Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür. Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların, yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Somut olayda; dava konusu taşınmazın, davalı kiraya veren ile dava dışı temlik eden kiracı ... Öğretim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd....
Sözleşmenin 5/B maddesinde " Kiracı, otelin işletime açılması ve işletilmesi sırasında ortaya çıkacak bakım, onarım ve tesise ilişkin diğer yatırım harcamalarının tamamını kendisi karşılayacak ve bu harcamaları şirketimizden talep etmeyecektir. " kararlaştırılmış ise de kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kiralananı tahliye eden kiracı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerini isteyebilir. Dosya kapsamından taşınmazın tahliye edilip edilmediği anlaşılamamaktadır. Kural olarak kiracı kendi ihtiyacı için ve işinin gereği olarak kiralanana yapmış olduğu değer arttırıcı imalat bedelini kiraya verenden isteyebilir. Zorunlu ve faydalı masraf alacağına ilişkin uyuşmazlığın dava tarihinde yürürlükte olup, olaya uygulanacak olan 818 sayılı Borçlar Kanununun 410 ve sonraki maddelerinde düzenlenen vekaletsiz iş görme hükümlerine göre çözüme kavuşturulması gerekir....
Kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masraf bedellerini yapıldığı tarih itibariyle, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 530. maddesi (mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi ) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiralayandan isteyebilir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonucunda kiraya veren bunları benimsemiş ise kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Mahkemece her ne kadar sözleşmenin 10. Maddesinden bahsedilerek davalının faydalı ve zorunlu masraf bedellerini talep edemeyeceği belirtilmiş ise de sözleşmenin onuncu maddesinde yazılı hususlar taşınmaza yapılan tezyinat (süsleme gibi) masraflarına ilişkin olup, zorunlu ve faydalı masraflara ilişkin değildir....
Asıl dava,davacı kiralayan tarafından kiracı aleyhine açılan ödenmeyen kira parası ve ortak giderden oluşan toplam 60.132,80 EURO alacağın tahsili amacıyla başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemine,Birleşen Ankara 3.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/14 Esas sayılı dava,davacı kiracı tarafından davalı kiralayan aleyhine açılan iade edilmeyen 19.600 EURO depozito bedelinden oluşan alacağın tahsili amacıyla başlatılan icra takibine vaki itirazın iptali istemine,...2009/74 Esas sayılı dava,davacı kiracı tarafından davalı kiralayan aleyhine açılan kiracının haklı feshi nedeniyle kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masraf ile tadilatlar nedeniyle şimdilik 5.000 EURO ve kiracıdan haksız yere tahsil edilen elektrik ücret farkı 250 TL'nin tahsili istemlerine ilişkindir....
"İçtihat Metni" İNCELENEN KARARIN MAHKEMESİ : Datça Asliye Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 19/03/2015 NUMARASI : 2014/286-2015/128 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kiralanana yapılan zorunlu ve faydalı imalat bedellerinin tahsiline ilişkindir....
Kiralananı tahliye eden davacının kiralanana yaptığı zorunlu ve faydalı imalat bedellerini vekaletsiz iş görme hükümleri gereğince talep etmesinde bir usulsüzlük bulunmamaktadır. Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, kiralanan da yapılan imalatların değerini belirlerken hangi tarihi esas aldığını bildirmemiştir. Ayrıca yapılan tadilat, değişiklik ve ilavelerin değerinden yıpranma payı düşülmemiştir....
Davacı kiracı kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir ise de; kiralananın kaçak yapı olduğunu bile bile kiralayan veya basiretli bir tacir gibi davranarak gerekli araştırma yapsaydı kiralananların kaçak olduğu için yıkım kararı bulunduğunu bilebilecek durumda olan davacının yaptığı imalat bedelleri ile nakliye giderlerinin ve taşınabilir nitelikte eşyaların bedelini kiraya verenden talep edilebilmesi mümkün değildir. Ayrıca kira sözleşmesinde, imalat bedellerinin istenemeyeceği hüküm altına alınmış ise de; kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kamulaştırıldığı için yıkılması nedeniyle kiralananı tahliye eden davacının kural olarak kiralanana yaptığı zorunlu ve faydalı imalat bedellerini talep etmesinde bir usulsüzlük bulunmamaktadır....
Asliye Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 28/05/2014 NUMARASI : 2006/42-2014/325 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı tazminat davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava kiralanan yapılan faydalı ve zorunlu masrafların tahsili istemine ilişkindir....
Yargıtay'ın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların talep edilmesinde bir usulsüzlük bulunmadığından, kira sözleşmesinin süresi sona ermeden tahliye edilmesi nedeniyle kiracı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerini talep edebilir. O halde, mahkemece; davacı kiracı tarafından yapıldığı tespit edilen faydalı ve zorunlu masraf niteliğindeki bedele tahliye tarihinden kalan kira süresi ile orantılı olarak hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde tamamına karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi ve fazla ödenen kira bedelinin iadesi istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince asıl davanın ve karşı davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmesi üzerine davalı - karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. 6100 sayılı HMK'nun 355. maddesi gereğince; istinaf incelemesi, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir. Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme (BK'nu md. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK'nu md. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür....
