Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiralayan bunları benimsemiş ve kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Somut olayda;Taraflar arasında 01/09/2003 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli kira sözleşmesi ile kiracılık ilişkisinin başladığı hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Dava konusu taşınmazın tahliye edilerek 24/01/2014 tarihinde yıkıldığı da tarafların kabulündedir. Bu durumda davacı kiracı kiralanana yaptığı faydalı imalatları vekaletsiz iş görme hükümlerine göre talep edebilir....
Bölge Adliye Mahkemesince, hükme esas alınan bilirkişi heyet raporlarında; yapılan faydalı masrafların dava tarihi itibariyle ve yıpranma payları düşülmeden hesaplandığı gibi, sözleşmenin kalan süresi ile oranlama yapılmadığı görülmektedir. O halde, mahkemece; önceki bozma ilamında belirtildiği üzere, bozma kararının gereği yerine getirilerek kiracı tarafından yapılan imalatların hangisinin zorunlu ve faydalı masraflar, hangilerinin lüks masraflar olduğunun belirlenmesi, belirlenen zorunlu ve faydalı masraf kalemlerinin imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin, kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik incelemeye dayalı hatalı bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
Yerleşik uygulama kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu durumda öncelikle kiracı tarafından yapılan imalatların faydalı ve zorunlu veya lüks masrafalar olup olmadığı, bunlardan faydalı ve zorunlu olanlarının imal tarihindeki değerlerinin saptanması konusunda bilirkişiden ek bilirkişi raporu alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır....
Mahkemece tespit raporu doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir. 1-Dosya kapsamına, toplanan delillere, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verilmiş olmasına ve takdirde de bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir. 2-Taraflar arasında 25.12.2009 başlangıç tarihli ve üç yıl süreli kira sözleşmesi konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Kiracı tarafından akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana değer artırıcı masraf ve harcamaların yapılması durumunda TBK.526 ve sonraki maddelerin de düzenlenen vekaletsiz iş görme hükümlerine göre masraf ve harcamaların kiraya verenden istenebilmesi mümkündür. Kiralananda yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedelleri ... Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2014/12 D.İş sayılı dosyası ile 20.11.2014 tarihinde yapılan tespit sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda 23.671....
Birleşen dava ise,sözleşmenin haksız feshi nedeniyle kiralanana yapılan imalat bedeli ve kar mahrumiyeti nedeniyle uğranılan zararın kiralayandan tahsili ile haksız paraya çevrilen teminat mektubu bedelinin iadesi istemine ilişkindir....
Dava, kiralanana yapılan faydalı masrafların tahsili istemine ilişkin olup, davacı kiracının, kiralanana bir kısım tadilat ve yenilemeler yaptığı, tespit raporu ve diğer delillerden anlaşılmaktadır. Taraflar arasındaki kira sözleşmesinin ikinci sayfasında matbuu genel şartlar bölümündeki 12. maddesi, “kiracının kiralanan şeyin içinde ve dışında yaptıracağı tezyinat masrafları kendisine ait olacak ve mukavele müddeti bittiğinde yapılan her türlü masraf için tazminat istemeye hakkı olmamak üzere gayrimenkul inşaatın tamamı mal sahibinin olacaktır” hükmünü getirmiştir....
Yukarıda yer verilen açıklamalar ile yerleşmiş Yargıtay uygulamasına göre; kiracı kendi ihtiyacı için ve işinin gereği olarak kiralanana yapmış olduğu değer artırıcı imalat bedelini kiraya verenden benimsenmesi durumunda talep edebilir. Sözleşmede kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat tadilat ve onarımlar hakkında açık veya zımni bir hüküm bulunmadığı ve bu imalatların tahliyeden sonra kiraya veren tarafından benimsendiğinin kabul edilmesi halinde, kiracıya ödenecek tutar belirlenirken; sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa lüks giderler ile zarar verilmeksizin kiralanandan ayrılması mümkün olan ilavelerin hesaplamaya dahil edilmemesi, aksi kanıtlanamadığında kira sözleşmesinin başlangıcında yapıldığı kabul edilen faydalı ve zorunlu imalatların değerinin, bu imalat tarihindeki mahalli rayicin esas alınması suretiyle belirlenmesi ve bu şekilde belirlenen değerden kullanım süresine göre yıpranma bedelinin düşülmesi gerekir....
(TBK m. 530) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Somut olayda; davada dayanılan ve hükme esas alınan 01.01.2012 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli kira sözleşmesi konusunda uyuşmazlık yoktur. Kira sözleşmesinin 3. maddesinde "Kiracı taşınmazı ilk kiraladığı haliyle tahliye etmek zorundadır. Taşınmazın boya, badana, döşeme, dekorasyon, güneşlik, kepenk ve benzeri ile bakım ve onarım giderlerinin tamamı kiracıya ait olup mal sahibinden talep edilmeyecektir....
Şöyle ki; hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacı kiracı tarafından kiralananda yapılan imalat ve tadilatların, faydalı ve zorunlu ya da lüks nitelikte olup olmadıkları açıkça belirtilmediği gibi, belirlenen imalat bedelinden kiracının kullanım süresi ile orantılı yıpranma payının da düşülmediği görülmüştür. Rapor, bu haliyle hüküm kurmaya elverişli değildir....
Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Dairemizin 12.09.2018 tarihli geri çevirme kararı ile, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin tüm sayfalarının okunaklı sureti istenmiş ise de davacı tarafından ibraz edilen sözleşmede, tüm sayfaların bulunmadığı anlaşılmaktadır. Faydalı- zorunlu imalat bedeline ilişkin dosya arasında bulunan hukukçu bilirkişi raporu, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir....
