ANKARA 3. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. ... 3. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2023/80 Esas - 2023/116
TÜRK MİLLETİ ADINA KARAR VERMEYE YETKİLİ
T.C.
...
3. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2023/80
KARAR NO : 2023/116

HAKİM : ...
KATİP : ...

DAVACI : ....
VEKİLİ : Av. ....

DAVALI : ....
VEKİLLERİ : Av. ....
Av. ...

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 13/07/2020
KARAR TARİHİ : 23/03/2023
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 2403/2023
... 19. Asliye Hukuk Mahkemesinin 14/02/2023 tarihli 2020/385 E. 2022/343 sayılı kararın kesinleşme şerhi ile dosya mahkememize tevzii edilmiştir.
DAVA:
Davacı vekili 13/07/2020 harç tarihli dava dilekçesinde özetle; davacı ile davalı arasında 16.02.1996 tarihinde, ... kurulmasına yönelik teçhizat, yazılım ve hizmet teminine ilişkin sözleşme, 17.04.2009 ve 23.08.2011 tarihli ek sözleşmeler akdedildiği, 2011 tarihli sözleşmenin 10. Maddesinde davalı tarafından temin edilen yazılım ve hizmetler için yapılacak ödemelerin düzenlendiği, davacının sözleşmede yer alan alacak kalemlerini her ay eksiksiz olarak davalıya ödediği, covid-19 salgını nedeniyle insanların zorunlu olmadıkça evden çıkamamaları, sokağa çıkma yasağı, bayilerin faaliyetlerinin kısıtlanması, faaliyet gösterdikleri işyerlerinin geçici olacak kapatılması gibi sebeplerle idarece şans oyunlarından elde edilen satış gelirlerinde, dolayısıyla kamuya aktarılan kaynaklarda ve bayilerin komisyonlarında ciddi düşüşler olduğu, sokağa çıkma yasağı ilan edilen günlerde sayısal oyunlar sisteminin sabah satışa geç açıldığı ve akşam erken kapatıldığı yönünden bayilerden ve vatandaşlardan şikayet geldiği, idarece davalıya gönderilen 09.04.2020 tarih ve ... sayılı yazı ile yazının tebliğinden itibaren işlem yapmayan bayilerin gün gün tespit edilerek 23.08.2011 tarihinde imzalanan ek sözleşmenin ... maddelerinde bahsi geçen terminal başına alınacak ücretlerin çalışılmayan günlere isabet eden kısımlarının alınmaması, 10.1.D, E, F, H maddelerinde bahsi geçen aylık sabit ücretlerden belli oranlarda indirim yapılmasının talep edildiği, davalının 16.04.2020 tarihli cevabında, sözleşme gereğince ödenen ücretin sabit olduğu, hasılattan pay alma yöntemi belirlenmediğinden bahisle taleplerinin reddedildiğinin bildirildiği, faaliyetler durdurulan, dolayısıyla oyun oynatılmayan oyun terminalleri için hesaplama yapılarak sabit bedelin belirlenmesinin sözleşmenin amaç ve ruhuna aykırı olduğu, 1996 yılından beri kesintisiz ve sürdürülen sözleşme ilişkisini zedelediği, dürüstlük ve iyiniyet kurallarına aykırı olduğu, idare tarafından gönderilen 12.05.2020 tarih ve ... sayılı yazıda, 09.04.2020 tarihli yazılarının tebliği tarihinden itibaren sayısal oyun bayilerinin terminallerinin çalışmadığı gün sayısının ...olarak tespit edildiği, sözleşmenin 10.1.D, E ve G maddeleri dikkate alındığında günlük terminal başına 2,16 ... doları isabet ettiği, çalışılmayan gün sayısı dikkate alındığında, günlük terminal başına ... ... olarının ilgi yazı eki faturadan düşülerek faturanın düzeltilmesi, düzeltilen faturanın taraflarına gönderilmesi halinde ödenebileceğinin belirtildiği, davalının 15.05.2020 tarihli yazısında, 30.04.2020 tarih ve ... no.lu fatura bedelinin tam ve zamanında ödenmemesi halinde sözleşmeden ve genel hukuk kurallarından kaynaklanan tüm hak ve yetkilerini kullanacaklarının bildirildiği, 22.06.2020 tarihinde 4.078.262,78.TL'nin ihtirazi kayıtla ödendiği, 2020 yılı Nisan ayı süresince faaliyet göstermediği tespit edilen oyun terminalleri için hesaplanan ve davalıya fazla ödenen bedelin iadesi için ... ... sayılı dosyasıyla açtıkları davanın devam ettiği, sözleşmenin "..." başlıklı 21. Maddesine göre sözleşme kapsamında öngörülen yükümlülüklerin ifasında kendi kendi makul kontrolleri dışındaki sebeplerden meydana gelen gecikmelerden tarafların sorumlu tutulamayacağı, genel salgın hastalık nedeniyle uygulanan hükümet tasarrufları doğrultusunda sayısal oyun makinelerinin kullanıma kapatılmalarının ... olarak değerlendirilmesi gerektiğinde belirterek şimdilik, Mayıs ayı boyunca 60156 saat faaliyet göstermediği tespit edilen oyun terminalleri için hesaplanan ve davalıya fazla ödenen 125.726 USD'nin 22.06.2020 ödeme tarihinden itibaren ... tarafından en son yayınlanan 30 günlük libor faiz oranına % 1 ilave edilerek bulunacak faizi ile birlikte, fiili ödeme günündeki TL değeri üzerinden davalıdan tahsil edilerek davacıya iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

CEVAP:
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle, 16.02.1996 tarih ve ... yevmiye nolu sözleşmenin davacı ile dava dışı ... ( ...) ile akdedildiği, davalının, dava dışı ... şirketinin ilgili sözleşme gereği üstlenmiş olduğu bir kısım hizmetleri ... adına yerine getiren şirket olduğu, 17.04.2009 tarihli ek sözleşmenin de ... ile idare arasında akdedildiği, 23.08.2011 tarihli ek sözleşmenin, ücretlere ilişkin düzenlemenin yer aldığı sözleşme olduğu, ... sözleşmesinin davacı idare tarafından, 31.07.2020 tarihi itibariyle feshedildiği, davalının sözleşmenin tarafı olmadığı, bu nedenle kendilerine husumet yöneltilemeyeceği, dava şartı yokluğu nedeniyle davanın reddinin gerektiği, davanın görevsiz mahkemede açıldığı, 2011 yılı ek sözleşmesindeki bedellerin bir kısmının sabit ücret olduğu, bir kısım bedellerinse merkezi sisteme başarıyla bağlanmış olan terminalin sisteme bağlı olduğu gün sayısı baz alınarak hesaplandığı, davacının sözleşmeye konu bedellerden indirim talebinin sözleşmeye aykırı olduğu, indirim talebine konu terminallerin sisteme bağlı terminaller olduğu, davacı idarenin sözleşmeyi akdederken bayilerin çalışıp çalışmadığı hususunu sözleşme edeli hesabına dahil etmediği, onun yerine sisteme bağlı olup olmadığı hususunda bir hesaplama yöntemini kabul ettiği, hizmeti tam ve eksiksiz alan davacının karşılığını öderken mücbir sebebe dayanmasının MK 2'ye aykırı olduğu, dava konusu bedellere ilişkin hizmetlerin eksiksiz ve tam verildiği, davalı şirketin covid-19'a rağmen tüm çalışma ekibiyle davacının tam ve eksiksiz hizmetinde yer aldığı, davacıya gönderdiği 24.03.2020 ve 07.04.2020 tarihli yazılarda sokağa çıkma yasağının gelme ihtimali gözetilerek kısıtlama ihtimalinde dahi sayısal oyunlar merkezi oyun sisteminin gülük operasyon faaliyetlerinin kesilmesinin mümkün olmayacağı, sistemde kayıtlı bulunana sayısal oyunlara ait satışların ilgili çekilişlerin gerçekleştirilmesi gerekeceğinin belirtildiği, tüm bu uyarılara rağmen davacının gerekli izinleri son dakikaya bırakması nedeniyle gerekli izinler müvekkilince alınarak sokağa çıkma yasağının olduğu günler dahil şirket çalışanlarının kendi sağlıkları pahasına aynı kalitede hizmet vermeye devam ettikleri, geliştirilmiş merkezi sistemin işletim, bakım ve tamir hizmetlerini mayıs ayı boyunca sokağa çıkma yasağı günleri de dahil olmak üzere kesintisiz vermeye devam ettikleri, alan servisi hizmetinin, bayiler tarafından bildirilen arızaların giderilmesi esasına dayandığı, Mayıs 2020 ayı boyunca bayilerden gelen 927 adet çağrının tümünün cevaplandığı, bunlardan 347'sine bizzat yerinde müdahale ederek çözümlendiği, arızalı terminallere müdahale edilerek bayilerin satışlarının kesilmemesinin sağlandığı, şirketin taraf olduğu hizmet alım sözleşmelerinde herhangi bir indirim olmadığı, şirket giderlerinde herhangi bir azalma olmadığı, ek tedbir ve önlemler nedeniyle ek maliyetlere katlanmak zorunda kaldıkları, sözleşme bedelinin nasıl hesaplanacağının 2011 yılı ek sözleşmesinin 10.2. Maddesinde düzenlendiği, hasılattan pay alma metodunun benimsenmediği, 24 yıldır sabit ücretler ödendiği, hasılatın yüksek olduğu durumlarda ödeme değişmediği gibi düştüğü durumlarda da değişmesinin hakkaniyete aykırı olacağı, davacının, faaliyet raporlarında kabul edip onayladığı terminal sayıları baz alınarak sözleşme hükümlerine uygun hesaplanan faturaya itiraz hakkının bulunmadığı, mücbir sebebin uygulanma alanının bulunmadığı, Borçlar Kanunu gereği para ödeme borçlarının imkansızlaşmayacağının sabit olduğu, davacının verilen hizmetlerden belirli bir gelir elde ettiği, sağladığı kârdan sözleşmeye konu bedelleri ödeyebildiği, davacının 2020 Mayıs ayında 170.403.262,50.TL sayısal oyun satışı gerçekleştirdiği, kabul anlamına gelmemekle davacının yaptığı hesaplamanın gerçeği yansıtmadığı, sokağa çıkma yasağının uygulandığı dönemde dahi belirli işyerlerine çalışma izni verildiği, davacı tarafından belirtilen günlerin tamamının sokağa çıkma yasağının uygulandığı günler olmadığı, şirketlerinin Valilik izniyle sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde de hizmete devam ettiği, hesaplamaya sokağa çıkma yasağı olmayan günlerin de dahil edilmesinin davacının kendi iddia ve talepleriyle çeliştiği, günlük terminal başına 2,10 USD hesabının kontrole imkan olmaya sübjektif bir hesaplama olduğu, davacının faturaya usulüne uygun şekilde itiraz etmediği, talep edilen faiz ve faiz başlangıcının usul ve yasaya aykırı olduğunu beyan ederek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE:
Uyuşmazlığın Tespiti ve Uygulanacak Hükümler, Delillerin Değerlendirilmesi ve Kabul
Dava, davacı tarafından davalı tarafa fazladan ödendiği iddia olunan miktarın istirdadı istemlerine ilişkindir.
Davacı İdare COVİD-19 Salgını sebebiyle sokağa çıkma yasakları vb. nedenlerle bayilerin faaliyetlerine devam edememesi, bayilerin geçici süre ile işyerlerini kapatması nedeniyle davacı tarafından şans oyunlarından elde edilen gelirlerde ciddi düşüşler olduğu iddiasıyla mayıs ayı için ödenen bedelden indirim yapılmasını talep etmiştir.
Taraflar arasında 16/02/1996 tarihli sözleşme 17/04/2009 ve 23/08/2011 tarihinde ek sözleşmeler akdedildiğine dair anlaşmazlık yoktur. Taraflar arasındaki anlaşmazlık Covid-19 salgını sebebiyle bayilerin faaliyetlerinin kısıtlanması, faaliyet gösterdikleri iş yerlerinin geçici olarak kapatılması gibi sebeplerle davacı tarafından şans oyunlarında elde edilen gelirlerde ciddi düşüşler olduğu iddiasıyla sözleşmenin 21. maddesinde düzenlenen "..." başlıklı madde gereğince durumun ... sayılıp sayılamayacağı ve mayıs ayı için ödenen bedel iadesine karar verilip verilemeyeceği noktasında toplanmaktadır. Davalı vekili mayıs ayı boyunca müvekkilince sözleşmeye göre verilmesi gereken hizmetin devam ettiğini iddia etmiş, davacı vekili, davalı tarafın bu beyanına itiraz etmemiş ve bu hususta herhangi bir delil bildirmemiştir.
..., teori ve uygulamada genel olarak “borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında meydana gelen, genel bir davranış normunun ya da borcun ihlaline, kaçınılmaz ve mutlak şekilde neden olan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olay” olarak tanımlanmaktadır . Bir olayın ... sayılabilmesi için zorunlu veya zorlayıcı bir olay gerçekleşmiş olmalıdır. Bu olay, doğal, sosyal ve hukuki bir olay olabilir, insana bağlı bir davranış da olabilir. Deprem, kasırga bunlardan birincisine örnek verilebilirken, savaş, darbe gibi olaylar ikincisine örnek olabilir. Bundan başka, ..., borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında kalan harici bir olay olmalıdır. Diğer bir ifade ile, zarar veren olay ile, olayın meydana geldiği işletme arasında bir bağlantı olmamalıdır . Bundan başka ... kaçınılmaz bir olay olmalıdır. Kaçınılmazlık kavramı aynı zamanda önlenmezlik kavramını da içerir . Mücbir sebebin diğer bir unsuru öngörülemezlik olarak karşımıza çıkmaktadır. Önceden öngörülemeyen husus, olayın doğuracağı sonuçlar olarak algılanmalıdır . ... ile normun veya sözleşmenin ihlali arasında uygun illiyet bağı bulunmalıdır.
... sonucunda borçlu kusuru olmadan sözleşmeye aykırı davranabilir, edimi hiç ifa edemeyebilir (imkânsızlık), zamanında ifa edemeyebilir, yani temerrüde düşebilir veya gereği gibi ifa edemeyebilir
... dolayısıyla ifanın imkansızlığının ve gecikerek ifasının yanı sıra aşırı ifa güçlüğünden de söz edilebilir. Türk Borçlar Kanunu’nun 138. maddesi uyarınca; sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi beklenmeyen olağanüstü bir durumun ortaya çıkması, bu durumun borçludan kaynaklanmamış olması, sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmiş olması ve borçlunun borcunu henüz ifa etmemiş veya aşırı ifa güçlüğünden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olması halinde borçlu, hakimden sözleşmenin değişen şartlara uygun şekilde yeniden uyarlanmasını isteyebilir. Bunun mümkün olmaması halinde ise sözleşmeden dönebilir.
TBK. m. 138, sözleşmenin temelinden çökmüş olması hâlinde borçluya uyarlama talep etme hakkı tanımaktadır. Bu çerçevede kararlaştırılan bedelin yahut ifa yerinin ya da zamanın değiştirilmesi veya somut olayın özelliklerine göre daha başka uyarlama şekilleri gündeme gelebilecektir. Ayrıca bu hüküm borçluya sözleşmeden dönme (...) hakkı da tanımaktadır.
Bu açıklamalar doğrultusunda, yapılan incelemeler neticesinde, Uyuşmazlığa konu 16.02.1996 Tarihli ... Kurulmasına Yönelik Teçhizat Yazılım ve Hizmet Teminine İlişkin Sözleşmenin 21. Maddesinde “...” başlığı altında düzenlemelerin bulunduğu, mücbir sebeplerin neler olduğu sayılmış ve mücbir sebeplerin bunlarla sınırlı olmayacağı belirtilmiştir.
23.08.2011 Tarihli ... Kurulmasına Yönelik Teçhizat Yazılım ve Hizmet Teminine İlişkin Sözleşmede Değişiklik ve İlave Yapılmasına İlişkin Ek Sözleşmenin 10. Maddesi ise aşağıdaki şekildedir.
Sözleşmenin 10. Maddesi ve devam eden fıkraları incelendiğinde; ...firmasına ödenecek ücretin bir kısmının sabit ücretlendirme şeklinde olduğu, bir kısmının ise merkezi sisteme başarıyla bağlanmış terminal sayısına göre ücretlendirme şeklinde olduğu, bayilerin açık olup olmamasının ücretlendirmeye etkisinin olacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığı anlaşılmıştır. Öte yandan davalı şirketin beyan ve delillerinden, davalının sunduğu hizmetin terminallerin bağlı olduğu merkezi sistemin işletim ve bakım hizmetlerinin bayilerin açık olup olmadığına bağlı olmaksızın devam ettiği anlaşılmaktadır.
Bu açıklamalar ışığında yapılan inceleme neticesinde, davacı her ne kadar mücbir sebeple Mayıs 2020 dönemine ilişkin indirim talepli dava açmışsa da, taraflar arasındaki sözleşmeye göre ücretlendirmenin bir kısmının sabit ücret olduğu, bir kısmının ise merkezi sisteme başarıyla bağlanmış olan terminallerin sisteme bağlı olduğu gün sayısı baz alınarak hesaplandığı, bu bağlamda sisteme bağlı olan bayilerin çalışıp çalışmamasının davacı tarafından ödemesi gereken ücrete etki etmeyeceği kanaatine varılmıştır.
Taraflarca sunulan belgeler ile tüm deliller incelenmiş, tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilmiş olup yukarıda açıklanan gerekçelerle, davanın reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
1-Davanın REDDİNE,
2-Davacı kurum harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına
3-Davacının yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerlerinde bırakılmasına,
4-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiği için karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarıca 15.000,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Tarafların yatırdıkları gider avanslarından kalan tutarın HMK 333/1 uyarınca karar kesinleştiğinde iade işlemi yapılmak üzere tebliğden itibaren 15 gün içinde, banka hesap numarası bildirildiğinde hesaba aktarılmasına, aksi halde .... aracılığı ile adreste ödemeli olarak gönderilmesine,
Dair verilen karar, taraf vekillerinin yüzüne karşı 6100 sayılı HMK'nun 341. ile 345. Maddelerine göre tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde ... Bölge Adliye Mahkemesine İstinaf Kanun Yoluna dilekçe ile başvurulabileceğine yönelik karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.23/03/2023

Katip ...
¸

Hakim ...
¸

¸Bu belge 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu gereğince
DYS üzerinden E-İmza ile imzalanmış olup,
Ayrıca fiziki olarak imzalanmayacaktır.