ANKARA 1. FIKRI VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C. ANKARA 1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
T.C.
ANKARA
1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA

GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2020/21
KARAR NO : 2023/20

DAVA : Telif Tazminatı
DAVA TARİHİ : 22/01/2020
KARAR TARİHİ : 10/01/2023

Mahkememizde görülmekte olan telif tazminatı davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:
Davacı vekil dava dilekçesiyle; müvekkili ... Ajans, eski adı ile ... ...Ajansının 1959 yılında ... tarafından kurulan ve telif hakları alanında ...’de etkinlik göstermek amacıyla kurulan ilk yasal kuruluş olduğunu, ... Ajansın, Türk Yazarlar ağırlıkta olmak üzere, temsil ettiği yazarların yapıtlarının, yayın ve tiyatro dışında, Sinema, Televizyon, Müzik. vb. alanlarda da yapıt haklarının korunması ve kullanılması konusunda faaliyet gösterdiğini, yazar ...'in müvekkili şirkete 21 Ocak 2003 tarihinde vermiş olduğu " ... AJANS LTD. ŞTİ. Yapıtlarımla ilgili olarak adıma sözleşme yapmaya oluşacak telif haklarına tahsil etmeye tam yetkilidir." şeklindeki yetki ile telif haklarına ilişkin tek ve münhasıran yetkili müvekkil şirket kılındığını, müvekkili şirkete bağlı yazar ...'in, ... adlı senaryoyu tamamen kendisinin yazdığını, kurgusunu, olay örgüsünü ve anlatılacak her türlü hikayeyi de kendisinin tasarladığını, bu eserin mali haklarını devretmeye ise müvekkilinin tek yetkili bulunduğunu, davalı ...'ın, sahibi ve Genel Sanat Yönetmeni olduğu ... çatısı altında ... ilinde çeşitli sahnelerde defalarca kez ... Müzikali adı altında gösterdiği tiyatro oyununun metni, internet sitesindeki reklam ve afişler gözetildiğinde ...'in yazdığı metnin aynısı olduğunu, söz konusu eserin, müvekkilinin temsile yetkili eseri olmasına rağmen müvekkilinin izni olmadan sergilendiğini ve sergilenmeye devam edildiğini, müvekkili şirket yetkililerinin, sözkonusu oyunun yetkilisi olan davalıyı defalarca kez mail yoluyla uyardığını, davalı'nın telif taleplerini müvekkili şirketin çok kez reddettiğini, buna rağmen davalı tarafından hakları müvekkili şirkete ait olan oyunu sergilediğini, hak sahibi müvekkilinin rızası olmadığını kesin olarak bilmesine rağmen telif hakkı müvekkil firmaya ait olan eseri 14 Nisan'da İstanbul'da sergilemek üzere çeşitli internet sitelerinde bilet satışına başladığını, bilet satışı ve oyunun ilanlarını gören müvekkil firma yetkililerinin davalıyı bu tarihteki oyunu sergilememesi hususunda uyardığını, davalının uyarı mailine cevap olarak 14 Nisan tarihinde oyunu izinsiz şekilde oynamayacağını, sadece bilet satım durumunu görmek için biletleri satışa çıkardığını beyan ettiğini, bunun üzerine müvekkili şirket yetkililerinin 14 Nisan İstanbul temsili için izin vermediğini davalıya ilettiğinde davalı tarafından, gösterimin iptali için bilet satım sitelerine mail attığını beyan ettiğini, oysa ki davalının o tarihteki temsili, müvekkili şirketin rızası olmamasına rağmen gerçekleştirdiğini, bunun da internet sayfası çıktılarından anlaşılabileceğini, davalının gerçek dışı, tutarsız beyanlarla müvekkili şirketi oyalamaya çalıştığını, haksız kazanç sağlamaya devam ettiğini, davalının kötü niyetli olduğunu; davalı'nın, hakları müvekkil Şirkete ait olan ... isimli oyunu tekrar sergileyeceğinin öğrenilmesi üzerine Müvekkili Şirket yetkililerinin mail yoluyla davalıya ...'in herhangi bir eseri ile ilgili bir girişimde bulunmamasını ihtar ettiğini, davalının buna rağmen oyunun içeriğini ve rejisini değiştirdiğini iddia ederek çeşitli tarihlerde, oyunu yine hak sahibinin izni olmaksızın sergilediğini, davalının her ne kadar müvekkili şirketin uyarı mailine verdiği cevapta oyunun içeriğini, rejisini müvekkili şirket'in uyarı maillerinden sonra değiştirdiğini iddia etse de bir tiyatro oyunu metninin ve reijsinin davalının iddia ettiği gibi kısa bir sürede tümüyle değiştirilmesinin teknik anlamda mümkün olmadığını, davalının sergilediği oyunun bilet satımı için çeşitli internet sitelerine koyduğu ilanların, sergilediği oyunun ...'in oyunuyla aynı olduğuna işaret ettiğini, davalının, müvekkiline attığı maillerde bu ilanlarda yazılı konu ve bilgilerin hata ile yazıldığını söyleyerek gerçeği çarpıtmaya çalıştığını, davalıdan yeni oluşturduğunu iddia ettiği oyunun metninin müvekkiline iletmesi talebine davalı tarafından bir dönüş yapılmadığını, yine davalının, hak sahiplerinden izin almadan ilgili oyunu sergilemeye devam ettiğini ve kötüniyetli olduğunu; davalının hakları müvekkili şirkete ait olan ... isimli oyunu 28 Ocak 2020 tarihinde .... 'da yeniden sergilemek için bilet satımına başladığını, müvekkili şirket ile davalı arasında güncel herhangi bir anlaşma veya verilmiş bir izin olmamasına, davalının defalarca kez tecavüzü durdurması hususunda uyarılmasına rağmen, davalının ...'nde 28 Ocak 2020 tarihinde saat 20.00'de sergilemeyi planladığı '...' isimli oyunun durdurulmasına dair ihtihati tedbir kararı verilmesini, ilgili temsile, bilirkişiler marifetiyle gidilmesi, söz konusu oyunun metninin yazar ...'in yazdığı tiyatro oyunu olup olmadığının, metinler karşılaştırılarak tespit edilmesini, davalı'nın tümüyle değiştirdiğini iddia ettiği, sergilediği oyun metninin Davalı'dan istenerek metinlerin karşılaştırılmasını; 5846 sayılı ... ile eser sahibinin çoğaltma, yayma, işletme, temsil gibi mali hakları ve umuma arz, adını belirtme, eserde değişiklik yapılmasını yasaklama gibi hakların ihlali nedeniyle, FSEK m.68 uyarınca mahkemece tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç katı tazminat ödenmesine hükmedilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesiyle; davacının dava dilekçesinde ... adlı oyunun yazarı ...'in kendilerine " ... AJANS LTD. ŞTİ. yapıtlarımla ilgili olarak adıma sözleşme yapmaya, oluşacak telif haklarını tahsil etmeye tam yetkilidir" şeklinde yetki verdiğini iddia etmiş ise de, davacının sunduğu yetki belgesi incelendiğinde eser sahibinin telif haklarını devretmediği sadece sözleşme yapılmasına ve oluşacak telif haklarının tahsiline yönelik bir yetki verildiğini, ... veya mirasçıları ile davacı arasında böyle bir sözleşme kesinlikle bulunmadığını, fsek. 68/1'de düzenlenmiş tecavüzün ref'i davasını açmaya yetkili kişilerin dava konusu eser üzerinde hak sahibi olan kişiler olduğunu, bu kişilerin de 48/1'de belirtilen şekilde mali hakları devralan kişiler olabileceğini, davacının sadece oluşacak telif haklarını tahsil noktasında yetkili kılındığını, FSEK. 48/1'de düzenlenmiş Mali Hakların Devri'nden değil, 48/2'de belirtilen Hakların Kullanımının Devri'nden (Ruhsat) bahsedilebileceğini, tahsil için yetki kılınmış bir kimsenin de söz konusu hakkı tamamen devraldığı ve bu hakka gelecek her türlü tecavüz hakkında dava açabileceği söz konusu dahi olamayacağından davacının bu davasının öncelikle dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, öte yandan yapılan delil tespitinin usul ve yasaya uygun olmadığını, bu şekilde elde edilen hususların da delil olarak ileri sürülemeyeceğini, esasa ilişkin olarak kendilerinin sergilediği oyunda değişiklik yapılan ve bir kısım ayrıntılar haricinde, Müzikal olarak geçen oyunda, kullanılan hiçbir dans ve müzik orijinal metinde bulunmadığını, sergilenen oyunda kullanılan müzik ve dansların oyunun ortalama %15 ini kapladığını, oyundaki değişikliklerinde Orijinal metin ile ortalama %45 farklılık gösterdiğini, sonuç olarak %15 i dans ve müzik %45 i de genel değişkenlikler olmak üzere, sergilenen eserin, orijinal metinden en az %60 değişkenlik gösterdiğini, tüm dosya kapsamına göre öncelikle davanın aktif dava ehliyeti (husumet) yokluğundan reddine, bu itirazın reddi halinde ise davacının haksız davasının esastan reddine; davanın kabulü halinde ise davacının fsek. 68'e göre talep ettiği üç kat tazminat talebinin en alt hadden uygulanmasına, yanlış ve eksik düzenlenen bilirkişi raporu'nun hükme esas alınmamasına ve itirazları dikkate alınarak bilirkişilerden usulüne uygun yeninden rapor alınmasına, yargılama harç ve giderleri ile vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
YARGILAMA:
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın; davalı tarafından ''...'' isimli tiyatro oyunun sergilenmesinin tecavüz niteliği taşıyıp taşımadığı, FSEK 68 maddesine göre telif tazminatı koşullarının oluşup oluşmadığı, davacının aktif dava ehliyeti noktalarında toplandığı anlaşılmıştır.
Davanın açılmasını müteakip tarafların dava, cevap, cevaba cevap dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, sundukları deliller alınmış, alâkalı ticaret sicil kayıtları getirtilmiş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, taraflar sulhe teşvik olunmuş, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, tahkikat icra olunmasını müteakip, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yazı İşleri Yönetmeliği'nin 41/2. maddesi hükmü de gözetilerek taraf vekillerine sözlü iddia ve savunmada bulunma olanağı tanınmıştır.
Mahkememizce 24/01/2020 tarihli tensip tutanağı ile; ''Davacı vekilinin tespit ve ihtiyati tedbir istemi ile ilgili olarak, davacı vekili tarafından 1.800-TL bilirkişi ücreti yatırılmasına, ücret yatırıldığı takdirde; mahkememizce seçilecek olan 3 kişilik bilirkişi heyetine dosyanın tevdii ile 28/01/2020 tarihinde ... temsili gerçekleştirilecek ... isimli oyunun davacıya bağlı yazar ... tarafından kaleme alındığı iddia edilen oyun ile sergilenen oyun metni karşılaştırılarak aradaki farkların tespiti yönünde bilirkişilerden rapor alınmasına, Bilirkişi heyetine oyun sırasında kayıt alma yönünde mahkememizce yetki verilmesine'' şeklinde ara karar tesis edilmiş, bilirkişi heyetinden rapor alınmıştır.
Mahkememizce alınan 02/03/2020 tarihli bilirkişi heyet raporuna göre özetle; tespite konu tiyatro oyununun dekorunun davacının hak sahibi olduğunu iddia ettiği tiyatro oyunu metni ile aynı şekilde, aynı konumdaki aynı objelerden (sokak lambası, çeşme, iskemle vb.) oluştuğunu, metinde geçen dekor ile tespite konu tiyatro oyunun dekorlarının aynı olduğunu, girizgah kısmının davacı tiyatro metni ile büyük benzerlikler gösterdiği, girizgah kısmındaki metnin bir kısmının kullanılırken bir kısmının ise kullanılmadığını, birinci perde için; ''.... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunan bu kısmın tespite konu oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı tespit edilmiştir..." şeklinde değerlendirmelerde bulunulduğu, ikinci Perde için "... ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı tespit edilmiştir..." şeklinde değerlendirmelerde bulunulduğu, takdirin mahkemeye ait olduğu anlaşılmıştır.
Mahkememizce alınan 18/01/2022 tarihli bilirkişi heyet raporuna göre özetle; dava konusu tiyatro oyunu senaryosunun FSEK 2. madde kapsamında ilim ve edebiyat eseri niteliğinde olduğu, dosyada bulunan bilgi ve belgelerden eser üzerinde mali hak sahibinin/kullanma yetkisinin davacı olduğu, davacı tarafından gerçekleştirilen temsilin davacının FSEK 22. ve FSEK 24. maddede düzenlenen çoğaltma ve temsil hakkının ihlali anlamına geleceği, ihlal neticesinde FSEK 68. Madde kapsamında davacının talep edebileceği 45.000-TL tazminat talep edilebileceği, takdirin mahkemeye ait olduğu anlaşılmıştır.

Mahkememizce alınan 27/06/2022 tarihli bilirkişi heyet raporuna göre özetle; kök ve ek raporda sunulan görüşleri değiştirir herhangi yeni bir hususa rastlanılmadığı, takdirin mahkemeye ait olduğu anlaşılmıştır.

Bilirkişi raporlarının her iki tarafın iddia ve savunmasının kapsamı, taraf delilleri dikkate alınarak düzenlendiği, hüküm kurmaya yeterli incelemenin yapıldığı, raporların usul ve yasaya aykırı yönünün bulunmadığı, hukuki değerlendirmenin nihai olarak mahkememizce yapılacağı anlaşılmakla yeni heyetten rapor alınması veya mevcut bilirkişi heyetinden yeni bir ek rapor alınması yoluna gidilmemiştir.
GEREKÇE:
Bilindiği gibi 5846 sayılı FSEK’nun 1/B maddesinin ‘a’ bendinde eser, “sahibinin hususiyetini taşıyan ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini” ifade eder. Buna göre bir fikri ürünün eser sayılabilmesi için iki koşulu birlikte gerçekleştirmesi gereklidir. İlk olarak fikri ürünün sahibinin hususiyetini taşıması, bir başka deyişle kendinden önce ortaya konmuş benzerlerine göre özgün bir niteliğe sahip olması gerekir. İkinci olarak bu fikri ürünün FSEK’nun ikinci ve devamı maddelerinde belirlenen eser kategorilerinden birine dahil edilebilmesi aranmalıdır.
Yasada fikir ve sanat eserlerinin çeşitleri ikinci maddede düzenlenen ilim ve edebiyat eserleri, üçüncü maddede yer verilen musiki eserleri, dördüncü maddede tanımlanan güzel sanat eserleri, beşinci maddede düzenleme bulan sinema eserleri ve son olarak altıncı maddedeki işleme ve derlemeler olarak sayma yöntemiyle belirlenmiş bulunmaktadır.
Yasa eser sahibini bir eseri meydana getiren kişi olarak belirlemiştir. (FSEK md. 8/1) Yasanın 9. maddesinde eser sahiplerinin birden fazla oluşu hallerine yer verilmiştir. Buna göre birden fazla kimsenin birlikte vücuda getirdiği eserin kısımlara ayrılması mümkünse, bunlardan her biri meydana getirdiği bölümün sahibi sayılır. Ancak birden fazla kimsenin iştirakiyle vücuda getirilen eser ayrılmaz bir bütün teşkil ediyorsa, bu takdirde eserin sahibi onu meydana getirenlerin oluşturduğu birliktir. (FSEK md. 10/1) Bu ikinci hale yasa eser sahipleri arasındaki birlik adını vermiştir. Yine eser sahipliği yönünden belirlenen karineler yasanın 11 ve 12. maddelerinde yer almaktadır. Buna göre FSEK 11 uyarınca yayınlanmış eser nüshalarında veya güzel sanat eserlerinin aslında eserin sahibi olarak adını veya bunun yerine tanınmış müstear adını kullanan kimse aksi kanıtlanıncaya kadar bu eserin sahibi sayılır. Yayımlanmış olan bir eserin sahibi, eser nüshalarında veya aslında mutat olduğu şekilde belirtilmemiş ise bu takdirde eseri yayımlayan, o da belli değilse çoğaltan eser sahibine ait hak ve yetkileri kendi adına kullanabilir.
Eser sahibinin kullanabileceği mali haklar, FSEK 21 ve devamında düzenlenmiştir. Buna göre, mali haklar, FSEK’nun, 21. maddesindeki işleme hakkı, 22. maddesinde düzenlemesini bulan eserin aslı veya kopyalarının herhangi bir şekil veya yöntemle tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli çoğaltma hakkı; 23. maddede belirlenen eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını kiralama, ödünç verme, satışa çıkarma veya diğer yollarla yayma hakkı; 24. maddede doğrudan veya dolaylı olarak bir eserden ses veya resim nakline yarayan aletlerle umumi mahallerde okumak, çalmak, oynatmak, göstermek gibi temsil suretiyle faydalanma hakkı; 25. maddedeki işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı olarak belirlenmiş bulunmaktadır.
FSEK'nun 48.maddesi uyarınca mali haklar süre, yer ve içerik itibariyle sınırlı veya sınırsız; karşılıklı veya karşılıksız olarak başkalarına devredilebilir. Mali hakların sadece kullanma yetkisi de bir başkasına bırakılabilir.
Manevi haklar ise Yasa'nın 14-17.maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre, eser sahibi, eserinin umuma arz ve yayımlanma zamanı ve tarzını belirleme (FSEK md.14); adın belirtilmesi (FSEK md 15); eserde değişiklik yapılmasını men (FSEK md. 16) ve bir kısım eserler yönünden geçerli bulunan zilyed ve malike karşı ileri sürülebilecek eserin aslına ulaşma haklarına sahiptir. Manevi haklar mali hakların aksine, bir başkasına devredilemez ve vazgeçilemez haklardır. Ancak bu hakların kullanılması yetkisi bir başkasına bırakılabilir.
Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şarttır. (Fsek 52. Mad.)
Mali bir hakkı yahut kullanma ruhsatını devre salahiyetli olmıyan kimseden iktisap eden, hüsnüniyet sahibi olsa bile himaye görmez. (Fsek 54/I mad.)
Bilirkişi raporlarında da ifade olunduğu üzere,
... adresinde faaliyet gösteren “...” adlı gösteri salonunda 28/01/2020 günü 20:00 ile 23:15 saatleri arasında adı geçen işletmede “‘Cihan Yandı’ ... Müzikal” isimli tiyatro gösterisi düzenlendiği; etkinlik salonu girişinde bulunan afiş görselinde yapılan oyunun yazarının “...”, yönetmeninin ise ... olarak belirtildiği, dava dilekçesi ekinde sunulan yazarı ... olarak belirtilen “Kanli ...” isimli oyun metninin 77 sayfadan oluştuğu, metnin “...” takdim konuşması ile sonrasında dekor ve oyuna giriş kısımları ile başladığı, akabinde perde diyaloglarının başladığı; yerinde yapılan tespitte, dosya mündeceratında bulunan ve davacının hak sahibi olduğunu iddia ettiği tiyatro senaryo metni ile tespite konu oyunda izleyiciye sunulan tiyatro oyununun bilirkişilerce eşzamanlı olarak takip edildiği ve sahnelenen oyuna ilişkin fotoğraf ve bölümlere ilişkin kısa video görüntü kayıtlarının alındığı; davacı tarafından hak sahibi olduğu iddia olunan ve dosyaya sunulmuş tiyatro metninde bildirilen dekor ile tiyatro oyununun dekorunun, davacının hak sahibi olduğunu iddia ettiği tiyatro oyunu metni ile aynı şekilde, aynı konumdaki aynı objelerden (sokak lambası, çeşme, iskemle vb.) oluşturulduğu; metinde geçen dekor ile tespite konu tiyatro oyunun dekorlarının aynı olduğu; oyunun takdim konuşmasının davacının hak sahibi olduğunu iddia ettiği ve dosya içeriğinde sunulan tiyatro metni ile büyük benzerlik gösterdiği, bu metnin bir kısmı kullanırken bir kısmının ise kullanılmadığı; girizgahtan sonra 1. PERDE Meclis 1'de oyunun takdim konuşmasından sonra dosyada bulunan metinde ilk sahnesi mahallede yaşayan bir kadının çocuğuna ninni söylemesi, mahalleden yükselen bir erkek sesi (ninni söyleyen kadına kızmaktadır), mahallede yangın çıkması, sahneye nara atarak giren külhanbeyi (... karakteri) ile devam ettiği, sonrasında sahneye ... karakteri ve ... karakterleri girerek kendilerini tanıttığı, aynı şekilde tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde gerçekleşmekte olup karakterlerin konuşma metinleri ufak farklılıklar hariç aynı olduğu, sahnenin ...’nin ... karakterini tanıtması, müziğin başlaması ile son bulduğu, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis 2'de; sahne bir önceki bölümün sonunda başlayan müzikle birlikte ..., ..., ...’de ve Lebibe’nin danslarıyla başladığı, dosyada bulunan tiyatro metninde oyuncuların çingene kılığında olduğu, kulaklarında karanfil olduğu, ellerinde zil bulunduğu belirtilmiş olup tespite konu tiyatro oyununda da karakterler bu çerçevede sahnelendiği, dosya kapsamında sunulan senaryoda ... karakteri falcı rolüne bürünerek ... karakteri ile konuşmaya başladığı, aynı şekilde tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde gerçekleştiği, dosyada bulunan senaryoya göre bölümün sonunda ... kendi kendine konuşarak sahneden çıktığı ve müziğin başladığı, tespite konu tiyatro oyununda da sahne bu şekilde sonlandığı, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 3' te dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne müzisyenin “...” şarkısını çalmasıyla başladığı ve sahneye ... karakterinin girdiği, ... karakterinin izleyenlere ... karakterini tanıtarak karakterle konuşmaya başladığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 4'te, dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne bir önceki bölümün sonunda sahneye dahil olan ... karakteri ve ... karakterinin konuşması ile başladığı, ... karakterinin konağa kiracı bulduğunu söylediği ve ... karakteri memnun bir şekilde sahneden ayrıldığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 5'te; dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne, ... karakteri, yüzleri kapalı iki kız ve ... karakterinin müzik eşliğinde oynaması ile başladığı, sonrasında kadın karakterlerin ... ile dalga geçmesi ile devam eden sahnenin, ... karakterinin kiraladığı evin sahibi olan ... efendinin ... karakteri tarafından sahneye çağrılmasıyla devam ettiği, ... karakterinin, ... karakterini farklı bir kişi olarak tanıttığı ve ... karakterinin evini kiralamasını sağladığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 6'nın dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne, ... karakterinin nara atarak sahneye girmesiyle başladığı, ... karakteri'nin ... karakteri ile konuştuğu, ...’ı aradığını söylediği, ... karakterinin ...’ın kendisini kandırdığını öğrendiği; tespite konu tiyatro oyununda da senaryonun bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis:7'de dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne, müzisyen tarafından “... Motifi” müziği çalınmasıyla başladığı, ... karakteri bir süre sahnede oyun oynadığı ve şarkı söylediği, sahneye daha sonrasında ... karakterinin girdiği, ... karakterinin ...’ı aradığını, kendisini dolandırdığını söylediği, ... karakterinin ... karakterini ikna ettikten sonra ... karakterinin sahneyi terkettiği; tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 8'de dosyada bulunan tiyatro metnine göre sahne, müzisyen tarafından ... havası çalındığı ve sahneye ... karakteri oynayarak girmesiyle başladığı; ... karakterinin de oyuna dahil olduğu ve bir süre oynadığı, ... karakterinin ...’ı aradığını, kendisini dolandırdığını söylediği, ... karakterinin ... karakterini ikna ettikten sonra ... karakterinin sahneyi terkettiği, ... karakterinin kendisini dolandırması sebebiyle hesap sormak için ...’ın evine gittiği, ancak ... karakterinin oyununa geldiği, bölümün sonunda ... karakterinin sokakta uyandığı, dosya kapsamında bulunan metinde ışıklarla tan yeri ağarması efektinin verildiği, üvertür müziği ile geçişin sağlandığının belirtildiği, son olarak oyunun birinci perdesi bu kısımda sona erdiği, dosyada mübrez senaryoya göre ... ve ... karakterlerinin konuştuğu sahnenin yazar tarafından Meclis:1 olarak isimlendirildiği, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; 2. PERDE Meclis: 2 'de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve diğer kadın oyuncuların evde kendi aralarında konuşmaları ile başladığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, senaryoda kadın oyuncuların kıyafetleri ile ilgili kısım sergilenen oyuna alınmamış, kadın oyuncular önceki sahnedeki kıyafetleri ile sahne aldıkları, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç (“katipler, zabitler sekiz aydır maaş alamıyor.” Repliğine bir de “tiyatrocular” eklenmiştir.) aynen kullanıldığı; Meclis: 3'te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin konuşmasıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakteri dahil olur ve ... karakteri ile konuştuğu, iki karakterin de sahneden beraber ayrıldığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 4'te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, ... karakterinin evden çıkartılması için plan yapmalarıyla başladığı, bu sırada ... karakteri sahneye girdiği ve bu görevin ona verildiği, sahnenin devamında sırasıyla ... karakteri, ...karakteri ve ... karakterinin geldiği ve ... karakteri ile konuştuğu, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 5'te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakterinin de dahil olduğu ve ... karakteri ile ... karakterini anlaştırdığı, sonrasında ... ve ... karakterinin sahneden ayrıldığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 6'da dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakteri de dahil olduğu, ... karakterini oyuna getiren ...'ın ... karakterini soyup sokağa attığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 7'de dosyada bulunan senaryoya göre sahnenin, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakterinin de dahil olduğu, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı, Meclis: 8'de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ...karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakterinin de dahil olduğu, ...karakterini oyuna getiren ...'ın, ...karakterini soyup sokağa attığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 9'da dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakterinin oğlu ...’ı aramakta olup ... yalan söyleyerek kendisini kandırdığı, ... karakterinin sahneyi terkettiği, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 10'da dosyada bulunan senaryoya göre sahne, İsitnyeli karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakterini oyuna getiren ...'ın, İsitinyeli karakterini kandırıp sokağa attığı, sahnenin devamında ... karakteri seyirciye dönerek hikayesini anlattığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 11'de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakterinin önceki perde sonunda ...’yi oyuna getiren ... kendisinden özür dilediği, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 12' de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakterinin başından geçenleri anlattığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 13' te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakteri babası ...’a ... karakterini anlattığı ve karakterler tartıştığı, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 14'te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, ... karakterinin ...’nin kendisinin öz kızı olduğunu söylediği ve ... karakterinin kızı ile ilişkisi olmasından müteessir olduğunu anlattığı, sahnenin devamında ... karakteri ve ... karakteri ... karakterine oyun oynamak konusunda anlaştıkları, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 15'te dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, bir önceki bölümde ... karakterine oyun oynamaya karar veren ... karakterinin, ... karakterini oğlu ...’a büyü yapıldığı konusunda kandırdığı ve bundan kurtulması için bir yol olduğunu anlattığı, ... karakterinin ... karakterine inandığı ve akşam buluşmak üzere sözleştikleri, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 16' da dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ... karakteri ve ... karakterinin, konuşmalarıyla başladığı, sahnenin devamında ... karakterinin “...” ismiyle dahil olduğu, “...” dan, ... ve ...’yi ayırmasını istediği, ancak karşılığında konağı ... karakterine verdiği, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı; Meclis: 17 'de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, ..., ..., ... ve ... ile başladığı, ... karakterinin tavuk, ... karakteri ise horoz olduğu, ... karakterinin, “...”nın oğlunu çarptığını düşündüğü, sahneye daha sonradan “...” ismiyle dahil olan ... karakterinin ... karakterine büyünün kalkması için ...’ın evine giderek ondan helallik almasını istediği, bunu kabul eden ... karakteri ...’ın evine gittiği, ... karakterinin bütün mahalleliyi ...’ın evine çağırdığı ve sahneye ..., ..., ... karakterlerinin de dahil olduğu, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı, Meclis: 18'de dosyada bulunan senaryoya göre sahne, bütün karakterler sahnede olduğu, ... karakterinin, mahallelinin dayağından kaçmak için ... karakterini nikahına aldığını beyan ettiği, ... karakterinin de ... karakterini nikahına aldığını, ... karakteri de ... karakterini nikahına aldığını söylediği, ... karakteri ...’ye kızdığı ve bütün mahallelinin ...’yi dövdüğü, oyunun sonunda izleyicilerin ... karakterinin düğününe davet edildiği ve bütün oyuncuların seyirciyi selamlamasıyla oyun sona erdiği, tespite konu tiyatro oyununda da senaryo bu şekilde geliştiği, sonuç olarak ... tarafından kaleme alınan senaryoda bulunulan bu kısmın tespite konu tiyatro oyununda ufak farklılıklar hariç aynen kullanıldığı anlaşılmıştır.
Davaya konu “...” isimli tiyatro oyununa ait senaryonun kanun anlamında “herhangi bir şekilde dil ve yazı ile ifade olunan” “her nevi rakıslar, yazılı koreografi eserleri, Pandomimalar ve buna benzer sözsüz sahne eserleri” kapsamında bir fikri ürün olduğu görülmekle eser vasfı taşıması bakımından objektif şartın sağlandığı, senaryonun dava dışı ...’in hususiyetini ve sanatsal bakış açısını taşıdığı ve sübjektif şartın da sağlandığı ve tüm bu kapsamda 5846 sayılı FSEK’in 2. maddesi bağlamında ilim ve edebiyat eseri olduğu anlaşılmıştır.
Dosyada mübrez senaryo metni ve taraf beyanları birlikte değerlendirildiğinde işbu davaya konu “...” isimli tiyatro oyununa ilişkin senaryoda yazarın ... olarak belirtildiği, davaya konu tiyatro oyununun afişlerinde de ... adının bulunduğu; dava dışı ...’in “...” isimli tiyatro oyununun senaristi sıfatıyla eser sahibi olduğu anlaşılmıştır.
Davacı tarafından, dava konusu “...” isimli tiyatro oyununa ilişkin senaryo üzerindeki hakların münhasıran 21/03/2020 tarihli sözleşme ile aldığını beyan etmiştir. Yine davalı yan, sunmuş olduğu cevap dilekçesinde evvelce dava konusu tiyatro oyununun sahnelenmesine ilişkin olarak davacı ile sözleşmeler akdettiğini beyan etmiştir. Ne var ki anılan sözleşmeye dosya münderecatında rastlanılmamıştır. Bununla birlikte bu hususta taraflar arasında bir çekişme bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu kapsamda bütünsel bir değerlendirme yapıldığında, davaya konu ilim ve edebiyat eseri niteliğindeki senaryonun eser sahibinin dava dışı ... olduğu, eser sahibinin mirasçıları ile davacı arasında akdedilen sözleşme ile mali hakların davacıya devredildiği anlaşılmaktadır.
Davalı tarafından sunulan bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde, daha önceden sözleşme dahilinde sahnelenilen “...” oyununun, sözleşme süresinin dolmasından sonra ticari gereklilikler sebebiyle değişiklikler yapılarak sahnelendiği beyan edilmiş, yapılan tespitte gerekse davalı beyanlarından, davalı tarafından yapıldığı belirtilen değişikliklerin geniş çerçevede müzik eklenmesi, karakterlerin sahneye giriş çıkış sıralarının farklı olması, senaryodaki bazı kısımların alınmaması olduğu bu durumun bilirkişi teknik üyeleri tarafından tiyatro sanatında senaryonun, oyunun en esaslı kısmını oluşturduğu, senaryoda sahnelenecek oyunun sahne geçişleri, dekor, karakterlerin diyalog haricindeki özellikleri ve sahnede konumlandırılmaları gibi unsurlar dahil genel çerçevesinin çizildiği tespit edilmekle davalı tarafından eklendiği belirtilen hususların senaryoyu orijinal senaryodan ayırmaya yeterli olmadığı; davalı beyanlarından da anlaşılacağı üzere anılan değişikliklerin, sözleşme süresi bitmesinden sonra -dosyaya sözleşme sunulmamıştır- davacının hak sahibi olduğu düşünülen senaryo üzerinde izinsiz şekilde yapıldığı, dolayısıyla anılan değişikliklerle ortaya çıkan yeni senaryonun farklı olduğu kabul edilse dahi yine de FSEK anlamında hak ihlali sonucunu doğuracağı kabul edilmiştir.
Bilindiği gibi, FSEK’in 13/I. maddesi "Fikir ve sanat eserleri üzerinde sahiplerinin mali ve manevi menfaatleri bu kanun dairesinde himaye görür." hükmünü amir olup 13 vd. maddelerde hak sahiplerinin mali ve manevi hakları hükme bağlanmıştır. Buna göre, FSEK’te eser sahiplerinin mali hakları işleme hakkı (m. 21), çoğaltma hakkı (m. 22), yayma hakkı (m. 23), temsil hakkı (m. 24), umuma iletim hakkı (m. 25) ile pay ve takip hakkı (m. 45) olarak düzenlenmiştir. Bu meyanda FSEK m. 18/I gereğince "Mali hakları kullanma yetkisi münhasıran eser sahibine aittir." Ancak mali hakların devri mümkün olup FSEK m. 52 gereğince "Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şarttır." Eser sahibi veya mali hak sahibi, yukarıda sayılan mali hakları bizzat kendisi kullanabileceği gibi, onlar üzerinde üçüncü kişilere lisans yolu ile kullanma yetkisi tanıyabilir. Ayrıca bu hakların her biri üzerinde devir muameleleri de yapılabilir.
Tüm bu kapsamda sonuç değerlendirmesi yapıldığında davalının, mali hakları/kullanma yetkisi davacıya ait “...” isimli tiyatro oyunu senaryosunu davacıdan izin almadan sahnelemesi eylemi, kısmen çoğaltılmış olarak kabul edilse dahi davacının FSEK 22. Maddede sayılan çoğaltma ve 24. Maddede sayılan temsil hakkının ihlali anlamına geleceği anlaşılmıştır.
FSEK’in 68. Maddesine göre somut uyuşmazlık ele alındığında, davalı tarafından sunulan bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde her ne kadar davacı ile evvelce sözleşme imzalandığı belirtilmişse de dosya münderecatında anılan sözleşme bulunmadığı, davacı tarafından da dosyaya herhangi bir emsal sözleşme sunulmadığı, bu durumda FSEK 68. Madde uyarınca emsal ve rayiç bedel üzerinden tazminat hesabı yapıldığında, davaya konu tiyatro oyununun yazarı olan ...’in sanatçı kişiliği, bu tür sözleşmelerin 1 yıllık veya daha fazla sürelerle akdedilmesi, bilet fiyatları, davaya konu tiyatro oyununa gösterilen ilgi vb. hususlar değerlendirilerek emsal lisans bedeli 15.000 TL olarak belirlendiği, bu durumda davacının FSEK 24. maddede düzenlenen temsil hakkının davalı tarafından ihlali sebebiyle davacının FSEK 68. Madde uyarınca isteyebileceği tazminat bedelinin 15.000x3=45.000-TL olacağı anlaşılmış, açıklanan nedenlerle aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi açıklandığı üzere:
1-FSEK 68 maddesi gereğince 45.000 TL tazminatın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Harçlar Yasasına göre hesaplanan 3.073,95-TL karar harcından (peşin harç+tamamlama harcı) toplam 769,40-TL’nin mahsubu ile bakiye 2.304,55-TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3-Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap olunan takdiren 15.000,00-TL ücreti vekâletin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
4-Davacının yapmış olduğu ve aşağıda dökümü yazılı 3.556,70-TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
5-Davalı tarafından yapılan yargılama giderinin davalı üzerinde bırakılmasına,
6-Yatırılan ve kullanılmayan gider avansının, hükmün kesinleşmesini müteakip re'sen yatırana iadesine (HMK m.333),
Dair verilen karar, hazır olan taraf vekillerinin yüzüne karşı, tebliğ tarihinden itibaren 2 haftalık yasal süre içinde Bölge Adliye Mahkemesinde istinaf yolu açık olmak üzere açıkça okunup, usulen anlatıldı.10/01/2023

Katip ... Hakim ...
¸ ¸

DAVACI/ MASRAF DÖKÜMÜ
İLK MASRAF : 116,60-TL
TAMAMLAMA HARCI : 715,00-TL
GİDER AVANSI :2.725,10-TL
TOPLAM :3.556,70-TL