Sözleşmenin yeni durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak (uyarlama) hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı takdirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmeyeceği incelenir. Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak (uyarlama) kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek TMK. nun 2/2 maddesi hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması manasına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir isabetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır. İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde kaynak olarak TMK.nun 1, 2 ve 4.maddelerinden yararlanılacaktır. İşlem temelinin çöktüğünün dikkate alınması dürüstlük kuralının gereğidir. Diğer bir anlatımla durumun değişmesi halinde sözleşmede ısrar etmek dürüstlük kuralına aykırı bir tutum olur....
Türk hukukunda da öteden beri TMK' nun 2 ve 4. maddesinden de esinlenilerek, hem sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması ( Clausula Rebus Sic Stantibus) ilkesi, hem de İşlem Temelinin Çökmesi Kuramı uygulanmak suretiyle, uyarlanma davalarının görülebilir olduğu benimsenmiştir....
Sözleşme koşullarının değişen şart ve durumlara uyarlanmasına sözleşmenin uyarlanması denir. (Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel hükümler, 22. Baskı Ankara 2017 s. 503.) Uyarlama daha çok sözleşmenin içeriğinin, yani tarafların hak ve borçlarının değiştirilmesi şeklinde olur....
Sözleşme koşullarının değişen şart ve durumlara uyarlanmasına sözleşmenin uyarlanması denir. Uyarlama daha çok sözleşmenin içeriğinin, yani tarafların hak ve borçlarının değiştirilmesi şeklinde olur. Sözleşmenin yeni durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak (uyarlama) hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı takdirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmeyeceği incelenir. Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak (uyarlama) kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek TMK 2/2 maddesi hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması manasına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir isabetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır. İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde kaynak olarak TMK 1, 2 ve 4. maddelerinden yararlanılacaktır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO:2021/233 Esas KARAR NO :2022/189 DAVA:Sözleşmenin Uyarlanması DAVA TARİHİ:07/12/2020 KARAR TARİHİ:21/03/2022 Mahkememize açılan Sözleşmenin Uyarlanması davasının yapılan açık yargılaması sonucunda: GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Mahkememizin 02/12/2021 tarihli celsesinde tarafların davayı takip etmemeleri nedeniyle davanın yenileninceye kadar işlemden kaldırılmasına karar verilmiştir. HMK'nun 150/5. maddesinde davanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde yenilenmemesi halinde davanın açılmamış sayılmasına karar verilerek esas kaydının kapatılacağı düzenlenmiştir. Mahkememizin bu dosyası işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde yenilenmediğinden davanın açılmamış sayılmasına karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO:2021/233 Esas KARAR NO :2022/189 DAVA:Sözleşmenin Uyarlanması DAVA TARİHİ:07/12/2020 KARAR TARİHİ:21/03/2022 Mahkememize açılan Sözleşmenin Uyarlanması davasının yapılan açık yargılaması sonucunda: GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Mahkememizin 02/12/2021 tarihli celsesinde tarafların davayı takip etmemeleri nedeniyle davanın yenileninceye kadar işlemden kaldırılmasına karar verilmiştir. HMK'nun 150/5. maddesinde davanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde yenilenmemesi halinde davanın açılmamış sayılmasına karar verilerek esas kaydının kapatılacağı düzenlenmiştir. Mahkememizin bu dosyası işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde yenilenmediğinden davanın açılmamış sayılmasına karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Hukuk Dairesi Taraflar arasındaki sözleşmenin uyarlanması davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın esastan reddine yönelik verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü....
Sulh Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 11/11/2014 NUMARASI : 2013/747-2014/1221 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı kira bedelinin uyarlanması davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kira bedelinin uyarlanması istemine ilişkindir. Davacı dava dilekçesinde, kiralananı 21.5.2013 tarihinde icra satışından aldığını, 6.6.2013 tanzim tarihli ihtarname ile kiralananı satın aldığını, önceki sözleşmeye halef olduğunu, sözleşmenin yenilenmeyeceğini ve yeni dönem kirasının 21.5.2013 tarihinden itibaren 3500TL+KDV olarak ödenmesi gerektiği hususlarını davalı kiracıya bildirdiğini belirterek halen 929 TL ödenen kira bedelinin 21.5.2013 tarihinden geçerli olmak üzere, mahkemenin aksi kanaatte olması durumunda yeni kira döneminin başlangıcından itibaren aylık net 2500 TL olarak tespiti ile aradaki farkın tahsiline karar verilmesini istemiştir....
Bu madde uyarınca "sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkar ve sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olgular kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değişir ve borçlu da borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olursa borçlu sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı takdirde sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Dava konusu olayda; davacıların murislerinin 1987 yılında ölümünden yaklaşık 26 yıl geçtikten sonra iş bu davanın açılmış olması nazara alındığında, sözleşmenin davacılar tarafından benimsendiğinin kabulü gerektiği, bu nedenle dava konusu olayda TBK.nun 138.maddesinde gösterilen uyarlama koşullarının bulunmadığı anlaşılmaktadır....
, bu durumun müvekkilinin iradesi dışında piyasadaki döviz dalgalanmasından meydana geldiğini, TBK nun 138. maddesinde düzenlenmiş olan sözleşmenin işlem temelinin çökmesi nedeniyle sözleşmenin uyarlanması koşullarının gerçekleştiğini, nitekim Hükümetin de (ülkemize yönelik uluslararası döviz operasyonu nedeniyle) döviz ile yapılmış sözleşmelerin TL ye çevrilmesini ve döviz ile yeni sözleşme yapılmamasını ön gördüğünü, yerleşik Yargıtay kararları gereğince işlem temelinin çökmesi nedeniyle artık sözleşmenin ifasının müvekkilinden beklenemeyeceğini, aksi halin iyi niyet kurallarına aykırı olacağından bahisle sözleşmeye hakimin müdahalesi yoluyla müvekkilinin sözleşmedeki yükümlülüğünün hakkaniyet oranında azaltılması veya davalının yükümlülüğünün artırılması suretiyle sözleşmenin bu şekilde tadiline karar verilmesini talep etmiş ve dava değerini 5.000,00 TL göstererek bu miktar üzerinden dava harçlarını yatırmıştır....
