Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.......'' şeklindedir....
Davacının dava dilekçesindeki talebi aracın ayıpsız misli ile değişimi, bu mümkün olmadığı takdirde araç bedelinin iadesidir. Ne var ki, mahkemece, davacıya bu talebi hakkında değişim hakkını mı, yoksa sözleşmeden dönme hakkını mı kullanacağı hususu açıklattırılmamış ve hükmün 2. fıkrasında aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine, 3. fıkrasında ise bu mümkün olmadığı taktirde araç bedelinin davacıya iadesine şeklinde hüküm kurulmuştur. Bu durumda mahkemece, davacının davasını neye hasrettiği açıklattırılıp, seçimlik hakkını ne şekilde kullandığı sorularak, değişim mi yoksa sözleşmeden dönmek mi istediği açıklattırılarak hasıl olacak sonuca göre hüküm kurulması gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir..." denilmiştir....
Davacının bu terditli talepleri kapsamında öncelikli talebi aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesidir. Mahkemece davacının bu öncelikli talebi dikkate alınmaksızın dava konusu aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine mümkün olmaması halinde bedelinin tahsiline karar verilmek suretiyle talep aşılmış bulunmaktadır. Bu durum HUMK’nun 74.maddesine ve taraflar arasındaki hukuki ilişkinin özüne aykırıdır. Öte yandan Aracın ayıpsız misli ile değişim yapılmasına ilişkin kararın davalı tarafından yerine getirilemeyeceğinin infaz aşamasında tespit edilmesi halinde icra müdürlüğünce İ.İ.K.'nun 24. Maddesinin re'sen uygulanmasının zorunlu olduğu hususu gözden uzak tutulmamalıdır....
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. (2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz. (3) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir....
GEREKÇE: Dava, satın alınan aracın gizli ayıplı olduğu iddiası ile açılan misli ile değişim veya bedel iadesi istemine ilişkindir. Mahkemece, tarafların iddia ve savunmaları doğrultusunda tüm delilleri toplanmış, alınan bilirkişi raporu doğrultusunda dava konusu aracın gizli ayıplı olduğu kabul edilerek davanın kabulüne karar verilmiştir. Somut uyuşmazlıkta, ilk derece mahkemesince hüküm fıkrasında davanın kabulüne karar verildiği ifade edilmiş ardından bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme yönünde karar verilmiştir. 6502 sayılı yasanın 11. maddesinde, malın ayıplı olması durumda tüketicinin seçimlik hakları düzenlenmiştir. Bu seçimlik haklarda tüketici; bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Açıklandığı şekilde tüketici seçimlik haklarından herhangi birisini kullanabilecektir....
Dava, davacı tarafça 21/02/2018 tarihli fatura ile 0 (sıfır) km. olarak satın alınan ve davalının imalatçı/ithalatçısı olduğu aracın ayıplı olduğu iddiasına dayalı ayıpsız misli ile değişim istemine ilişkindir. Her ne kadar davalı vekilince dava konusu aracın mislinin bulunmadığı ve bu hususun yerel mahkemece araştırılmamasının usul ve yasaya aykırı olduğundan bahisle istinaf itirazında bulunulmuş ise de, Yargıtay 13. H.D.'nin 2018/2931 Esas, 2019/10307 karar sayılı ilamında da açıkça vurgulandığı üzere, tüketici seçimlik hakkını ayıpsız misli ile değişim yönünde kullanmış olup, stoklarda bu aracın mislinin bulunmaması halinde bu sorun, infaz aşamasında İİK 24. maddesi uygulaması ile çözümlenebilecek nitelikte olup, buna göre yerel mahkemece bu konuda araştırma yapılmamış olmasında usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır....
Bu seçimlik haklarda tüketici; bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici seçimlik haklarından herhangi birisini kullanabilecektir. Ne var ki, tüketici bu hakkını kullanırken objektif iyiniyet kuralları içerisinde hareket etmek zorundadır.6502 sayılı Yasa 11/3. maddesinde “Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.” düzenlemesi mevcuttur....
YEREL MAHKEME KARARI: Antalya 1.Tüketici Mahkemesi'nin 2018/514 Esas, 2020/261 Karar sayılı 08/07/2020 tarihli kararı ile; "1- Davacının ayıpsız misli ile değişim davasının reddine, 2- Davacının bedel indirimi talepli davasının kısmen kabulü ile, -4.007,82 TL ayıp oranında indirim bedelinin davalı T3 Taş. İnş. Özel Eğt. Tar. Tic. San. İth. İhr. Ltd. Şti.'den alınarak davacıya verilmesine, -Davalı T5 yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine," şeklinde karar verilmiştir....
Davacının sonrasında sunulan ıslah dilekçesi ile aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesini talep ettiği ancak bir kez kullanılmakla sona eren seçimlik hakların ıslah ile değiştirilemeyeceği gerekçesiyle davacının dava dilekçesindeki sözleşmeden dönme ve bedel iadesi talebi hakkında bir karar verilmesi gerekirken, aracın ayıpsız misli ile değiştirilmesine karar verilmiş olması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir. VI. KARAR Açıklanan sebeplerle; 1. Davalılar vekillerinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, 2....
Bu seçimlik haklarda tüketici; bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici seçimlik haklarından herhangi birisini kullanabilecektir. Ne var ki tüketici bu hakkını kullanırken objektif iyiniyet kuralları içerisinde hareket etmek zorundadır. 6502 sayılı TKHK'nın 11- (3) maddesinde; “ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır” düzenlemesi mevcuttur....
