Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu(İİK)'nun “Menfi tespit ve istirdat davaları” başlıklı 72. maddesi:“Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir.” düzenlemesini içermektedir. Anılan maddeden anlaşıldığı üzere borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir ve takip konusu alacağın borçlusu olmadığının tespiti isteyebilir. Borçlu, belirtilen şekilde takipten önce veya sonra alacaklıya karşı bir menfi tespit davası açar; bu davayı kazanırsa, hakkındaki icra takibi iptal edilir ve borcu ödemekten kurtulur. Somut uyuşmazlıkta davacı icra takibinden sonra menfi tespit davası açmıştır....
Eda davası veya tespit davası ayrımı arabulucuğa ilişkin anılan düzenlemede yer almamaktadır. İİK.'na tabi menfi tespit davasının anılan düzenlemeden ayrı tutulduğuna dair gerek TTK’da gerekse İİK’da bir hüküm de bulunmamaktadır. İİK kapsamında kalmayan menfi tespit davaları da olabileceği için menfi tespit davasının ayrıntılı olarak İİK’da düzenlenmesi de dava şartı arabuluculuk dava şartından muaf olması için yeterli bir dayanak değildir. İİK 72. maddesindeki menfi tespit davasının aynı zamanda yargılama sırasında ödeme üzerine kendiliğinden istirdata dönüşme ihtimali de gözetilmelidir. Diğer taraftan ödeme üzerine açılan menfi tespit davasında hukuki yarar bulunup bulunmadığı da Yargıtay'da tartışmalı bir konudur. Yargıtay 19....
Davalı tarafından varlığı iddia edilen bir hukuki ilişkinin mevcut olmadığının (yok olduğunun) tespiti için açılan davaya menfi (olumsuz) tespit davası denir------- Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu’nun (İİK) 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında ya da icra takibinden sonra borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu dava maddi hukuk ve usul hukuku bakımından genel hükümlere dayalıdır ve normal bir hukuk davası olarak açılır. Eş söyleyişle kendisine karşı icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit istemine ilişkin davada ... Sulh Hukuk Mahkemesi ve ... Asliye Hukuk (Tüketici mahkemesi Sıfatıyla) Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: -K A R A R- Dava, kambiyo senedine (bono) dayalı borca ilişkin olarak menfi tespit ve istirdat istemine ilişkindir. Sulh Hukuk Mahkemesince, taraflar arasındaki uyuşmazlığın 4077 sayılı yasa kapsamında kaldığı gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir....
MUHALEFET ŞERHİ Yerel mahkemenin ipoteğin fekki davası yönünden verdiği kararın usul ve yasaya uygun olduğunu düşündüğümden saygıdeğer çoğunluğun menfi tespit davası için doğru olan kararını ipoteğin fekki davasına da teşmil ederek her iki dava yönünden bozma kararı oluşturmasına karşıyım.12.11.2015...
DELİLLER VE GEREKÇE/ Dava, 2004 sayılı İİK m.89'a konu haciz ihbarnamesinden kaynaklanan borçtan sorumlu olmadığının tespiti davasıdır. 2004 sayılı İİK m.89/5-c.2 "Her halde üçüncü şahıs borçlu ile kötü niyetli alacaklıya karşı dava açarak ödemek zorunda kaldığı paranın veya teslim ettiği malın iadesini isteyebilir." şeklindeki hüküm gereği kendisine gönderilen haciz ihbarnamesine süresinde itiraz etmediği için ödemek zorunda kaldığı borçtan dolayı menfi tespit davası açma hak ve imkanı tanınmıştır. Bu davada görevli mahkeme davanın açıldığı tarihte iadesi istenen para ve malın değerine göre saptanması gerekmektedir. Bu kapsamda açılacak olan tespit davası haksız fiile dayandığından, zaman aşımı süresinin de 6098 sayılı TBK m.72'ye göre belirlenmesi gerekmektedir. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi Başkanı Mustafa Özkay, Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanı Orkun Koçak, Yargıtay 19. Hukuk Dairesi Başkanı Orkun Koçak, Yargıtay 19. Hukuk Dairesi tetkik hakimi Doç. Dr....
Davalı vekili, menfi tespit davasının İİK.’nun 89. maddesi uyarınca üçüncü haciz ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren (15) gün içinde açılması gerektiği, oysaki somut olayda davanın süresi içinde açılmadığı, ayrıca tebligatlardaki usulsüzlük iddialarının da yerinde olmadığını öne sürerek davanın reddi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece yapılan yargılama sonunda davacı bankaca haciz ihbarnamelerinin iptali için ......
İİK.170.maddesinde düzenlenen imzaya itiraz, icra hukuk mahkemelerinde beş günlük süre içinde ileri sürülecek itiraza ilişkin olup; davacının genel hükümler uyarınca (somut olayda olduğu gibi) menfi tespit davası açarak imza sahteciliğini ileri sürmesine engel bir durum bulunmamaktadır. İİK.72/8 maddesinde menfi tespit davasında yetkili mahkeme belirtilmiş olup, işbu davanın icra takibinin açıldığı yer mahkemesinde ikame edilmiş olması nedeniyle yetkili mahkemede görüldüğü anlaşıldığından, davalı vekilinin bu yetki, görev ve süreye ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir....
Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit DAVA TARİHİ : 31/08/2023 KARAR TARİHİ : 04/09/2023 Mahkememizde görülmekte olan 3. Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; Antalya Genel İcra Dairesi ... E sayılı dosya kapsamında müvekkilin babası borçlu ...'...
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın görevsiz Mahkemede açıldığını, İİK 89/3 maddesi gereğince üçüncü kişinin açacağı menfi tespit davasında görevli Mahkeme kural olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri olduğundan görevsizlik kararı verilmesi gerektiğini, İİK.89/3 madde kapsamında haciz ihbarnamesinin tebliğ tarihi olan 05/09/2022 tarihinden itibaren yasal 15 günlük hak düşürücü sürede açılmadığını, davacı tarafın 20/10/2022 tarihinden itibaren 15 günlük sürede arabuluculuğa başvurulmadığını ve menfi tespit davası açılmadığını, davacının borçlu ... A.Ş'ye borçlu olduğunu belirterek davanın kabul edilmesi durumunda 89/1 ve 89/2 haciz ihbarnamelerine davacı tarafça usulüne uygun ve süresinde itiraz edilmediğinden müvekkili aleyhine kötüniyet tazminatı ve aleyhe yargılama giderine hükmedilmesini talep etmiştir....
