Doğum gününde anne ve baba evli ise çocuk babanın, diğer bir anlatımla ailenin soyadını alacaktır. Çocuğun soyadı bu surette belirlendikten sonra onun soyadını velayet hakkına vesair nedenlere dayanarak değiştirmek Türk Medeni Kanununun 321. maddesindeki düzenleme karşısında mümkün değildir. Ancak çocuk, ergin olduktan sonra Türk Medeni Kanununun 27. maddesindeki koşulların varlığı halinde soyadını her zaman değiştirmek hakkına sahiptir. Velayet hakkı anne ve baba için normal şartlarda çocuğun ergin olmasına yani onsekiz yaşını tamamlamasına kadar devam eden geçici bir haktır. Evliliğin sonradan boşanma gibi nedenlerle ortadan kalkması hallerinde velayet hakkının sırf anneye verilmiş olması onun soyadının değiştirilmesi için haklı bir neden sayılmadığı gibi hukuki mevzuat da buna cevaz vermemektedir....
Çocuk evlilik içinde doğmuştur ve Türk Medeni Kanununun 321. maddesine göre ailenin diğer bir deyimle babanın soyadını almıştır. Böylece bu çocuk reşit oluncaya kadar veya baba Türk Medeni Kanununun 27. maddesindeki koşulları kanıtlayarak soyadını değiştirmedikçe soyadı değiştirme konusu yasal olarak kapanmıştır. Bu çocuğun anne ve babasının sonradan boşanmış olması sadece boşanma ve velayet hakkı nedeniyle anneye böyle bir dava açma hakkı bahşetmez....
Doğum gününde anne ve baba evli ise çocuk babanın, diğer bir anlatımla ailenin soyadını alacaktır. Çocuğun soyadı bu surette belirlendikten sonra, onun soyadını velayet hakkına vs. nedenlere dayanarak değiştirmek Türk Medeni Kanununun 321. maddesindeki düzenleme karşısında mümkün değildir. Ancak çocuk, ergin olduktan sonra Türk Medeni Kanununun 27. maddesindeki koşulların varlığı halinde soyadını her zaman değiştirmek hakkına sahiptir. Velayet hakkı anne ve baba için normal şartlarda çocuğun ergin olmasına yani onsekiz yaşını tamamlamasına kadar devam eden geçici bir haktır. Boşanma nedeniyle velayet hakkının sırf anneye verilmiş olması çocuğun soyadının değiştirilmesi için haklı bir neden sayılmadığı gibi hukuki mevzuat da buna cevaz vermemektedir....
Bir an için mevzuatın böyle bir duruma izin verdiğini düşünmüş olsak dahi bilhassa kız çocuklarının velayetinin anneye verilmesi halinde annenin kendi soyadını çocuğa verdikten sonra evlenmesi veya haysiyetsiz bir hayat sürmesi ya da sonradan gelişen sebeplerden dolayı çocuğun yararı açısından velayetin babaya yeniden verilmesi hallerinde bu kez baba, velayet hakkına dayanarak tekrar çocuğun soyadını değiştirmek isteyecektir. Madem ki velayet kimde ise çocuk onun soyadını taşıyacaktır o halde baba bu haktan mahrum edilemez. Böyle bir uygulamanın nüfus kütüklerindeki kaydın güvenilirliği ve istikrarı zedeleyeceği gibi asıl bu gibi uygulamalar çocuğun ruh hali üzerinde çok derin ve etkili travmalar yaratacaktır....
Dava niteliği itibariyle babalığın tespitine ilişkindir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 321. maddesinde "çocuk ana ve baba evli ise ailenin, evli değil ise ananın soyadını taşır" hükmü mevcuttur. Mahkemece, babalığın tespiti ile yetinilmesi gerekirken, evlilik haricinde doğan ve annesinin hanesinde nüfusa kayıtlı olan küçük Barış'ın davalının soyadını taşımasını sağlayacak ve idareyi işlem yapmaya zorlayacak şekilde baba hanesine kayıt ve tesciline karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 38. maddesinin (b) bendine göre avukat, aynı işte menfaati zıt olan tarafları temsil edemez. Diğer taraftan; babalık davasında küçüğe annesiyle arasında menfaat çatışması olduğu gerekçesiyle kayyım atanmaktadır. Mahkemece, küçüğe kayyım atanması amacını bertaraf edecek ve Avukatlık Kanununun 38/b maddesini ihlal edecek şekilde Barış Ektiren'in kayyımının vekili ile annenin vekilinin aynı avukat olması da usul ve yasaya uygun bulunmamıştır....
Dava; velayet hakkına sahip annenin ortak çocuğun soyadını kendi soyadı ile değiştirilmesi talebine ilişkindir. Dosyanın incelenmesinde; davacı Emin Murat'ın davalı T3 ile olan gayriresmi birlikteliğinden doğan müşterek çocuk 03/01/2013 doğumlu Ecrin Naz'ın nüfusta baba tarafından tanınarak babanın soyadını aldığı, davacı annenin çocuğu nüfusta baba ile tanınmasından dolayı kazandığı baba soyadını annenin soyadı ile değiştirilmesini talep ettiği, davalının cevap dilekçesi sunarak davayı kabul ettiği, ilk derece mahkemesi tarafından yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulü ile tarafların müşterek çocuğu 03/01/2013 doğumlu T5 olan soyisminin "Murat" olarak değiştirilmesine karar verildiği, karara karşı Nüfus Müdürlüğünün kararın kaldırılması talebiyle istinaf kanun yoluna başvurduğu anlaşılmıştır....
Değerlendirme 1.Dava, çocuğun velâyet sahibi annesinin soyadını kullanmasına izin verilmesi talebi ile açılmıştır. Dava, velâyet hakkından kaynaklanan soyadı değişikliği talebine ilişkin olduğundan, davanın aile mahkemelerinde görülmesi gerekir. Görev kamu düzeni ile ilgilidir. Yargılamanın her aşamasında Mahkemece kendiliğinden dikkate alınması da gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle Mahkemece işin esasının incelenmeksizin görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş ve hükmün bozulması gerekmiştir. 2. Kabule göre de; Evlilik devam ettiği sürece ana-baba velâyeti birlikte kullanırlar. Boşanma ve ayrılığa karar verilmesi halinde hakim velâyeti düzenler. Somut olayda, anne ve baba boşanmış ve ortak çocuğun velâyeti annesine verilmiştir. velâyet sahibi davacı anne, ortak çocuğun annenin bekarlık soyadını kullanması talebiyle eldeki davayı açmıştır....
Cevap dilekçesi: Davalı Nüfus müdürlüğü temsilcisi cevap dilekçesinde özetle; evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuğun soyadını anasının belirlenmesine ilişkin yeni bir düzenleme yapılmadıkça velayet annede olsa bile çocuğun babanın soyadını taşımaya devam edeceğini bildirmiştir. Davalı erkek süresi geçtikten sonra sunmuş olduğu cevap dilekçesinde özetle; çocuğun aile arasında Kezban Erva olarak çağrıldığını, bu ismin tarafların ortak iradesiyle konulduğunu, Kezban isminin davalının annesinin ismi olması dolayısıyla manevi değeri olduğunu, davalının kin ve nefret duygusuyla bu davayı açtığını, çocuğun soyadının da reşit olmasından sonra açacağı bir dava ile dinlenebileceği, Cerit soy ismini ve annesinin Kezban adını taşıyan erkek soyundan gelme tek torunları olduğundan ayrı bir öneme sahip olduğunu, tüm bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir....
Aile Mahkemesinin 30.03.2018 tarihli ilamı ile "Soyadının değiştirilmesi istenen ... dosyadaki bilgi ve belgelere göre evlilik birliği içerisinde doğmuş ve TMK'nın 321. maddesine göre ailenin diğer bir deyimle babanın soyadını almıştır. Böylece bu çocuk reşit oluncaya kadar veya baba TMK'nın 27. maddesindeki koşulları kanıtlayarak soyadını değiştirmedikçe soyadını değiştirme konusu yasal olarak kapanmıştır. Çocuğun anne ve babasının boşanmış olması, sadece boşanma ve velayet hakkı nedeniyle anneye böyle bir dava açma hakkı bahsetmeyeceği" gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, bu karar üzerine davacı anne tarafından süresinde istinaf kanun yoluna başvurulmuş, Adana Bölge Adliye Mahkemesi 2....
Evlilik dışında doğmuş çocuklar, ana ve babanın birbirleri ile evlenmesi veya babalarının tanıması ya da hakimin babalığa karar vermesi ile babanın soyadını alırlar (Soyadı Nizamnamesi m. 15/1, Nüfus Hizmetleri Kanunu Yönetmeliği m. 23/2-3-4) Evlatlık küçük ise, evlat edinenin soyadını alır. Ergin olan evlatlık, evlat edinilme sırasında dilerse, evlat edinenin soyadını alabilir (TMK. m. 314/3, Soyadı Nizamnamesi m. 15/2). Anası ve babası belli olmayan bulunmuş çocuklara soyadını nüfus müdürü verir (5490 s. NHK. m. 19/3). Görüldüğü gibi, çocuk soyadını; doğumla, soybağının kurulmasıyla, evlat edinme yoluyla ve idari yolla kazanmaktadır. Çocuk evlilik birliği içerisinde doğmuş ise; ailenin, başka bir ifade ile babanın soyadını; çocuk, evlilik birliği dışında doğmuş ve babayla bir soybağı kurulmamış ise anasının soyadını; soybağı ana ve babanın sonradan evlenmesiyle veya tanıma (TMK. m.295) yahut da mahkeme kararıyla (TMK. m. 301) kurulmuş ise çocuk babasının soyadını almaktadır....
