Hizm.Ltd.Şti. dışında diğer davalı önceki malikler ... ,..., ... ve ... ... sebepsiz zenginleşen olduklarından aleyhlerine açılan davada herhangi bir usulsüzlük bulunmamaktadır. Dava konusu taşınmazın 07.07.2014 tarihinde tahliye edilerek yıkıldığı da tarafların kabulündedir. Bu durumda kira sözleşmesinin 12. maddesinde ...nın tezyinat masrafını isteyemeceği kararlaştırılmış olmakla davacı ... kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalatları vekaletsiz iş görme hükümlerine göre talep edebilir. Mahkemece bu husus üzerinde durularak tarafların faydalı ve zorunlu imalatlara yönelik delilleri toplanarak faydalı ve zorunlu imalat bedeli yönünden bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik araştırma ile faydalı imalat bedeli talebinin reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir....
Zorunlu ve faydalı masraf alacağına ilişkin uyuşmazlığın TBK'nun vekaletsiz iş görme hükümlerine göre çözülmesi gerekir. Davacı süresinde cevap dilekçesi vermediğinden sonradan kendilerince yapılan masrafların takas edilmesini savunmaları, savunmanın genişletilmesi yasağı kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Ne var ki faydalı ve zorunlu masrafları kanıtlama yükümlüğü davacı kiracı da olup yapılmış olunan imalat bedellerinin hangisini kendisi tarafından yapıldığı, imalatları konusunda davacının delil listesinde dayandığı faturalar, ödeme makbuzları kira sözleşmesi ve varsa bu konuda ki tanık ifadeleri ve davalı yanın davacının ticari defterlerine dayandığına göre ticari defterleri ibraz edilmesi istenerek tüm deliller toplandıktan sonra hangi faydalı ve zorunlu masrafların davacı tarafından yapıldığının tespiti amacı ile yeniden keşif yapılarak sonucuna göre belirlenmesi gerekir....
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-Dava, kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların tahsili istemine ilişkin olup, davacı kiracının, kiralanana bir kısım tadilat ve yenilemeler yaptığı, tespit raporu ve bilirkişi raporundan anlaşıldığı gibi mahkemenin de kabulündedir. Mahkemece, kira sözleşmelerinde davalının imalat bedelinden sorumlu olacağı yönünde bir hüküm bulunmadığı, davacının haklı bir şekilde mecurdan tahliye edildiği, davacının kendi mesleğini icra edebilmek amacıyla yaptığı masrafları talep edemeyeceği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ Uyuşmazlık; kiralanana yapılan faydalı-zorunlu imalat bedellerinin tahsili istemine ilişkindir. ... 1. Sulh Hukuk Mahkemesince 18.11.2014 gün 2014/433 E. 1164 K. sayılı karar ile yetkili mahkemenin ... Sulh Hukuk Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiş, karar temyiz edilmeden 11.04.2014 tarihinde kesinleşmiştir. Dosyanın gönderildiği ... 2. Sulh Hukuk Mahkemesince 20.03.2015 gün 2015/268 E. 221 K. sayılı karar ile yetkili mahkemenin ... Sulh Hukuk Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle karşı yetkisizlik kararı verilmiş, bu karar davacıya 06.05.2015 tarihinde, davalıya 25.05.2015 tarihinde tebliğ edilerek kesinleşmiştir. Davacı 06.05.2015 tarihli dilekçesi ile dosyanın merci tayini için Yargıtaya gönderilemesini talep etmiş, kararı temyiz etmemiştir. Davanın açıklanan bu niteliğine göre, ... 2....
Diğer yandan yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiracıdan isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiralayan bunları benimsemiş ve kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Bununla birlikte yapıların değerinin tam olarak davacıya verilmesi de yerinde bir uygulama olmayacaktır....
Her ne kadar mahkemece, anılan gerekçeyle davanın kısmen reddine karar verilmiş ise de yerleşik içtihatlar doğrultusunda; kural olarak kiracı, kendi ihtiyacı için ve işinin gereği olarak, sözleşme ilişkisinin devamı sırasında kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafları yapıldığı tarih itibariyle 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 530. maddesi (BK. 414.m) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkına sahiptir. Bu kapsamda mahkemece, kiracı tarafından kiralananda yapıldığı iddia edilen imalatların, imal tarihindeki değerlerinin, yıpranma durumlarının, faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıklarının ayrıntılı olarak belirlenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı ve zorunlu imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır....
Bu nedenle, davacı kiracı tarafından yapılan tadilatların zorunlu ve faydalı masraf niteliğinde olup olmadığının saptanarak, zorunlu ve faydalı masraf olduğunun belirlenmesi halinde imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin tahliye tarihinden kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti, sökülüp götürülebilecek imalatların sözleşme hükümleri uyarınca istenemeyeceği de nazara alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir. 2-) Bozma nedenine göre davalılar vekilinin temyiz itirazı bu aşamada incelenmemiştir....
Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. Yargıtay’ın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğudur. Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir....
Mahkemece; davacının kendisine tahsis edilen lojmanda bir kısım tadilat yaptırdığı, Türk Borçlar Kanunu'nun 321. maddesi ve Kamu Konutları Yönetmeliği uyarınca davacının, kurumun yazılı rızası veya muvafakati ile taşınmazda yenilik ve değişiklik yapabileceği, davacının buna dair yazılı bir belge sunamadığı , davasını ispat edemediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi istemine ilişkindir. Kiracı tarafından akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların, 6098 sayılı TBK'nın 530. maddesi ( 818 sayılı B.K.'nın 414. Md. ) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre kiraya verenden istenebilmesi mümkündür. Kural olarak bu gibi faydalı ve zorunlu masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Kural olarak kiracı, akti ilişkinin devamı sırasında kiralananda yaptığı değer arttırıcı masraf ve harcamalarını TBK'nın 526. ve devamı maddelerinde düzenlenen vekâletsiz işgörme hükümlerine göre kiraya verenden talep etme hakkına sahiptir. Sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece; kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden, yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı bulunmaktadır. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır....
