine ait olmadığını, söz konusu eserdin son sayfasında baskı ve film çıkış bölümünde ....'in ismi geçtiğini, yani dava konusu çizimlere ilişkin hakların ....Limited Şirketine ait olduğunu, .... Belediyesi'ne eğitim kitapçığını da bu şirketin yaptığını, davacı vekili her ne kadar müvekkilinin murisinin tasarladığı kitabın bir bütün eser halinde tasarlanması ile ilgili olarak herhangi bir kişi veya kurumla mali hakların devredilmesine ilişkin sözleşme yapmadığını, eser sahipliğinden kaynaklanan tüm hakların müvekkiline ait olduğunu iddia etmekte ise de, bu hakların kendisinde olduğuna ilişkin hiçbir belge veya delil sunamadığını, davacının iddialarının haksız ve mesnetsiz olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İhbar olunan ... Limited Şirketi beyan dilekçesi ile, dava konusu "....." adlı kitapçık, yayımcı olarak şirketleri tarafından belirlenen ve hazırlanan plan ve proje çerçevesinde ilk kez 2005 yılında .... Belediyesi için taraflarınca hazırlandığını, sadece kitapçıkta yer alan bazı karikatür ve illüstrasyonlar, o dönemde sipariş üzerinde birçok kez şirketlerine iş yapan ve çalışan ...'ya hazırlatıldığını, tüm ücretin ve telif bedellerinin de o dönemde kendisine tümüyle ödendiğini, davacının tüm bunları bildiği için kendileri aleyhine bir dava açamadığını, ancak birer kamu kurumu olan belediyelerden haksız kazanç elde etmek amacıyla böyle mesnetsiz bir dava açtığını, bu davranışın kötü niyetli olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRMESİ VE GEREKÇE :
Dava, FSEK'den doğan mali hakların ihlali sebebiyle maddi tazminatın tahsili ve hüküm özetinin ilanı taleplidir.
5846 Sayılı Kanunu'nun 4. Maddesi ile, estetik değere sahip olan; yağlı ve suluboya tablolar; her türlü resimler, desenler, pasteller, gravürler, güzel yazılar ve tezhipler, kazıma, oyma, kakma veya benzeri usullerle maden, taş, ağaç veya diğer maddelerle çizilen veya tespit edilen eserler, kaligrafi, serigrafi, heykeller, kabartmalar ve oymalar, mimarlık eserleri, el işleri ve küçük sanat eserleri, minyatürler ve süsleme sanatı ürünleri ile tekstil, moda tasarımları, fotoğrafik eserler ve slaytlar, grafik eserler, karikatür eserleri ile her türlü tiplemelerin güzel sanat eseri olarak nitelendirildiği ve krokiler, resimler, maketler, tasarımlar ve benzeri eserlerin endüstriyel model ve resim olarak kullanılmasının, düşünce ve sanat eseri olma sıfatlarını etkilemeyeceği belirtilmiştir.
Taraf vekillerince deliller sunulduktan ve resen celbedilen deliller de sunulduktan sonra dosyada bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş olup, dosya kapsamı deliller ile iddia ve savunmalar değerlendirilerek, "...." isimli kitaptaki karikatürlerin FSEK anlamında eser olup olmadığı, davacının bu karikatürler üzerinde hak sahibi olup olmadığı, davalı tarafça bu karikatürlerden kaynaklı, davacının mali haklarının ihlal edilip edilmediği ve bu nedenle istenebilecek maddi tazminat tutarını gösterir rapor tanzimi için dosyanın tevdi olunduğu bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan 15/03/2022 havale tarihli raporda sonuç olarak, davalı yanın savunmasında belirtiğinin aksine, davacı ..... murisi ile dava dışı ... arasında
bir sözleşme hükmü ya da çalışan şeklinde bir iş ilişkisi kurulmamış veyahut böyle bir ilişki
kurulmuş olmakla birlikte, davacı ..... murisi ile dava dışı ... ile aralarındaki sözleşmeden,
davacı ..... murisi eser sahibinin dava konusu mali hakları ile bunlarla bağlantılı manevi
haklarının kullanım yetkisini dava dışı ....’e vermediği sonucunun çıkması halinde, böyle
bir sözleşmenin mevcut olması ve dosyaya sunulması halinde, bilirkişi raporuna konu
incelemelerin yeniden değerlendirilmesi gerektiği hususu saklı kalmak kaydıyla, aşağıda belirtilen hususların tamamının mahkemenin takdirinde olduğu, dava konusu edilen grafik, illüstrasyon, karikatürlerin, FSEK m.4/1 fıkrasının 6 ve 7’inci bentleri uyarınca güzel sanat eseri oldukları,
dava konu edilen güzel sanat eserlerinin eser sahibinin davacı ..... murisi olan .....’nın olduğu, davalı ..... Büyükşehir Belediyesinin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser sahibi
olduğu güzel sanat eserlerini "...." adlı kitapçığa bastırıp dağıtımını yapması
şeklindeki eylemlerinin, davacı ..... murisi .....’nın FSEK m.21 ve FSEK m.6/1 fıkrasının 7’inci
bendi uyarınca işleme hakkını, FSEK m.22’inci maddesi uyarınca çoğaltma ve FSEK m.22 uyarınca yayma
haklarını ihlal ettiği, davalı .... Büyükşehir Belediyesi’nin davacı ... murisi eser sahibi .....’nın eser sahibi
olduğu güzel sanat eserlerini "..." adlı kitapçığa bastırıp dağıtımını yapması
şeklindeki eylemlerinin, FSEK
m.14/1’de tanımlanan umuma arz salahiyeti şeklindeki manevi hakkının ihlal etmediği, buna karşılık Yargıtay’ın güncel kararlarına göre davalı Belediye eylemlerinin FSEK m.14/1’de tanımlanan umuma
arz salahiyeti şeklindeki manevi hakkın ihlali teşkil ettiği, FSEK m.14/1 uyarınca manevi hak ihlali olup olmadığı konusunda hüküm tesis edilmesi bakımından bu iki görüşten hangisinin esas alınacağı
hususunun Mahkemenin takdirinde bulunduğu,
davalı Belediye eylemlerinin, davacı ..... murisinin eser sahibi olduğu güzel sanat eserlerini daha
önce ... Belediyesi tarafından yapılan gaye ve konseptle aynı şekilde herhangi bir değişiklik
yapmaksızın kopyalayarak basmak ve yaymaktan ibaret olduğu, bu sebeple davacı ..... murisinin FSEK
m.16/3'te sayılan manevi hakkı ihlal etmediği,
davalı ..... Büyükşehir Belediyesi’nin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser sahibi
olduğu güzel sanat eserlerini "...." adlı kitapçığa bastırıp dağıtımını yapması
şeklindeki eylemlerinin, FSEK m.15/1’de tanımlanan eser sahibinin adının belirtilmesi salahiyeti
şeklindeki manevi hakkını ihlal ettiği,
davacı .....’nın FSEK m. 19/1 uyarınca dava konusu edilen mali ve manevi haklara yönelik
davacı olma, tecavüzün refi, müdahalenin men'i veya maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına
sahip bulunduğu,
davacı ..... tarafından dosyaya sunulan, davacı ile davalı arasında FSEK m.68/1 uyarınca yazılı izin
sözleşmesi imzalanmış olsaydı, istenebilecek rayiç bedeli gösteren evrak ve Yargıtay .... Hukuk Dairesinin
... E. ve .. K. sayılı ilamı ile kesinleşen Bakırköy .. FSHHM’nin ... E., ...
K. sayılı mahkeme kararındaki bedeller esas alınarak yapılan hesaplamaya göre, FSEK m.68/1
uyarınca 21 adet çizim için, davalı Belediye’nin davacı ..... ödeyeceği rayiç bedelin 42.000,00 TL olacağı, bu
bedelin üç katına hükmedilip hükmedilmeyeceği hususunun Mahkemenin takdirinde olduğu, bu bedelin üç katına hükmedilmesi durumunda, davalı Belediye tarafından davacı ..... FSEK m.68/1 uyarıca 126.000,00 TL
tutarında üç kat bedel ödemesi yapılacağı, davalı ..... eylemlerinin FSEK m.15/1’de tanımlanan eser sahibinin adının belirtilmesi salahiyeti
şeklindeki manevi hakkını ihlal ettiği, anacak davacı yanın dava dilekçesi veya sonraki beyanlarında, davalı
yandan talep ettiği manevi tazminat tutarını belirtmediği, talep edilmediğinden manevi tazminata
Hükmedilemeyeceği ve her halükarda manevi tazminatın mahkemenin takdirinde olduğu belirtilmiştir.
Beyoğlu... Noterliği'nin 12/08/2016 tarih ... yevmiye nolu ihbarnamenin dayanağı tüm belgeler, müteveffa .....'nın 2005 yılı ve sonrasında ... Ltd.Şti'nin sigortalı çalışanı olup olmadığına ilişkin kayıtlar SGK'dan celp edilerek, bu belgeleri ve itirazları karşılar ek rapor tanzimi için dosya önceki bilirkişi heyetine tevdi edilmiş olup, heyet tarafından hazırlanan 03/10/2022 tarihli ek raporda sonuç olarak, dava konusu edilen grafik, illüstrasyon, karikatürlerin, FSEK m.4/1 fıkrasının 6 ve 7’inci
bentleri uyarınca güzel sanat eseri oldukları,
dava konu edilen güzel sanat eserlerinin eser sahibinin davacı ..... murisi olan .....'nın olduğu,
davalı ..... Büyükşehir Belediyesinin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser
sahibi olduğu güzel sanat eserlerini .....’ adlı kitapçığa bastırıp
dağıtımını yapması şeklindeki eylemlerinin, davacı ..... murisi .....’nın FSEK m.21 ve FSEK m.6/1 fıkrasının 7’inci bendi uyarınca işleme hakkını, FSEK m.22’inci maddesi uyarınca çoğaltma ve FSEK m.22 uyarınca yayma haklarını ihlal ettiği,
davalı .... Büyükşehir Belediyesi’nin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser
sahibi olduğu güzel sanat eserlerini "...." adlı kitapçığa bastırıp
dağıtımını yapması şeklindeki eylemlerinin, FSEK m.14/1’de tanımlanan umuma arz salahiyeti şeklindeki manevi
hakkının ihlal etmediği, buna karşılık Yargıtay’ın güncel kararlarına göre davalı Belediyenin
eylemlerinin FSEK m.14/1’de tanımlanan umuma arz salahiyeti şeklindeki manevi hakkın ihlali
teşkil ettiği, FSEK m.14/1 uyarınca manevi hak ihlali olup olmadığı konusunda hüküm tesis
edilmesi bakımından bu iki görüşten hangisinin esas alınacağı hususunun Mahkemenin
takdirinde bulunduğu,
davalı Belediyenin eylemlerinin, davacı ..... murisinin eser sahibi olduğu güzel sanat
eserlerini daha önce ... Belediyesi tarafından yapılan gaye ve konseptle aynı şekilde
herhangi bir değişiklik yapmaksızın kopyalayarak basmak ve yaymaktan ibaret olduğu bu
sebeple davacı ..... murisinin FSEK m.16/3 te sayılan manevi hakkı ihlal etmediği,
davalı ..... Büyükşehir Belediyesi’nin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser
sahibi olduğu güzel sanat eserlerini ....’ adlı kitapçığa bastırıp
dağıtımını yapması şeklindeki eylemlerinin, FSEK m.15/1’de tanımlanan eser sahibinin adının
belirtilmesi salahiyeti şeklindeki manevi hakkını ihlal ettiği,
mirasçı sıfatıyla davacı .....’nın, FSEK m. 19/1 uyarınca dava konusu edilen mali ve
manevi haklara yönelik davacı olma, tecavüzün refi, müdahalenin meni veya maddi ve manevi
tazminat davası açma hakkına sahip bulunduğu,
davacı ..... tarafından dosyaya sunulan, davacı ile davalı arasında FSEK m.68/1 uyarınca
yazılı izin sözleşmesi imzalanmış olsaydı istenebilecek rayiç bedeli gösteren evrak ve Yargıtay
.... Hukuk Dairesinin ... E. ve ... K. sayılı ilamı ile kesinleşene mahkememizin ... E., ... K. sayılı kesinleşen mahkeme kararındaki bedeller esas
alınarak yapılan hesaplamaya göre, mahkemenin takdirine göre, FSEK m.68/1 uyarınca 21 adet çizim için, grafik eser başına 2.000 TL esas alındığında,
davalı Belediye’nin davacı ... a ödeyeceği rayiç bedelin 21 x 2.000 TL = 42.000,00 TL
olacağı, bu bedelin üç katına hükmedilip hükmedilmeyeceği Mahkemenin
takdirinde olup, bu bedelin üç katına hükmedilmesi durumunda davalı Belediye
tarafından davacı ..... FSEK m.68/1 uyarıca 126.000,00 TL tutarında üç kat bedel ödemesi
yapılacağı,
FSEK m.68/1 uyarınca 21 adet çizim için, grafik eser başına 1.500 TL esas alındığında,
davalı Belediye’nin davacı ..... ödeyeceği rayiç bedelin 21 x 1.500 TL = 31.500,00 TL
olacağı, bu bedelin üç katına hükmedilip hükmedilmeyeceği Mahkemenin
takdirinde olup, bu bedelin üç katına hükmedilmesi durumunda davalı Belediye
tarafından davacı ..... FSEK m.68/1 uyarıca 94.500 TL tutarında üç kat bedel ödemesi
yapılacağı,
davalı ..... eylemlerinin FSEK m.15/1’de tanımlanan eser sahibinin adının belirtilmesi
salahiyeti şeklindeki manevi hakkını ihlal ettiği ancak davacı yanın dava dilekçesi veya sonraki
beyanlarında davalı yandan talep ettiği manevi tazminat tutarını belirtmediği, her halükarda
manevi tazminatın mahkemenin takdirinde olduğu belirtilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi ..... Hukuk Dairesi'nin 29/06/2022 Tarih ve ..... Esas - ... Karar sayılı ilamında belirtildiği üzere ihlal tarihinden itibaren faiz talep edildiğine göre, ihlal tarihindeki raiç bedelin esas alınması gerekir. Bu doğrultuda .... Derneği'ne yazılan yazıya 2012-2013 yılları için her bir karikatür için raiç bedelin 1.500,00 TL olabileceği bildirilmiş ise de, aynı esere ilişkin Yargıtay denetiminden geçerek kesinleşen mahkememizin ... Esas sayılı dosyası yine, mahkememizin ... Esas sayılı dosyalarında aynı grafik eserlere ilişkin raiç bedelin 2014 yılı için 1.000,00 TL olduğu görülmüştür. Buna göre, ihlal tarihi 01/01/2014 olup, bu tarih itibariyle raiç bedelin her bir karikatür için 1.000,00 TL olmak üzere toplam 21 karikatür için 21.000,00 TL ve FSEK 68 maddesi kapsamında üç katı olmak üzere 21.000,00 TL X 3 = 63.000,00 TL tazminat istenebileceği sonucuna varılmıştır.
Tüm dosya kapsamı deliller, bilirkişi rapor ve ek raporları ve mahkememizin kesinleşen yukarıda esasları belirtilen dosyaları birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu edilen grafik, illüstrasyon, karikatürlerin, FSEK m.4/1 fıkrasının 6 ve 7’inci
bentleri uyarınca güzel sanat eseri oldukları,
dava konu edilen güzel sanat eserlerinin eser sahibinin davacı ..... murisi olan ....'nın olduğu, ibraz edilen veraset ilamına göre davacının .....'nın tek mirasçısı olduğu, yerleşik Yargıtay içtihatları gereği davanın on yıllık zaman aşımına tabi olup süresinde açıldığı,
davalı ..... Büyükşehir Belediyesinin davacı ..... murisi eser sahibi .....’nın eser
sahibi olduğu güzel sanat eserlerini ....’ adlı kitapçığa bastırıp
dağıtımını yapması şeklindeki eylemlerinin, davacı ..... murisi .....’nın FSEK m.21 ve FSEK m.6/1 fıkrasının 7’inci bendi uyarınca işleme hakkını, FSEK m.22’inci maddesi uyarınca çoğaltma ve FSEK m.22 uyarınca yayma haklarını ihlal ettiği,
mirasçı sıfatıyla davacı .....’nın, FSEK m. 19/1 uyarınca dava konusu edilen mali ve
manevi haklara yönelik davacı olma, tecavüzün refi, müdahalenin meni veya maddi ve manevi
tazminat davası açma hakkına sahip bulunduğu, davalı yanın savunmasında belirtiğinin aksine, davacı ..... murisi ile ihbar olunan .... Limited Şirketi arasında
bir sözleşme hükmü ya da çalışan şeklinde bir iş ilişkisi kurulmamış olduğu ve bu hususun davalı tarafça usulunce ispatlanamadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Yukarıda değinilen mahkememizin kesinleşen kararlarında aynı esere ilişkin ihlal tarihi itibariyle emsal rayice göre yapılan hesap doğrultusunda FSEK 68 maddesi kapsamında davacının isteyebileceği maddi tazminat tutarının 68.000,00 TL olduğu anlaşılmakla, bu tutar yönünden dava kabul edilmiştir. Davalı belediye tacir olmayıp, ticari işletmeyle ilgili bir iş söz konusu olmadığından TTK'nın 4/1-f bendi gözetilerek uyuşmazlık konusu ticari işlerden olmadığından davacı yararına adi yasal faize hükmedilmiştir. Davacı vekili ayrıca hükmün ilanını istemiş ise de, sadece maddi tazminat talep edilmiş olup, FSEK 67 maddesindeki ilan koşulları oluşmadığı gibi, FSEK 78 maddesi anlamında bu aşamada ilan yapılmasında muhik bir sebep veya hukuki yarar bulunmadığından ilan talebi yerinde görülmemiştir. Bu itibarla davanın kısmen kabulüne dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere ;
1-Davacının davasının kısmen kabulüne, davacı murisinin hak sahibi olduğu grafik eserlerin, davalı tarafça izinsiz kullanımı nedeniyle FSEK 68 maddesi uyarınca 3 katı tazminat olan 68.000,00 TL tazminatın, 01/01/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya dair taleplerin reddine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hesaplanan 4.645,08 TL ilam harcından, 85,39 TL peşin harç ile 2.067,00 TL tamamlama harcının mahsubu ile, 2.492,69 TL bakiye karar harcının, davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesi gereğince davanın kısmen kabulü nedeniyle hesaplanan 15.000,00 TL vekalet ücretinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesi gereğince davanın kısmen reddi nedeniyle hesaplanan 15.000,00 TL vekalet ücretinin, davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 2.211,69 TL harç giderinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 464,15 TL tebligat - tezkere masrafı ve 3.000,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 3.464,15 TL yargılama giderinin, davanın kabul - red oranına göre 1.835,99 TL'sinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bakiyesinin davacı üzerinde bırakılmasına,
7-Davalı tarafından yapılan 214,15 TL yargılama giderinin, davanın kabul-red oranına göre 85,66 TL.'sinin, davacıdan alınarak davalıya verilmesine, bakiyesinin davalı üzerinde bırakılmasına,
7-Karar kesinleştiğinde kullanılmayan gider avansının ilgilisine iadesine,
8-Talep halinde kararın taraflara tebliğine,
Taraf vekillerinin yüzlerine karşı verilen karar, kararın tebliğinden itibaren 2 hafta süre içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere, açıkça okunup usulen anlatıldı.22/12/2022

Katip ....
e-imzalıdır

Hakim ...
e-imzalıdır