ANKARA 5. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. ANKARA 5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA

T.C.
ANKARA
5. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2022/228 Esas
KARAR NO : 2023/134

DAVA : Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğünden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 23/06/2022
KARAR TARİHİ : 22/03/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 22/04/2023
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğünden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:
Davacı vekili 23/06/2022 tarihli dava dilekçesinde özetle; Davalı yanın 16.02.2021 tarihinde tescil talebinde bulunduğu ... nolu endüstriyel tasarımın davalıdan çok önce müvekkili tarafından kamuya sunulduğunu ve 29.01.2020 başvuru tarihli ... tescil numarasıyla tescil edildiğini, davalı yanın tasarımı ile müvekkilinin tasarımı karşılaştırıldığında; bilgilenmiş kullanıcı nezdinde ayırt edilemeyecek derecede benzer olduklarının görüleceğini, davalı tasarımı yeni ve ayırt edici olmadığından tescil şartlarını taşımadığını, davalının kendisine ait olmayan tasarımı art niyetli olarak incelemesiz tescil işleminden yararlanarak adına tescil ettirdiğini, bu nedenle dava konusu tasarımın hükümsüzlüğüne karar verilmesi gerektiğini, müvekkiline ait ... nolu tescilli tasarımın omuzlarında taş işleme bulunduğunu, kol bölümünün uzun tül olarak tasarlandığını ve elbisenin etek kısmına kadar genişleyerek indiğini, bel bölümünde taş işleme bulunduğunu, göğüs kısmında V şeklinde gelen pileler olduğunu ve bel bölmündeki taş işlemede toplandığını, davalıya ait ... nolu taklit tasarımın da omuzlarında taş işleme bulunduğunu, kol bölümünün uzun tül olarak üretildiğini, elbisenin etek kısmına kadar genişleyerek indiğini, bel bölümünde taş işleme bulunduğunu, göğüs kısmında V şeklinde gelen pileler olduğunu ve bel bölümündeki taş işlemede toplandığını, müvekkilinin tescilli tasarımı ile davalının taklit tasarımının aynıya yakın benzer olduğunu, davacının tasarım tecavüzünü gizlemek amacıyla asıl tasarımdan uzaklaşmaksızın (asıl tasarımın ayırt edici özelliklerinin muhafaza edilerek) yapmış olduğu ayrıntıdaki ufak değişiklikliklerin ürünü tasarımdan farklılaştırmadığını, yenilik ve ayırt edicilik kriterini karşılamayan dava konusu tasarımın hükümsüzlüğüne karar verilmesi gerektiğini iddia ederek; davalı adına ... no ile tescilli endüstriyel tasarımın 3. Kişilere devrinin önlenmesi amacıyla üzerine ihtiyaten tedbir konulmasına, söz konusu davalı tasarımının hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:
Davalı, davaya cevap dilekçesi ibraz etmediğinden 6100 sayılı HMK m.128 hükmü gereği, dava dilekçesinde ileri sürülen vakıaların tamamını inkâr etmiş sayılmıştır.
UYUŞMAZLIK:
Dava, 6769 sayılı SMK m.77 hükmüne göre açılan Tasarımın Hükümsüzlüğü istemine ilişkindir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; Davalıya ait ... sayılı tasarımın yeni ve ayırt edici olup olmadığı, davalının tasarım tescil başvuru esnasında kötü niyetli olup olmadığı, bunlara bağlı olarak davalıya ait tasarımın hükümsüzlüğü koşulunun oluşup oluşmadığı hususlarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir.

Davanın açılmasını müteakip tarafların dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tasarım tescil belgeleri celp edilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, hak düşürücü süre bakımından eksiklik bulunmadığı tespit edilmiş, taraflar sulhe teşvik olunmuş, arabulucuya gitme hakları hatırlatılmış, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, özel veya teknik hususlara ilişkin olarak bilirkişi raporu aldırılmış, 06/08/2015 tarih 29437 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren .... Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik'in 201/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraflara tahkikat ve yargılamanın geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Tasarım, bir ürünün veya onun bir kısmının görmek veya dokunmak gibi insan duygularıyla fark edilen görünümüdür. Görünüm, ürünü veya onun üstündeki süslemeyi oluşturan çizgilerin, özel şekillerin, çevre çizgisinin, renklerin, biçimin ve/veya malzemenin sonucudur.
6769 sayılı SMK’nın 56. maddesinde koruma koşulları düzenlenmiş olup, bir tasarımın tescili için yeni ve ayırt edici nitelikte olması gerektiği vurgulanmıştır. 6769 sayılı SMK’nın 56/4. maddesine göre bir tasarımın “yeni” olması o tasarımın aynısının daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması anlamına gelir. Eğer herhangi iki tasarım arasında sadece küçük ayrıntıda farklılık varsa o tasarımlar aynı kabul edilir. Yenilik değerlendirmesinde temel alınan kriter mutlak yenilik, yani dünyada yenilik ilkesidir. Yenilik mutlaktır; çünkü, tescili istenen tasarımın aynısının kamuya sunulması halinde, ...’de dünyanın neresinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, yenilik ortadan kalkar. Bundan tescil başvurusunda bulunan tasarımcının haberinin bulunup bulunmaması, hiçbir etki yapmaz.
Ayırt edicilik kriterini düzenleyen 56/5. Madde uyarınca, “Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, b)Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.” Bir tasarımın ayırt edici nitelikleri o tasarıma has, yani sadece o tasarıma ait özelliklerdir. Yine 56/5. maddeye göre tasarımlar arasındaki kıyaslama bilgilenmiş kullanıcı tarafından yapılacak olup, 56/6. maddeye göre ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınacaktır.
Bilgilenmiş kullanıcı, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı, sıradan bir kullanıcının gözden kaçırabileceği tasarımın önemli özelliklerini fark eder. Ama bir tasarım uzmanı kadar da bilgi birikimine sahip olmadığı için ayrıntılarla ilgilenmez.
Seçenek özgürlüğü kavramı ile ilgili olarak, koruma dışı hallerin değerlendirildiği 58/2. Maddede “Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” ifadesi yer almaktadır. Bir ürün, tasarımcısına ne kadar seçenek özgürlüğü bırakıyorsa koruma kapsamı da o denli genişler; seçenek özgürlüğü ne denli darsa koruma kapsamı da o denli daralır. Bir ürün işlevini yerine getirebilmesi için ancak belirli bir şekilde tasarlanması zorunluysa, bu ürünün tasarımı hiç koruma görmez.
Belirtilen açıklamalar ışığında tarafların iddia ve savunmaları, tasarım tescil belgeleri, itiraza/hükümsüzlüğe mesnet gösterilen dokümanlar, hukuki nitelendirme hariç maddi tespitler barındıran bilirkişi raporu ile tüm dosya kapsamına göre;
Davaya konu taraf ürünleri ... sınıfına ait “abiye elbise” ürünleridir. Abiye; genellikle özel gecelerde giyilen, gösterişli ve oldukça dekolte kadın giysisidir. Abiyeler; boy (maksi, midi ve mini), kumaş, yaka ve kol tipi (...), renk ve tema açısından büyük çeşitlilik gösterebilir. Bu konuda aşırı geniş bir seçenek özgürlüğü olduğu söylenebilir. Bu ürünlere ilişkin seçenek özgürlüğünün geniş olduğuna dair örneklere bilirkişi raporunda yer verilmiştir.
Somut uyuşmazlıkta dava konusu tasarım “abiye/elbise” tasarımı olup; bu elbiseleri daha önce alıp kullanmış veya almaya niyetli olarak araştırma yapan kişilerin yanı sıra; giyim satış mağazalarının kadın giyim reyonlarından sorumlu satış elemanları bu tasarım için bilgilenmiş kullanıcı olarak kabul edilmelidir.
Davacının dayanak gösterdiği ... ve davalıya ait ... sayılı abiye ürünü tasarımları karşılıklı incelendiğinde; her ikisinin de yüksek mandarin yakalı olduğu, omuzlardan düşer halde godeli (volanlı/fırfır) olduğu, roba kısmında godeli parçaların çapraz şekilde ilerlediği ve karında birleşerek ve maksi etek boyunca yakın halde iki sıra halde goleli yapısı içerdiği görülmüştür. Her iki üründe de omuzlardan kola doğru ve bel kısmında kuşak halde dantel bulunmaktadır. Etekler maksi olup belden itibaren büzgülüdür. Davacının dayanak gösterdiği ... sayılı tasarım ürünü, volan yapısı açısından daha büzgülüdür. Kumaş farkı, dökümü farklılaştırmıştır. Kollar maksi boyda eteğe yakın bitmektedir ve bitişi serbest kesimdir. Ürünlerin özellikle yaka biçimi ve uygulaması, omuz yapıları, model kupları ile etek biçimi ve volan uygulaması ile farklılaşmadığı, konum ve uygulama şekillerinin değişiklik göstermediği tespit edilmiştir. Kullanılan danteller ve işlemeler farklıdır. Her iki giysinin ön bedenindeki çapraz pili (büzgü), detaydaki pili veya büzgülerin yoğunluğu ve açısı farklı olsa da, yine her iki elbisenin yaka şekli kısmen farklı biçimlendirilse de; bu farkın, genel tasarım açısından bakıldığında nüans niteliği taşıdığı ve her iki tasarımın oldukça benzer bir izlenim oluşturduğu gözlenmiştir. Tasarım değeri açısından her iki giysinin detaylarına bakıldığında ayrıntılarda küçük farklılıklar gözlenmesine rağmen genel itibari ile tasarımların bilgilenmiş kullanıcı gözünden benzer olduğuna kanaat getirilmiştir.
SMK m.77/1-a hükmüne göre; Bir tasarım başvurusunun kötü niyetle yapıldığı ispatlanırsa, o tasarım hükümsüz kılınır.
Kötü niyetli tasarım başvurusu; Kişiyi, hukuk düzeninin tescil ile elde edilecek hakları kullanması amacı taşımaksızın, hukuka ve ahlaka aykırı olarak, bu hakların hukuk düzenince tasvip edilemeyecek şekilde başka amaçlarla kullanılması olarak tanımlanabilir. Hangi hallerde kötü niyetli olarak tasarım başvurusunda bulunulmuş sayılacağına ilişkin bir düzenleme bulunmamakla birlikte, genel olarak tasarımı kullanmaktan ziyade şantaj veya başkasından haksız para elde etmek veya başkalarının ticaretine engel olmak gibi amaçlarla yapılan tasarım başvuruları kötü niyetle yapılmış başvuru olarak kabul edilmektedir. Kanunun ayrıca müeyyideye bağladığı hususlar tek başına kötü niyet emaresi olarak kabul edilmez. Zira Kanun tarafından zaten müeyyidesi gösterilmiş tasarım başvuruları için ayrıca kötü niyeti de sebep göstermek doğru görülmemektedir.
Somut olayda; davaya konu tasarım ile mesnet tasarımın bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle benzer olmasının haricinde dava konusu tasarımın kötü niyetle tescil başvurusuna konu edildiğini gösterir somut olgu ileri sürülmediğinden kötü niyet iddiasına dayalı istemler yerinde bulunmamıştır.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle; davaya konu tasarım ile hükümsüzlüğe mesnet gösterilen tasarımın bilgilenmiş kullanıcı nezdinde genel izlenim itibariyle benzer olduğu tespit edildiğinden, davanın kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-Davanın KABULÜ ile; ... sayılı tasarımın HÜKÜMSÜZLÜĞÜNE ve SİCİLDEN TERKİNİNE,
2-6769 sayılı SMK m.79/4 hükmü uyarınca karar kesinleştiğinde bir örneğinin re'sen ...'e gönderilmesine,

3-Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 179,90 TL maktu karar ve ilam harcından peşin alınan 80,70 TL'nin düşümü ile bakiye kalan 99,20 TL'nin davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar verildiği tarihte yürürlükte bulunan AAÜT m.3 hükmü gereği hesaplanan 15.000,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 80,70 TL peşin harç, 80,70 TL başvurma harcı, 11,50 TL vekalet harcı, 247,50 TL posta-tebligat, 2.700,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 3.120,40 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı tarafından sarf edilen 25,60 TL vekalet harç sarfiyatına ilişkin yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına,
7-HMK m.333 hükmü gereği karar kesinleştiğinde artan avansın yatıran tarafa resen iadesine,
Dair, Davacı vekilinin ve Davalı vekilinin yüzüne karşı, HMK m.341 ve m.345 hükümleri gereği kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde ... Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.22/03/2023

Katip ...
E-imza

Hakim ...
E-imza