Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 18.04.2007 gününde verilen dilekçe ile müdahalenin men'i ve alacak istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; mahkemenin görevsizliğine dair verilen 22.04.2009 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacılar ve davalılar vekilleri tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, elatmanın önlenmesi ve hasılat kira sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir. Davalılar, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, HUMK'nun 8/1-2 maddesi gereğince dava dilekçesinin reddine, sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğuna karar verilmiştir. Hükmü davacılar ve davalılar temyiz etmişlerdir. Davada, iştirakli hasılat kirasının varlığı ileri sürülmüştür. Taraflar arasında bu konuda bir ihtilaf bulunmamaktadır....
Sokak Armatürü Kalıp İşletme Sözleşmesi niteliği itibariyle bir hasılat kirası sözleşmesi olup, HMK’nın 4/1-a maddesinde; kira sözleşmesinden kaynaklanan alacak davaları da dahil olmak üzere tüm uyuşmazlıkların Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp çözüme kavuşturulacağı hükme bağlanmıştır. Eldeki dava 6100 sayılı HMK’nun yürürlüğe girmesinden sonra 15.05.2015 tarihinde açılmış olduğuna göre mahkemece Sulh Hukuk Mahkemelerinin görevli olduğundan bahisle görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile Ticaret Mahkemelerinin görevli olduğunun kabulü ile görevsizlik kararı verilmesi doğru görülmemiş, hükmün temyiz eden davalı yararına bozulması gerekmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 27/01/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Orta yerde Borçlar Kanununun 270 ve devamı maddelerinde düzenlenen hasılat kirası ilişkisi var diyebilmek için kiralananın hasılat getiren bir taşınır ya da taşınmaz mal ticari işletme veya hakkın bulunması, kiralananın demirbaşları ve işletme ruhsatı ile birlikte kiraya verilmesi gerekir. TTK'nun 11.maddesine göre de ticari işletmeden maksat ticarethane, ya da fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer müesseselerdir. Somut uyuşmazlıkta, 23.1.2006 günlü kira sözleşmesinde soyut "malzeme ve personel taşımak" için araç kiralandığından, kira ilişkisinin hasılat kirası ilişkisi olarak kabulü olanaksızdır. Tarafların sıfatlarına ve mahkeme önüne getirilen uyuşmazlığın niteliğine göre hükme yöneltilen temyiz itirazlarını inceleme görevi, 2797 sayılı Yargıtay Kanununun 14.maddesi gereğince 13.Hukuk Dairesine ait bulunmaktadır. Yukarıda belirtilen nedenle dosyanın görevli sözü edilen Yüksek Daire Başkanlığına gönderilmesine, 07.05.2011 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi 2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nun (2797 sayılı Kanun) 40 ıncı ve Yargıtay İç Yönetmeliği’nin 18 inci maddeleri uyarınca yapılan ön incelemede; dava konusu uyuşmazlığın niteliği ve temyizin kapsamının, hasılat kirası sözleşmesinden kaynaklandığı ve daha öncesinde Yüksek 3. Hukuk Dairesinin bozma ilamının bulunduğu anlaşılmıştır. Yargıtay Büyük Genel Kurulunun dairelerin iş bölümüne ilişkin 25.01.2023 tarihli ve 2023/1 sayılı kararı uyarınca dosyayı inceleme görevi Yargıtay (3). Hukuk Dairesine ait olduğundan, 2797 sayılı Kanun’un 60 ıncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gerekli inceleme yapılmak üzere dosyanın ilgili daireye gönderilmesine karar vermek gerekir. KARAR Açıklanan sebeple; Dosyanın YARGITAY (3). HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, 08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi....
Uyuşmazlık, taraflar arasındaki kira ilişkisinin, Türk Borçlar Kanunu'nun genel hükümlerine mi yoksa ürün (hasılat) kirası hükümlerine mi tabi olduğu konusunda toplanmaktadır. Kira ilişkisine, Türk Borçlar Kanunu'nun ürün (hasılat) kirasına dair hükümlerinin uygulanabilmesi için, kiralananın demirbaşları ve işletme ruhsatı ile birlikte kiralanmış olması gerekir. Takibe dayanak yapılan kira sözleşmesinin içeriğinde, kiralananın işletme hakkı ile birlikte kiralandığına ilişkin bir açıklama bulunmamaktadır. Dosyada mevcut, getirtilen işletme ruhsatının da, davalı kiracı adına düzenlendiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, kiralanan taşınmazın demirbaşları ile kiraya verilmiş olması kira ilişkisini hasılat kirası olarak nitelendirmek için de yeterli değildir....
Ancak adi kira sözleşmesinin aksine ürün kirası bakımından kanun ürün getirebilen hakkı da kapsama almıştır. Bu durumda ürün (hasılat kirası), kiraya verenin kiracıya ürün (hasılat) veren bir mal, işletme ya da hakkın kullanılmasını, semerelerinden yararlanılmasını veya işletilmesini belli bir bedel karşılığında terk ettiği kira türüdür. Hemen belirtmek gerekir ki, hem doğal hem de hukuki ürün getiren eşya ürün kirasına konu olabilir. Bu kapsamda işletmenin işletilmesi sonucu elde edilen kâr hukuki ürün olarak nitelendirilebilir. Bir kira sözleşmesinin adi kira mı yoksa ürün kirası mı olduğunun belirlenmesinde kiracının, kiralanan şeyin ürünlerinden yararlanma yetkisi olup olmadığı başlıca ve en önemli kriterdir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 04.04.2002 gününde verilen dilekçe ile hasılat kirası sözleşmesinden kaynaklanan tazminat istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kısmen kabulüne dair verilen 29.12.2005 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, hasılat kira ilişkisinden kaynaklanan kar yoksunluğu zararı ve işletmede kalan eşyaların aynen iadesi olanaklı görülmezse eşya bedellerinin tahsili istemlerine ilişkindir....
Orta yerde Borçlar Kanununun 270. ve devamı maddelerinde düzenlenen hasılat kirası var diyebilmek için kiralananın hasılat getiren bir taşınır ya da taşınmaz mal, ticari işletme veya hakkın bulunması, kiralanan demirbaşları ve işletme ruhsatı ile birlikte kiraya verilmesi gerekir. TTK.nun 11. maddesine göre de ticari işletmeden maksat ticarethane ya da fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer müesseselerdir. Somut uyuşmazlıkta kira sözleşmesinin konusu soyut iş makinaları kiralandığından, kira ilişkisinin hasılat kirası olarak kabulü olanaksızdır. Tarafların sıfatlarına ve mahkeme önüne getirilen uyuşmazlığın niteliğine göre hükme yöneltilen temyiz itirazlarını inceleme görevi Dairemize değil. Yüksek 11. Hukuk Dairesine aittir. Ne var ki, anılan Yüksek Dairece de görevsizlik kararı verildiğinden ortaya çıkan görev uyuşmazlığı giderilmek üzere dosyanın Yargıtay Yüksek Birinci Başkanlığı'na gönderilmesine, 14.12.2009 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi K A R A R Dava, ürün kirasından kaynaklanmakta olup, 1.3.2004 tarihli Başkanlar Kurulu Kararı ile Dairemize Borçlar kanunundaki hasılat kirası hükümlerine tabi ticari işletme kiralamasından kaynaklanan davalara bakma görevi verilmiş olup, taraflar arasındaki uyuşmazlık ticari işletmeden kaynaklanmadığından, 2797 sayılı Yargıtay K.nun 14.maddesi gereğince temyiz incelemesi 6.Hukuk Dairesine ait bulunmaktadır. Yukarıda belirtilen nedenle dosyanın görevli sözü edilen Yüksek Daire Başkanlığına gönderilmesine, 31.1.2008 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
Kira ilişkisinin hasılat kirası olarak kabulü için kiralanan yerin tüm demirbaşlarıyla kiraya verilmesi yanında ayrıca işletmenin ruhsatının da devri gerekmektedir. Kira bedelinin hasılattan pay olarak ödenmesinin düzenlenmesi ilişkinin hasılat kirası olarak kabulünü gerektirmez. Açıklanan nedenlerle hükme yöneltilen temyiz itirazlarını inceleme görevi Dairemize değil Yüksek 13.Hukuk Dairesine aittir. Ne var ki; anılan Dairece de görevsizlik kararı verildiğinden ortaya çıkan görev uyuşmazlığının giderilmesi için dosyanın Yüksek Birinci Başkanlığa sunulması gerekmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, görev sorunu giderilmek üzere dosyanın Yüksek Yargıtay Birinci Başkanlığı’na gönderilmesine, 19.09.2011 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
