ANKARA 5. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. ANKARA 5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2022/274 Esas - 2023/147
TÜRK MİLLETİ ADINA

T.C.
ANKARA
5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2022/274 Esas
KARAR NO : 2023/147

DAVA : Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali)
DAVA TARİHİ : 28/07/2022
KARAR TARİHİ : 29/03/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 29/04/2023
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımla İlgili Kurum Kararlarının İptali) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:
Davacı vekili 28/07/2022 tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin ... sayısı ile gerçekleştirdiği tasarım başvurusuna konu 2 nolu tasarımın davalı firma itirazları sonucunda reddedildiğini, ... sayılı ... kararının hatalı olduğunu, redde gerekçe olarak ... sayılı tasarımın gösterildiğini, halbuki şişe tasarımlarının ağız ve ağız altında gövdeye kadar olan kısımlarının açı ve oranlarının farklılaştığını, tasarımların gövdelerinin genel form ve açısının farklı olduğunu, gövde kısmından taban kısmına inişte tasarımların yaptığı açının birbirinden farklı olduğunu, bilgilenmiş kullanıcının bu farklılıkları algılayacağını iddia ederek; ... sayılı ... kararının iptalini talep ettiği görülmektedir.
CEVAP:
Davalı ... vekili 03/08/2022 tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davacının ... sıra numaralı tasarım başvurusu incelendiğinde, itiraza mesnet tasarım ile genel izlenim itibariyle benzer olduğunu, bu kapsamda ayırt edicilik ve yenilik
kriterlerini karşılamadığının görüleceğini, farklılıkların ayrıntı seviyesinde olduğunu, bu küçük farklılıkların tasarımlar arasındaki ayniyeti
ortadan kaldırmamış olduğunu, tasarımları ve ürünleri farklılaştırmamış olduğunu, davacı vekilinin iddiasının
aksine davaya konu ... sıra numaralı tasarım ile itiraza gerekçe olarak gösterilen
tasarımlardan ... sıra numaralı tasarımın özellikle kesit görünüşleri ve en-boy
oranlarının genel izlenim itibarıyla benzer olduğunu beyanla; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... vekili 31/08/2022 havale tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davacı yanca gerçekleştirilen tasarımların yıllardır piyasada var olan ürünler olduğunu, itiraz dilekçesinde ilgili dokümanları sunduklarını, müvekkilinin bu tasarımları .... dahil olmak üzere çeşitli firmalara yıllardır sattığını, .... adreslerinden de tasarımı müvekkile ait olan ve müvekkil tarafından satışa sunulmuş olan şişelerin anılan firmalar tarafından kullanımının tevsik edilebileceğini, davacının açtığı davanın haksız olduğunu, davacı yanın daha evvel de müvekkili tasarımları ile aynı tasarımları başvuru konusu ettiğini, bu tasarımlar ile ilgili görülen davaların müvekkili lehine sonuçlandığını, davacı yana ait tasarımın yeni ve ayırt edici olmadığını savunarak davanın reddini talep ettiği görülmektedir.
UYUŞMAZLIK:
Dava, 5000 sayılı Patent ve Marka Vekilliği ile Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun m.15/C hükmüne göre açılan ... kararının iptali istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; Davalı kurumun tesis ettiği ... sayılı ... kararının davalı şirketin itirazının kabulüne ilişkin kısmının hukuka uygun olup olmadığı, davacıya ait ... sıra numaralı tasarımın yeni ve ayırt edici olup olmadığı, tasarım koruması kapsamında kalıp kalmadığı hususlarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir.

Davanın açılmasını müteakip tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tasarım tescil ve başvuru dosyaları ile alâkalı kayıtları getirtilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, hak düşürücü süre bakımından eksiklik bulunmadığı tespit edilmiş, taraflar sulhe teşvik olunmuş, arabulucuya gitme hakları hatırlatılmış, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, bilirkişi heyetinden maddi vakıalara ilişkin rapor alınmış, 06/08/2015 tarih 29437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren .... Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik'in 201/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraflara tahkikat ve yargılamanın geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
İşlem dosyasının tetkikinde; Davacının 10.09.2021 tarihinde ... sayılı çoklu tasarım başvurusunda bulunduğu, ...'nca 25.10.2021 tarih ve 375 sayılı ... başvurunun ve tescilin ilan edildiği, davalı yanın 10.01.2022 tarihli yayıma itiraz dilekçesi sunduğu, davacının 21.02.2022 tarihli itiraza karşı görüş dilekçesi ibraz ettiği, ... ... sayılı kararı ile itirazın kısmen kabulüne ve ... sıra numaralı tasarımın tescilinin hükümsüzlüğüne karar verdiği, verilen kararın davacı marka vekiline 02.06.2022 tarihinde tebliğ edildiği, yasal iki aylık hak düşürücü süre içinde eldeki davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Tasarım, bir ürünün veya onun bir kısmının görmek veya dokunmak gibi insan duygularıyla fark edilen görünümüdür. Görünüm, ürünü veya onun üstündeki süslemeyi oluşturan çizgilerin, özel şekillerin, çevre çizgisinin, renklerin, biçimin ve/veya malzemenin sonucudur.
6769 sayılı SMK’nın 56. maddesinde koruma koşulları düzenlenmiş olup, bir tasarımın tescili için yeni ve ayırt edici nitelikte olması gerektiği vurgulanmıştır. 6769 sayılı SMK’nın 56/4. maddesine göre bir tasarımın “yeni” olması o tasarımın aynısının daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması anlamına gelir. Eğer herhangi iki tasarım arasında sadece küçük ayrıntıda farklılık varsa o tasarımlar aynı kabul edilir. Yenilik değerlendirmesinde temel alınan kriter mutlak yenilik, yani dünyada yenilik ilkesidir. Yenilik mutlaktır; çünkü, tescili istenen tasarımın aynısının kamuya sunulması halinde, ...’de dünyanın neresinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, yenilik ortadan kalkar. Bundan tescil başvurusunda bulunan tasarımcının haberinin bulunup bulunmaması, hiçbir etki yapmaz.
Ayırt edicilik kriterini düzenleyen 56/5. Madde uyarınca, “Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, b)Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.” Bir tasarımın ayırt edici nitelikleri o tasarıma has, yani sadece o tasarıma ait özelliklerdir. Yine 56/5. maddeye göre tasarımlar arasındaki kıyaslama bilgilenmiş kullanıcı tarafından yapılacak olup, 56/6. maddeye göre ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınacaktır.
Bilgilenmiş kullanıcı, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı, sıradan bir kullanıcının gözden kaçırabileceği tasarımın önemli özelliklerini fark eder. Ama bir tasarım uzmanı kadar da bilgi birikimine sahip olmadığı için ayrıntılarla ilgilenmez.
Seçenek özgürlüğü kavramı ile ilgili olarak, koruma dışı hallerin değerlendirildiği 58/2. Maddede “Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” ifadesi yer almaktadır. Bir ürün, tasarımcısına ne kadar seçenek özgürlüğü bırakıyorsa koruma kapsamı da o denli genişler; seçenek özgürlüğü ne denli darsa koruma kapsamı da o denli daralır. Bir ürün işlevini yerine getirebilmesi için ancak belirli bir şekilde tasarlanması zorunluysa, bu ürünün tasarımı hiç koruma görmez.
Belirtilen açıklamalar ışığında tarafların iddia ve savunmaları, tasarım işlem dosyası, hükümsüzlüğe mesnet gösterilen dokümanlar, hukuki nitelendirme hariç maddi tespitler barındıran bilirkişi raporu ile tüm dosya kapsamına göre;
Somut olayda dava konusu tasarım genel bir şişe tasarımıdır. Şişe tasarımları teknik anlamda sıvıyı uhdesinde barındıracak bir hazneye ve yine akışı sağlayacak bir ağız yapısına sahip olması dışında herhangi bir teknik zorunluluk taşımamaktadır. Bununla birlikte şişe tasarımları açısından mutat formlar olmakla birlikte genel form yapıları itibariyle somut anlamda farklılaşmaya müsait çok sayıda alternatif tasarımın meydana getirilmesi mümkündür. Bilirkişi raporunda yer verilen tablodan görüleceği üzere; üzere söz konusu tasarımlardaki seçenek özgürlüğü şişenin birçok noktasına ve bütünsel algısına etki edecek düzeyde genişliktedir. Sektör üretiminde yıllara sair mutat uygulamalar nedeniyle görece kısıtlayıcı formlar yer almakta ise de bilgilenmiş kullanıcı zaten bu formlara aşina olup tasarımın görsel özelliklerini değerlendirirken geleneksel özellikleri göz ardı etmekte ve farklılaşan unsurlara ortak özelliklerden daha büyük bir önem atfederek tasarımı değerlendirmektedir.
Dava konusu tasarımın ev ve işyerlerinde olağan kullanımı bulunduğu gibi cafe, restoran, otel, bar, kokteyl salonu gibi yiyecek ve içecek hizmetinin verildiği hemen her yerde kullanılan nitelikte ürünler oldukları, bu nedenle bilgilenmiş kullanıcının, daha önce bu ürünlerden satın almış, farklı tasarımlar arasından kendi beğenisine uygun olanını seçebilecek düzeyde piyasadaki ürünleri bilen herhangi bir kullanıcı olabileceği gibi bir büfe/market/alkollü – alkolsüz şişeli içeceklerin satıldığı bir dükkanda çalışan herhangi bir reyon görevlisi de olabileceği kanaatine varılmıştır.
Dava konusu tasarım ile redde mesnet alınan ... sayılı tasarım karşılaştırıldığında;
Her iki tasarım da genel yapıda harcıalem gövde formuna sahip şişe tasarımları olup, taban kısmından boyun kısmına doğru çok kısıtlı bir şekilde daralarak yükseldikten sonra boyun kısmında bu daralmanın daha belirgin hale getirilmesi ile oluşturulmuş, taban ve gövde yapısı tamamen silindirik yapıda, boyun kısmının ağız bölümü çift dişli yapıya sahip tasarımlardır. Tasarımlar arasında farklılık olarak nitelendirilebilecek tek husus; dava konusu tasarımın ağız kısmının alt boğum yapısı, üst boğuma göre daha geniş bir aralık ile oluşturulmuşken, redde gerekçe tasarımda boğumlar arasındaki fark daha kısa ve alt boğumun çeperi daha belirgindir. Ancak bu farklılık, milimetrik ölçülerle ifade edilebilecek düzeyde olup, her iki tasarım arasındaki farkın, işin doğrudan uzmanı olmayan bilgilenmiş kullanıcı nezdinde küçük ayrıntının dahi ötesine geçmeyecek düzeyde olduğu değerlendirilmiştir. Tasarımların gövde yapılarının genişlik farkı tek başına farklı tasarımsal bir hüviyet kazanmalarına yol açmamakta olup gelinen noktada davaya konu 2 numaralı tasarımın yeni dahi olmadığı, ancak ... kararında belirtildiği üzere yeni olarak kabulü halinde dahi ayırt edicilik kriterini hiçbir koşulda sağlamadığı kanaatine varılmıştır.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-Davanın REDDİNE,
2-Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 179,90 TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 80,70 TL'nin düşümü ile bakiye kalan 99,20 TL'nin davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davalılar kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan AAÜT m.3 hükmü gereği hesaplanan 15.000,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 80,70 TL peşin harç, 80,70 TL başvurma harcı, 23,00 TL vekalet harcı, 2.700,00 TL bilirkişi ücreti, 45,42 TL dosya kapağı masrafı, 150,50 TL posta-tebligat masrafı olmak üzere toplam 3.080,32 TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5-Davalı ... tarafından yapılan 48,60 TL vekalet harç sarfiyatına ilişkin yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı ...'ne verilmesine,
6-HMK m.333 hükmü gereği karar kesinleştiğinde artan avansın yatıran tarafa re'sen iadesine,
Dair, Davacı vekilinin, Davalı Kurum vekilinin ve Davalı şirket vekilinin yüzüne karşı, HMK m.341 ve m.345 hükümleri gereği kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde ... Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.29/03/2023

Katip ....
E-imza

Hakim ...
E-imza