ANKARA 1. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. ANKARA 1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/390 Esas - 2023/22
T.C.
ANKARA
1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA

GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2021/390
KARAR NO : 2023/22

ASIL DAVA : Markaya Tecavüz ve Haksız Rekabet, Manevi Tazminat
ASIL DAVA TARİHİ : 17/11/2021
KARŞI DAVA : Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğü
KARŞI DAVA TARİHİ : 04/02/2022

KARAR TARİHİ : 10/01/2023

Mahkememizde görülmekte olan asıl dava yönünden Markaya Tecavüz ve Haksız Rekabet, Manevi Tazminat karşı dava yönünden Endüstriyel Tasarım Hükümsüzlüğü davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
ASIL DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesiyle; müvekkilinin ilk beş deterjan üreticisi arasında yer aldığını, müvekkili ...’ın ürünlerinin en az 72
ülkeye ihraç edildiğini, müvekkili ürünlerinin pek çok ödüle layık görüldüğünü, tescilli markaları ile
ürünlerin satışa sunulduğunu, pek çok markasının tanınmış olduğunu, müvekkilinin adına tescilli ...
ve ... markalarını taşıyan ve adına tescilli şişe ve etiket tasarımı ile birlikte özel ambalaj içerisinde
sert yüzey temizleyici ürünlerini yoğun reklam ile ...’de ... lideri konumuna getirdiğini,
davalılardan ... firması tarafından diğer davalı ... firması için üretilen ... ...
markalı ürünlerin gerek fiziken ... marketlerde gerekse davalı bu davalının ve 3. Kişilere ait internet sitelerinde yayınlarında , ... sosyal medya hesaplarında ve mağaza içi afişlerinde kullanıldığı,
müvekkilinin ... ... ürünleri aynı raflarda yan yana satışa sunulduğunu, davalı ...’un ...
... ibaresi için marka başvurusunda bulunduğu,, ürünlerin piyasaya sunuluş şekilleri, şişe tasarımları
ve etiket kompozisyonlarının iltibas yaratacak düzeyde benzer olduğunu, ana markaların verev şekilde yer
aldığını, ana markaların altında ... ve ... ibarelerinin yer aldığını, ...’ün altında
kırmızı renkle büyük harflerle “...”, “...” ibaresi altında da “...” ibaresinin yer aldığını, ultra triger olarak tanımlanan sprey sıkma aparatlarının aynı
şekilde olduğunu, etiketin alt kısmında ayrılmış kareler içerisinde görsellerin yer aldığını, daha önceleri
kırmızı renkli ambalaj ile ürünü ürettiklerini, kasım ayı başında dava konusu ürünü üretip piyasaya arz
ettiklerini, gönderilen ihtarnameye olumsuz cevap verildiğini, davalıların ürün reklam ve tanıtımlarının
yapılmakta olduğu .... alan adlı internet sitesinde inceleme yapılarak ... ...
markası ile reklam ve tanıtımı yapılan ürünleri gösterecek şekilde sayfa çıktılarının dosyaya eklenmesini,
davalı ...’un ... ve ... hesaplarında dava konusu ürünlerin yapılan reklam ve tanıtımlarının
tespit edilerek dosyaya eklenmesini, deliller üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak müvekkili marka ve
ambalaj tasarımları ile iltibas yaratacak düzeyde davalı markası ve ambalaj tasarımlarının üretilerek diğer
davalı ... marketlerinde ve sosyal medya hesaplarında satışa sunulmasının müvekkili yönünden iltibas yaratıp yaratmadığı, haksız rekabet oluşturup oluşturmadığı ,haksız bir yararın sağlanıp sağlanmadığı
yönünde rapor alınmasını, ürünlerin üretim, reklam ve dağıtımının durdurulmasını, önlenmesini ve
mevcutlarının toplanarak bir yedi emine teslimine, sosyal medya hesaplarında davaya konu edilen takdim şekli ile ve bunlara yapılacak eklere dahi olsa bu reklam ve tanıtımların engellenmesini mümkün kılacak
şekilde ihtiyati tedbir kararı verilmesine, davalıların fiillerinin haksız olduğunun tespitine, haksız rekabetin
menine, müvekkilinin marka ve tasarımlarına tecavüzlerin ref ve men’ine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
KARŞI DAVA/ CEVAP:
Davalı karşı davalı ... ... LİMİTED ŞİRKETİ vekili cevap ve karşı dava dilekçesiyle, davacı/karşı davalının müvekkilinin Sınai Mülkiyet Kanunundan doğan haklarına tecavüz teşkil eden nitelikteki görseldeki temizlik ürünlerin üretiminin durdurulması, var olan ürünlerin bulundukları yerlerde toplatılması ve toplanan ambalajlarının imha edilmesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesini, davalı şirketin ... nezdinde ... kodla ... sınıflandırmasının 09-01 sınıfında tescilli “şişe” adlı tasarımının ve ... kodla .... sınıfında tescilli “etiket” - tasarımının hükümsüzlüğüne/sicilden terkinine karar verilmesini, “... ...” ibareli temizlik ürününün tüketiciye müvekkilinin tescilli şişe tasarımı ile satışa sunulduğunu, müvekkilinin kullanımının tescile uygun olduğunu, müvekkilin şişe tasarım tescili de davacının tasarım tescilinden çok önce olduğunu, müvekkilinin 2000 yılların başında birçok market zincirine tedarikçi olarak hizmet vermeye başladığını, 2017 ve 2019 yılları arasında en fazla büyüyen firmalar arasında olduğunu, kendi adına 29.05.2017 tarihinde ... kodla ... sınıflandırmasının 09-01 sınıfında şişe tasarımını tescil ettirdiğini, karşı davalının da ikame etmiş olduğu dava da uyuşmazlık konusu şişelerin ayniyet derecesinde benzer olduğunu kabul ettiğini, Sprey kapağının altında, gövdenin de üst kısmında şişenin tutuşunu kolay sağlamak ve parmakların yerleşmesi için 3 belirgin çukurluğa, bu nedenle şişenin elle kavranması suretiyle ergonomik yapıya, Gövde kısmında etiket yapıştırma alanı olarak şişenin etrafını saracak şekilde altta ve üstte iki adet girintiye sahip olduğunu, düz ve sade yapıda olmakla birlikte sadece gövdesinin orta kısmında dışa doğru çıkık ince bir halka görüntüsünün bulunduğunu, şişe tasarımı tescil tarihi itibariyle piyasada yer alan çok amaçlı temizlik spreylerinin köşeli yapılarından farklı olarak tüketicinin dikkatini çekmek amaçlı silindirik formda tercih edildiğini, tasarımın, müvekkili kullanımının tescil hakkına dayandığını, müvekkilinin tarafından sarı renkli sıvının bulunduğu şişe tasarımı tescil ettirilmiş olup içindeki sarı renkli
sıvının da tescil korumasından faydalanması gerektiğini, Davacının müvekkilinin şişe tasarımında yer alan
kalkan kabartmasını kaldırarak kendi markasının “...” ibaresini kabartmalı olarak eklediğini ve
tamamen kötüniyetli olarak müvekkilinin şişe tasarımı ile bire bir aynı olan bir şişeyi tasarım tesciline konu
ettiğini, davacının tasarım tescilinde yer almayan sprey sıkma başlığının müvekkilin tescilli hak sahibi olduğu şişe tasarımı ile birebir aynı olarak kullanıldığını, sprey başlığını müvekkilin tescilinde yer alan
başlığı renkler bazında (kırmızı-beyaz) dahi aynı seçmiş olması davacının kötü niyetinin ispatı olduğunu, taraf markaları arasında benzerlik olmadığını, ... ibareli marka davalı ... Marketler Tic. A.Ş. adına
... tarafından tanınmış marka olarak ... kodu ile tescil edildiğini, davacı
tarafından tescil ettirilen etiket tasarımının tescil edilebilirlik şartlarına haiz olmadığını, etiketin büyük
çoğunluğunun yazılardan oluştuğunu, söz konusu yazılarınsa bir tasarım örneği teşkil etmeyen kullanım
talimatı, ürün tanıtıcısı ve barkod gibi kısımlardan oluştuğunu, davacı yanın markasının ve ürünün
kullanılabileceği 5 farklı yüzeye ilişkin görsellerin yer aldığını, ülkemizde birçok temizlik ürünün etiketi
incelendiğinde ürünlerin hangi yüzeylerde temizlik faaliyeti yapabileceğine ilişkin görsellerin
bulunduğunu, temizlik sektöründe yaygın olarak kullanılan etiketler davacının tasarım tescilinden çok
daha önceki tarihlerde kamuoyuna sunulduğunu, ... Marketlerin 18 Nisan 2016 tarihli ... paylaşımında yer alan “...” temizlik ürünlerinin afişine yer alan temizlik ürünün şişesinin etiketinde de temizlik ürünün hangi alanlarda kullanıldığını gösterir 5 adet fotoğrafa yer verildiğini, söz konusu
etiketin temizlik sektöründe ülkemizde ve Dünya’da çok yaygın bir şekilde kullanılan etiketlerden hiçbir
farkı olmadığını, yazılı metinlerin yer aldığı kısmın herhangi bir tasarım özelliğinin bulunmadığını,
müvekkili etiketi incelendiğinde davacının etiketinin aksine etiketin kompozisyon olarak 3 parçaya
ayrıldığını, etiketin sağında ve solunda ürünün kullanma talimatlarının, tanıtıcı metinlerinin ve barkod gibi
bulunması zorunlu yazılı uyarıların olduğunu, her iki etiketin renk dağılımı, etiket üzerinde yer alan
görsellerin yerleştiriliş konumları, etikette kullanılan renk tonlarının birbirinden farklı olduğunu, etikette
en dikkat çekici unsurun marka olduğunu, yüzey alanlarının birbirinden farklı olduğunu, 18 Nisan 2016
tarihli paylaşım tarihli broşür incelendiğinde ... Market tarafından “...” ibareli markanın etiketlerdeki kullanımında hiçbir değişiklik gerçekleşmediğinin görüleceğini, davacının, davalıların yalnızca
iltibas yaratma gayesiyle markalarını etiket üzerinde verev şekilde konumlandırdığı yönündeki iddialarının
da 2016 tarihli paylaşımla dayanaksız bırakıldığını, tasarımın tescil edilebilirlik şartları
değerlendirilmeksizin ve söz konusu etiketlerin iltibasa sebebiyet vermediği hususunun göz ardı edildiğini,
davalıların SMK’dan kaynaklanan haklarını kullanması ve haksız fiil teşkil eden herhangi bir fiil gerçekleştirilmemiş olması ve davacının soyut beyandan öteye geçemeyen manevi tazminat şartlarının
oluşmaması nedeniyle tazminat taleplerinin reddi gerektiğini iddia ederek asıl dava bakımından davanın
reddine; karşı dava bakımından karşı davalı şirketin ... nezdinde ... kodla ...
sınıflandırmasının 09-01 sınıfında tescilli “şişe” adlı tasarımının ve ... kodla ....
sınıfında tescilli “etiket” tasarımının hükümsüzlüğü/sicilden terkinine karar verilmesini dava ve talep
etmiştir.
Davalı ... ... vekili cevap dilekçesiyle; müvekkilinin 1995 yılında faaliyete başladığını, perakendecilik sektörünün önde gelen isimlerinden
olduğunu, ... markasının tanınmış marka olduğunu, tüketicilerin temizlik ihtiyaçlarını karşılamak için
... marka ailesini oluşturduğunu, davacının markasında yer alan ... ibaresinin ayırt edici asli
unsur olduğunu, müvekkili markasında yer alan “...” ibaresinin ise herhangi bir ayırt ediciliğinin
bulunmadığını, müvekkilinin etiket tasarımında otomobil koltuğu, kahve dökülen halı, lavabo, gömlek
görsellerinin bulunduğunu, davacının etiket tasarımının ise ... ibaresinin altında sırayla “...” görsellerinin bulunduğunu, görsellerin birbirinden tamamen
farklı olduğunu, müvekkilinin 2017 yılından beri satışta olan “... ...” ürünündeki görseller ile “... ...” üründeki görsellerin ve logo kullanımı ile ürün tanımı olan
ibarelerin birebir aynı olduğunu, sektördeki muadil temizlik ürünlerinde ürünlerin kullanım alanlarının
görsel olarak ürün üzerinde yer aldığını, davacının etiket tasarımının özgün ve orijinal bir tasarım olmadığını, sektöre mal olmuş birçok üründe bulunan görselleri ve sunum şeklini tescil ettirdiğini, etiket
kompozisyonu, dizayn özellikleri ve sunuş şekilleri arasında benzerlik olmadığını, davacının kötüniyet iddialarının haksız ve mesnetsiz olduğunu belirterek; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
YARGILAMA:
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; asıl dava konusunun; davalı ... tarafından üretilip ... MARKETLER tarafından satılan ... ... markalarının tecavüz ve haksız rekabet teşkil edip etmediği, manevi tazminat koşullarının oluşup oluşmadığı, karşı dava konusunun; davacı-karşı davalı ... adına tescilli ... sayılı şişe tasarımı ile ... sayılı etiket tasarımının hükümsüzlük koşullarının oluşup oluşmadığı noktalarında toplandığı anlaşılmıştır.
Davanın açılmasını müteakip tarafların dava, cevap, cevaba cevap dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, tescil ve başvuru dosyaları ile Alâkalı ticaret sicil kayıtları getirtilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, taraflar sulhe teşvik olunmuş, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip taraf vekillerine tahkikat ve yargılamının geneliyle ilgili son sözleri de sorulmuş; sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
Bilirkişi kurulunca asıl dava yönünden düzenlenen 10.01.2022 tarihli raporda özetle: davacıya ait ... tescil numaralı etiket tasarımı ile davalıların kullanımındaki etiket
tasarımlarının marka ve ibarelerin konumlandırılma ve yerleştirilme şeklinin şişe üzerindeki
konumlandırılmasının yüksek düzeyde benzer olduğu, davalı etiket kullanımının davacının etiket
görsellerine göre nitelikli yenilik ve ayırt edicilik kriterini taşımadığı,
davalılardan ... tarafından kullanıma konu şişenin şekline yönelik tasarımının ... numaralı tescilli olduğu, bu tasarımının tescil edildiği haliyle kullanıldığı, davalıların markasal kullanımı ile davacı markaları arasında bütüncül değerlendirmede ilişkilendirme
dahil karıştırılma ihtimalinin bulunmadığı,
takdirin mahkemeye ait olduğu, bildirilmiştir.

Bilirkişi kurulunca karşı dava yönünden düzenlenen 30.03.2022
tarihli raporda özetle: davacıya ait ... tescil numaralı etiket tasarımının davalı tarafından sunulan önceki tarihli
etiket görsellerine göre nitelikli yenilik ve ayırt edicilik kriterini taşımadığı,
davalılardan Bileşim Kimyaya ait ... numaralı şişe tasarımı ile davacının ... numaralı
şişe tasarımının ambalaj tasarımının birbirinden farklı olduğu, davacı tasarımının yeni ve ayırt edici
niteliğe sahip olduğu, mutlak olarak yeni olduğu,

takdirin mahkemeye ait olduğu, bildirilmiştir.
Bilirkişi kurulunca düzenlenen 28.10.2022
tarihli raporda özetle: 10.01.2022 tarihli ve 30.03.2022 tarihli raporlardaki görüş ve
kanaatlerin korunmaya devam ettiği, takdirin mahkemeye ait olduğu, bildirilmiştir.
Bilirkişi raporlarının / ek raporun her iki tarafın iddia ve savunmasının kapsamı, taraf delilleri, marka kapsamları dikkate alınarak düzelendiği, hüküm kurmaya yeterli incelemenin yapıldığı, raporun usul ve yasaya aykırı yönünün bulunmadığı, hukuki değerlendirme nihai olarak mahkememizce yapılacağından yeniden rapor alınmasını gerektirir yön bulunmadığı anlaşılmıştır.
GEREKÇE:

Tescilli bir tasarımın sağladığı korumanın kapsamı ve sınırları 10.01.2017 tarihinde yürürlüğe giren 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile düzenlenmiştir.
“Yenilik ve ayırt edicilik” başlığı altında düzenlenen 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 56. maddesi;
"Tasarım yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olması şartıyla bu Kanunla sağlanan haklar kapsamında korunur.
Birleşik ürünün parçasının tasarımı, aşağıdaki şartları taşıyorsa yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir:
a) Parça birleşik ürüne takıldığında, birleşik ürünün normal kullanımında görünür durumda olmalıdır.
b) Parçanın görünür durumda olan özellikleri, yenilik ve ayırt edici nitelik şartlarını karşılamalıdır.
Bu maddede yer alan normal kullanım; bakım, servis veya onarım işleri hariç olmak üzere, son kullanıcı tarafından kullanımı ifade eder.
Bir tasarımın aynısı;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce,
dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir.
Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce,
kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.
Ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır." şeklindedir.
Aynı Kanun'un "Kamuya sunma" başlıklı 57. maddesi ise;
"Kamuya sunma; sergileme, satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma, tarif, yayım, tanıtım veya benzer amaçlı faaliyetleri kapsar. Tasarımın gizlilik şartıyla üçüncü bir kişiye açıklanması kamuya sunma sayılmaz.
Koruma talep edilen bir tasarım, başvuru tarihinden veya rüçhan talebi varsa rüçhan tarihinden önceki on iki ay içinde tasarımcı veya halefi ya da bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi tarafından veya tasarımcı ya da halefleri ile olan ilişkinin kötüye kullanımı sonucu kamuya sunulması hâlinde bu açıklama tasarımın yeniliğini ve ayırt edici niteliğini etkilemez." şeklindedir.
6769 sayılı SMK'nın 58. maddesine göre tasarım sahibi, kendi tasarımına kıyasla ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlara karşı bu kanundan doğan haklarını kullanabilir. Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.
Bir tasarımın yeni olabilmesi için, onun aynısının, tescil tarihinden evvel dünyanın her hangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması gerekmektedir. Tasarımların aynı olup olmadığının tespiti için yapılacak benzerlik testinde; aynı izlenimi uyandırma, aynı etkiyi yapma, karıştırılma tehlikesi veya olasılığı incelenemez. Bunlar ikinci aşamaya yani ayırt edicilik tetkikine aittir. Tasarımın yeniliği yoktur diyebilmek için, hükümsüzlüğü istenilen tasarımın, önceden kamuya sunulan (faydalı model, marka ve) tasarım belgelerindeki tasarımlar ile aynı olması şarttır. Terkini talep edilen tasarım öncekinden sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilecektir. Yenilik önceki tasarıma göre belirlenecektir. Aynı kabul edilmeye engel olamayan küçük ayrıntılarda farklılık hâkimin takdirine göre belirlenecektir. Burada şu ölçü verilebilir; fark, aynı olmayı ortadan kaldırmıyor, mevcut önceki tasarım görünümünü sürdürüyor, fark sadece mevcut görünüme, yani mevcut tasarıma ek, onda bir değişiklik, ondan bir sapma niteliği taşıyorsa, yani farklılık o (mevcut tasarım) esas alınarak ondan hareketle yapılmışsa küçüktür. Bunun dışında kalan farklar ise büyüktür. Yenilik ne özgünlük, ne eşsizlik, ne estetiğe sahip bulunma, ne de estetiğin ve kalitenin basamağıdır.
Başvurusu yapılan bir tasarım yenilik testini geçebilirse ikinci olarak ayırt edicilik incelemesine tâbî tutulur. Bu test bir kıyaslama incelemesidir. Bir tasarımın ayırt ediciliğe sahip bulunması demek, bu tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile kıyaslanan tasarımın böyle bir kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık bulunması demektir.
Bilgilenmiş kullanıcı ise, tasarımı kullanarak bilgi sahibi olmuş, tasarımı tanıyan, deneyim sahibi kullanıcı demektir. Bilgilenmiş kullanıcı ara veya nihaî tüketicidir. Ancak asla bir uzman değildir. Mahkememiz de bilgilenmiş kullanıcı konumunda bulunan ilgililerin katılımıyla oluşturulmuş bilirkişi heyetinden mütalâa almıştır.
Kıyaslama, tescili istenen tasarım ile kıyaslanan tasarımların tam karşılaştırılması ve değerlendirilmesidir. Ayırt edici niteliğin incelenme ve değerlendirilmesinde, birbirleri ile kıyaslanan tasarımların ilke olarak farklılıklarından çok ortak özelliklerinin değerlendirilmesine ağırlık verilmesini ve tasarımcının tasarımı geliştirme açısından ne kadar seçenek özgürlüğüne sahip olduğunun göz önüne alınmasını emredici bir ifadeyle istemiştir. Bilgilenmiş kullanıcının fark edebileceği değişiklikler ise daima göz önünde tutulmalıdır.
Seçenek özgürlüğü ibaresiyle kastedilen, tasarımcıya tasarımına ayırt edicilik vermesi için bir serbest hareket alanının bulunmasıdır. Bunun değerlendirilmesi nesnel olup kişiden kişiye değişmez. Bu nesnel değerlendirmede tekdüze özellik ve nitelikler göz önünde tutulur. Bazı biçimler (=görünümler) nesnenin işlevine sıkı surette bağımlıdırlar. Böyle tasarımlarda tasarımcının hareket alanı pek dardır. Meselâ, bir otomobilin, ütünün ve şişenin şekli gibi. Her otomobil, ütü ve şişe birbirine benzer. Ayırt edicilik için tasarımcının muhakkak nesnenin işlevine ters düşen tasarımlar geliştirmesi beklenemez. Dolayısıyla işlevin yerine getirilebilmesi için zorunlu olan alan dışında yapılabilecek olan tasarımların korunması mümkün olabilecektir. Seçenek özgürlüğünün hiç bulunmadığı hâllerde ise tasarım zaten korunamaz.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun “Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Fiilleri” içeren 29. maddesinin (a) bendi uyarınca; “Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı 7 nci maddede belirtilen biçimlerde kullanmak.” marka hakkına tecavüz olarak değerlendirmektedir.
SMK’nun “Marka tescilinden doğan hakların kapsamı ve istisnaları” başlığı ile düzenlenen 7. maddesi ise aşağıdaki şekildedir:
(1) Bu Kanunla sağlanan marka koruması tescil yoluyla elde edilir.
(2) Marka tescilinden doğan haklar münhasıran marka sahibine aittir. Marka sahibinin, izinsiz olarak yapılması hâlinde, aşağıda belirtilen fiillerin önlenmesini talep etme hakkı vardır:
a) Tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin, tescil kapsamına giren mal veya hizmetlerde kullanılması.
b) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması.
c) Aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde olmasına bakılmaksızın, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve ...’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle markanın itibarından haksız bir yarar elde edecek veya itibarına zarar verecek veya ayırt edici karakterini zedeleyecek nitelikteki herhangi bir işaretin haklı bir sebep olmaksızın kullanılması.
(3) Aşağıda belirtilen durumlar, işaretin ticaret alanında kullanılması hâlinde, ikinci fıkra hükmü uyarınca yasaklanabilir:
a) İşaretin, mal veya ambalajı üzerine konulması.
b) İşareti taşıyan malların piyasaya sürülmesi, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi, bu amaçlarla stoklanması veya işaret altında hizmetlerin sunulması ya da sunulabileceğinin teklif edilmesi.
c) İşareti taşıyan malın ithal ya da ihraç edilmesi.
ç) İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarında kullanılması.
d) İşareti kullanan kişinin, işaretin kullanımına ilişkin hakkı veya meşru bağlantısı olmaması şartıyla işaretin aynı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde alan adı, yönlendirici kod, anahtar sözcük ya da benzeri biçimlerde kullanılması.
e) İşaretin ticaret unvanı ya da işletme adı olarak kullanılması.
f) İşaretin hukuka uygun olmayan şekilde karşılaştırmalı reklamlarda kullanılması.
(4) Markanın sahibine sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı marka tescilinin yayım tarihi itibarıyla hüküm ifade eder. Ancak marka başvurusunun Bültende yayımlanmasından sonra gerçekleşen ve marka tescilinin ilan edilmiş olması hâlinde yasaklanması söz konusu olabilecek fiiller nedeniyle başvuru sahibi, tazminat davası açmaya yetkilidir. Mahkeme, öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak tescilin yayımlanmasından önce karar veremez.
(5) Marka sahibi, üçüncü kişiler tarafından dürüstçe ve ticari hayatın olağan akışı içinde, markasının aşağıda belirtilen biçimlerde kullanılmasını engelleyemez:
a) Gerçek kişilerin kendi ad veya adresini belirtmesi.
b) Malların veya hizmetlerin türüne, kalitesine, miktarına, kullanım amacına, değerine, coğrafi kaynağına, üretim veya sunuluş zamanına ya da diğer niteliklerine ilişkin açıklamalarda bulunulması.
c) Özellikle aksesuar, yedek parça veya eşdeğer parça ürünlerinde, malın ya da hizmetin kullanım amacının belirtilmesinin gerekli olduğu hâllerde kullanılması.”
6769 sayılı SMK'nın 29 maddesinde, marka hakkına tecavüz sayılan fiiller belirtilmiş olup;
(1) Aşağıdaki fiiller marka hakkına tecavüz sayılır:
a) Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı 7 nci maddede belirtilen biçimlerde kullanmak.
b) Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek.
c) Markayı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği hâlde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak, başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak, ithal işlemine tabi tutmak, ihraç etmek, ticari amaçla elde bulundurmak veya bu ürüne dair sözleşme yapmak için öneride bulunmak.
ç) Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
(2) 19 uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü tecavüz davalarında def’i olarak ileri sürülebilir. Bu durumda kullanıma ilişkin beş yıllık sürenin belirlenmesinde dava tarihi esas alınır.
6769 sayılı SMK'nın 149 ncu maddesine göre, sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayan hak sahibi, mahkemeden aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
a) Fiilin tecavüz olup olmadığının tespiti.
b) Muhtemel tecavüzün önlenmesi.
c) Tecavüz fiillerinin durdurulması.
ç) Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın tazmini.
6769 sayılı SMK 150 maddesine göre; Sınai mülkiyet hakkına tecavüz sayılan fiilleri işleyen kişiler, hak sahibinin zararını tazmin etmekle yükümlü olduğu bildirilmiş olup, sınai mülkiyet hakkına tecavüz edilmesi durumunda, hakka konu ürün veya hizmetlerin, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması veya üretilmesi, bu şekilde üretilen ürünlerin temin edilmesi yahut uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda sınai mülkiyet hakkının itibarı zarara uğrarsa, bu nedenle ayrıca tazminat istenebilir.
Hak sahibi, sınai mülkiyet hakkının ihlali iddiasına dayalı tazminat davası açmadan önce, delillerin tespiti ya da açılmış tazminat davasında uğramış olduğu zarar miktarının belirlenebilmesi için, sınai mülkiyet hakkının kullanılması ile ilgili belgelerin, tazminat yükümlüsü tarafından mahkemeye sunulması konusunda karar verilmesini mahkemeden talep edebilir.
Bu açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde;
ASIL DAVA DOSYASI YÖNÜNDEN:

Davacı Markaları/ Tasarımları

... ... ...
... ...
...
...
(03. ve 05. sınıf)

... sayılı tasarım (Tescil Tarihi: 21.04.2020)
... sayılı tasarım (Tescil Tarihi: 22.07.2019)

Davalı ... MARKETLER Marka Başvurusu

... ...
(03. sınıf)

Davalı ... Tasarım Tescili

... sayılı tasarım (Tescil Tarihi: 29.05.2017)

Somut olay yönünden bilgilenmiş kullanıcının temizlik ürünlerini
satın alan nihai kullanıcılar, market, bakkal gibi satışı yapılan yerlerde reyonlara dizen personeller,
ürünlerin satışını yapan kasiyerler olabileceği kabul edilmiştir.
Yapılan araştırmada temizlik ürünlerinin şişe ile etiket tasarımları bakımından tasarımcıların
seçenek özgürlüğünün bulunduğu, ortak olarak yer alan tek elle tutulacak bir kısım ile püskürtme işlevi için
başlık ve basma aparatının bulunduğu görülmektedir. Bunun haricinde spreyli temizlik ürünleri yönünden
çok çeşitli şişe ve etiket tasarımları bulunduğu anlaşılmaktadır.
Etiket tasarımlarının kompozisyonunda bulunan elemanlar kıyaslandığında marka isim, logosu ve
tasarımdaki grafik ögeler ayrı ayrı ele alınmalıdır. Buna göre davacının tasarımlarından bir tanesi şişe
tasarımı diğeri ise etiket tasarımıdır.
İlk olarak davacının ... tescil numaralı etiket tasarımının 21.04.2020 tarihinde tescil edildiği; ikinci
olarak davacının ... tescil numaralı şişe tasarımının ise 22.07.2019 tarihinde tescil edildiği
anlaşılmış olmakla birlikte davalıların kullanımlarının ilk defa 03.11.2021 - 09.11.2021 tarihleri arasında
geçerli olan Haftanın Fırsatları broşüründe kullanıldığı; bununla birlikte davalılardan Bileşim
Kimya tarafından kullanıma konu şişe tasarımının ... tescil numarası ile 29.05.2017 tarihinde
tescil edildiği; ancak bu tasarım tescilinin ... sayfasında yapılan araştırmada
sadece şişe tasarımını içerdiği, tasarımın rengine dair bir bilginin yer almadığı anlaşılmaktadır.
Tasarım
görseli incelendiğinde, şişe tasarımının içinde sarı bir sıvı görselinin bulunduğu anlaşılmış ancak tescil
bilgilerinde buna ilişkin bir bilgi yer almadığından bunun tasarım koruması altında olmadığı
düşünülmektedir. Bu noktada davalı şişe tasarımının davacının tasarımlarından çok daha önce tescilli
olduğu tespit edilmiştir. Davacının tasarımını piyasaya sunduğu tarih ise 08.04.2020 tarihidir.
SMK 155. Maddesi “marka, patent veya tasarım hakkı sahibi, kendi hakkından daha önceki rüçhan veya
başvuru tarihine sahip hak sahiplerinin açmış olduğu tecavüz davasında, sahip olduğu sınai mülkiyet
hakkını savunma gerekçesi olarak ileri süremez.” hükmü düzenlenmiştir.
Bu kapsamda somut olay
yönünden davalılardan ... tarafından üretilerek diğer davalı ...’a satılan şişeler davacının
tasarım ve marka tescillerinden daha önce başvurusu yapılarak tescil edilmiştir.
Davalıların şişe tasarımındaki kullanımları ise aşağıdaki gibi olup şişenin üst kısmında üç tane şerit halinde
girinti aynen yer almakta, muhtemel etiketin yapıştırılacağı kısmın hemen üstünde tüm şişenin etrafını
saracak daire şeklinde bir girintinin aynen yer aldığı, şişenin üst kısmında kalkan kabartmasının bulunduğu
tespit edilmiştir.
Davacının tescilli şişe tasarımında ise şişenin üst kısmında marka kabartması bulunmakta,
şişenin ağzına yakın yerde ve tabanına yakın yerde daire şeklinde girintinin yer aldığı anlaşılmıştır. Bu
haliyle davalı şişe tasarımını tasarım tescili hali ile kullanmakta olup davacının şişe tasarımına yanaşma
halinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Davacının ... tescil numaralı etiket tasarımı yönünden inceleme yapıldığında;
her iki etiket de temizlik ürünü etiketi olup her iki etikette de markalar ortaya gelecek şekilde
konumlandırılmış, davalıların kullanımında markanın hemen altında mavi renkle yazılı “...” ibaresi,
davacı tescilli tasarımında ise “...” ibaresi yer almıştır. Bu ibarelerin altında da temizlik alanlarına ait
gömlek, lavabo, koltuk gibi görseller eklenmiştir. Etiket tasarımlarının tasarım konseptleri ve bütüncül
kompozisyonlarının bu anlamda benzer olduğu, yapılan araştırmada çok çeşitli etiket tasarımlarının
bulunduğu, kullanım alanlarının bulunduğu görsellerin de yine farklı kompozisyonlarda etiketlerde yer
aldığı ve bu alanda bir sınırlamanın olmadığı dikkate alındığında ... ibaresinin mavi renkle olması
veya kullanım alanlarına ait görsellerin hemen üstünde yer alan kırmızı renkle yazılı “....” ibaresi ile davacı markasında yer alan “...” ibarelerinin tasarımların
farklılaşması için yeterli olmadığı, farklılıkların küçük ayrıntı seviyesinde kaldığı, etiket üzerindeki görsellerin, marka ve ibarelerin konumlandırılma ve yerleştirilme şeklinin etiket üzerindeki
konumlandırılmasının yüksek düzeyde benzer olduğu, bilgilenmiş kullanıcıların her iki etiket tasarımını
ayırt edilebilecek düzeyde her iki etikete dair genel izlenimlerinin aynı olacağı, bu durumda davalı etiket kullanımının davacının etiket görsellerine göre nitelikli yenilik ve ayırt edicilik
kriterini taşımadığı anlaşılmıştır.
Davalılardan ...’un markasının 03. sınıfta tescili için ... başvuru numarası
ile 07.09.2021 tarihinde başvuruda bulunduğu markanın henüz tescil edilmediği tespit edilmiştir.
Davacının dayanak markaları ise çoğunluğu 3. Sınıfta tescilli; ... tescil numaralı
,... tescil numaralı , ... tescil numaralı
ve ... tescil numaralı ibareli markalarıdır.
03. sınıf emtiaları günlük temizlik ürünlerine konu ürünler olup günlük hayatta çok tüketilen ve alıcısı geniş halk kitlesi olan kişisel kullanıma ve genel ortam temizliğine konu temizlik, hijyen maddeleridir. Dolayısıyla
günlük tüketime konu, düşük fiyatlı mallar olduğundan tüketici grubunun ilgili ürünlerin üzerine
çoğunlukla çok düşünmeyeceği ve ortalama tüketicinin dikkat/özen/bilgi/bilinç /algı düzeyinin genellikle
daha makul ve sıradan olacağı tespit edilmiştir.
Davacının ..., ..., ... markalarında yer alan alan baskın unsur ...
ibaresidir, yine ... tescil numaralı markası “...” ibaresinden oluşmaktadır. Davalının
kullanımındaki baskın unsur “...” ibaresidir. “...” ibaresi ise ürünün etkisinin kuvvetli olduğuna
işaret etmekte olup zayıf unsur olarak markada yer almaktadır. ... ve ... ibarelerinin ... ve
farklı bir dilde anlamı bulunmamakta, özgün, türetilmiş markalardır. İşitsel olarak ise davalı markasal
kullanımı “...” şeklinde telaffuz edilirken davacı markaları ise ... (...) şekillerinde telaffuz edilecek olup taraf markalarının kulakta bıraktıkları tını, ses uyumları, vurguları
bakımından birbirinden farklılık arz etmektedir. Davacının işbu markaları ile davalının “... ...”
markasal kullanımı arasında görsel, işitsel ve kavramsal olarak bütüncül değerlendirmede benzerlik,
karıştırılma ihtimali olmadığı kabul edilmiştir.
Açıklanan nedenlerle asıl dava yönünden davanın reddine karar vermek gerekmiştir.

KARŞI DAVA YÖNÜNDEN:

Davalı / Karşı Davacının Tasarımı
... sayılı tasarım (Tescil Tarihi: 29.05.2017)

Davacı / Karşı Davalının Etiket Tasarımı

... sayılı tasarım (Tescil Tarihi: 21.04.2020)

Davalı karşı davacı ...’ya ait tescilli şişe tasarımında; silindirik yapıdaki şişenin üst kısmında üç şerit
olmak üzere daire şeklinde girinti yer almakta, muhtemel etiketin yapıştırılacağı kısmın hemen üstünde
tüm şişenin etrafını saracak daire şeklinde bir girintinin aynen yer aldığı, şişenin üst kısmında kalkan
kabartmasının bulunduğu tespit edilmiştir. Davacı/karşı davalının tescilli şişe tasarımında ise şişenin üst
kısmında marka kabartması bulunmakta, şişenin ağzına yakın yerde ve tabanına yakın yerde daire şeklinde
girintinin yer aldığı, şişenin üst kısmında aşağıdan yukarı çapraz olacak şekilde ve altında üstünde paralel
çizgilerin olduğu “...” kabartmasının yer aldığı anlaşılmıştır. Bu haliyle davalı şişe tasarımını tasarım
tescili hali ile kullanmakta olup davacının şişe tasarımına yanaşma halinin bulunmadığı tespit edilmiştir.
Tasarımcının seçenek özgürlüğünün sınırlı olduğu sprey sıkma başlıkları incelendiğinde ise; davacı/karşı
davalının sprey balığının üst taraftan incelediğinde daha oval şekilde olduğu, yan taraflarının ise arkadan
öne doğru kalınlaşan bir şeridin yer aldığı anlaşılmıştır. Davalının tasarımındaki sprey başlığının ise ince
uzun dikdörtgen şeklinde olduğu, yan kısımlarının incelediğinde kırmızı renkli püskürtme başlığı hizasında
düz bir şeridin yer aldığı, şeridin alt kısmının ise içten dışa doğru düz bir bombe ile geldiği anlaşılmıştır.
Bu kapsamda taraflara ait şişe tasarımlarının birbirinden farklı olduğu, davacı/karşı davalının şişe ve sprey
başlığı tasarımının yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olduğu tespit edilmiştir.
Hükümsüzlüğü İstenen Davacı/Karşı Davalıya Ait ... tescil numaralı etiket tasarımı yönünden; davalılardan ...’un sunduğu farklı markalara ait tasarım görsellerine ait kamuya sunuluş tarihine dair
dosya içerisinde herhangi bir delil bulunmamaktadır. Yine Davalı/karşı davacı ...’nın ...
etiketinin daha 18 Nisan 2016 tarihinde ... paylaşımında yer aldığı afiş görseli sunulmuş olsa da
tarihi belirtir şekilde yer almadığı anlaşılmıştır.
Davalıların sunmuş olduğu delillere ilişkin kamuya sunulma tarihi yönünden yapılan
araştırmada; dilekçede belirtilen görsellerin davacının etiket tasarımının tescil tarihi olan 21.04.2020 tarihinden önce
kamuoyuna sunulup sunulmadığı araştırılmış; önceki tarihli farklı markalara ait ürünlerde yer alan bir kısım etiket tasarımının davacının tescilli tasarımı
ile tasarım konseptleri ve bütüncül kompozisyonlarının bu anlamda benzer olduğu, yapılan araştırmada
çok çeşitli etiket tasarımlarının bulunduğu, kullanım alanlarının bulunduğu görsellerin de yine farklı
kompozisyonlarda etiketlerde yer aldığı ve bu alanda bir sınırlamanın olmadığı dikkate alındığında
davacının etiket tasarımındaki farklılıkların küçük ayrıntı seviyesinde kaldığı, örneğin yukarıda yer alan
farklı markalı ürünlerden iki numaralı görselde ürün markası markanın hemen altında “...” ibaresi
ile onun altında “çok amaçlı sprey” ibaresinin yer aldığı bu ibarelerin hemen altında ise kullanım alanlarını
gösteren resimlerin yer aldığı, alt zeminin ise turuncu renkli olduğu görülmüştür. Yine yapılan piyasa
araştırmasında çok farklı türde temizlik ürününe ait etiket tasarımı olduğu tespit edilmiştir. Keza bu
durum davalılar tarafından 18.04.2016 tarihli broşürde yer alan temizlik ürünlerinin etiket tasarımlarında
da görülmektedir. kısmında Örneğin “...” ibareli ambalaj tasarımının veya “...
tül ve Çamaşır beyazlatıcı” ...” ambalaj tasarımının çok daha farklı renk, şekil ve
kompozisyonda olduğu tepit edilmiştir.Bu kapsamda tasarımlardaki farklılıkların küçük ayrıntı seviyesinde
kaldığı, etiket üzerindeki görsellerin, marka ve ibarelerin konumlandırılma ve yerleştirilme şeklinin etiket
üzerindeki konumlandırılmasının yüksek düzeyde benzer olduğu; davacı/karşı davalı etiket kullanımının nitelikli yenilik ve ayırt edicilik kriterini taşımadığı; bu durumda davacıya ait ... tescil numaralı etiket tasarımının davalı tarafından sunulan önceki tarihli
etiket görsellerine göre nitelikli yenilik ve ayırt edicilik kriterini taşımadığı,
davalılardan Bileşim Kimyaya ait ... numaralı şişe tasarımı ile davacının ... numaralı
şişe tasarımının ambalaj tasarımının birbirinden farklı olduğu, davacı tasarımının yeni ve ayırt edici
niteliğe sahip olduğu, mutlak olarak yeni olduğu anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle tüm dosya kapsamına göre etiket tasarımı hükümsüz kılınmakla etiket yönünden tecavüz bulunamayacağı, şişe tasarımına da tecavüz bulunmadığı anlaşılmakla davanın reddine, karşı davanın kısmen kabulüne kısmen reddi ile davalı adına tescilli ... sayılı etiket tasarımının hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine, şişe tasarımı yönünden davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM: Gerekçesi açıklandığı üzere;
1-Karşı dava yönünden;
Davanın KISMEN KABULÜ ile,
Davalı adına tescilli ... sayılı etiket tasarımının hükümsüzlüğüne ve sicilden terkinine,
Şişe tasarımı yönünden davanın reddine,
Harçlar Yasasına göre hesaplanan 179,90-TL karar harcının karşı davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 15.000,00-TL maktu ücreti vekâletin karşı davalıdan alınarak karşı davacıya verilmesine,
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 15.000,00-TL maktu ücreti vekâletin karşı davacıdan alınarak karşı davalıya verilmesine,
Davalı karşı davacının yapmış olduğu ve aşağıda dökümü gösterilen 1.062,80-TL
yargılama giderinin takdiren 531,40-TL'sinin karşı davalıdan alınarak karşı davacıya verilmesine, bakiye yargılama giderinin karşı davacı üzerinde bırakılmasına,
Karşı davalı tarafından yargılama gideri sarfedilmediğinden bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Yatırılan ve kullanılmayan gider avansının, hükmün kesinleşmesini müteakip re'sen yatırana iadesine (HMK m.333),
2- Asıl dava yönünden;
Davanın REDDİNE,
Harçlar Yasasına göre hesaplanan 179,90-TL karar harcının peşin alınan 1.707,75-TL’den mahsubu ile bakiye 1.527,85-TL’nin kararın kesinleşmesini müteakip istem halinde asıl dava davacısına iadesine,
Markaya tecavüzün tespiti, men'i, ref'i ve haksız rekabet taleplerinin reddi nedeniyle, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 15.000,00-TL maktu ücreti vekâletin asıl dava davasıcından alınarak davalılara verilmesine,
Manevi tazminat talebinin reddi nedeniyle, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 15.000,00-TL maktu ücreti vekâletin asıl dava davasıcından alınarak davalılara verilmesine,
Asıl davada davacının yapmış olduğu yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
Asıl davada davalılar tarafından yargılama gideri sarfedilmediğinden bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Yatırılan ve kullanılmayan gider avansının, hükmün kesinleşmesini müteakip re'sen yatırana iadesine (HMK m.333),
Dair, verilen karar hazır olan taraf vekillerinin yüzlerine karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde Bölge Adliye Mahkemelerinde istinaf yolu açık olmak üzere açıkça okunup usulen anlatıldı. 10/01/2023

Katip .... Hakim ...
¸ ¸

KARŞI DAVA YÖNÜNDEN
MASRAF DÖKÜMÜ:
Karşı Dava Harcı : 161,40-TL
Gider Avansı : 600,00-TL
İstinaf K. Yoluna Başvurma Harcı : 220,70-TL
İstinaf Karar Harcı : 80,70-TL
TOPLAM :1.062,80-TL