YARGITAY 9. HUKUK DAIRESI

9. Hukuk Dairesi         2024/12554 E.  ,  2024/13557 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi

Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ve ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Sendika vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendika tarafından ... Plastik San. ve Tic. Ltd. Şti’ye ait işletmeye ilişkin olarak yapılan 22.05.2020 tarihli yetki başvurusunun, davalı Bakanlık tarafından 29.06.2020 tarihli yazı ile toplam 198 işçinin 78’inin sendika üyesi olduğu ve müvekkilinin gereken çoğunluğu bulunmadığı gerekçesi ile olumsuz yanıtlandığını, başvuru tarihinde Bakanlık sisteminden alınan bilgiye göre Tekirdağ işyerinde 159, İstanbul işyerinde 48 olmak üzere toplam 207 işçi olup, bunun 85’inin sendika üyesi olduğunu, buna göre Bakanlığın hatalı işleminin işverenin geriye dönük usulsüz çıkışlarının dikkate alınmasından kaynaklandığını, işe iade davalarının derdest olduğunu, genel müdür, yardımcıları ve diğer yöneticilerin işçi sayısından mahsubu gerektiğini beyanla müvekkilinin işletme toplu iş sözleşmesi için gereken çoğunluğu sağladığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (SGK) vekili cevap dilekçesinde; itirazın süresinde olup olmadığının Mahkemece tespit edilerek süresinde olmaması hâlinde davanın usulden reddi gerektiğini, yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından SGK'ya yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, Bakanlık kayıtları göre davacı tarafından 22.05.2022 tarihinde başvuruda bulunulması üzerine e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile SGK'ya yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde söz konusu işyerlerinde 198 işçinin çalıştığı, 78 işçinin davacı Sendikaya üye olduğu tespit edilerek buna ilişkin 29.06.2020 tarihli ve 1415714 sayılı olumsuz yetki tespiti yazısının gönderildiğini, davacı Sendikanın resmî kayıtlara göre toplu iş sözleşmesi için kanunun aradığı üye çoğunluğuna sahip olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. ... ... Plastik San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacının bir kısım işçinin iş sözleşmelerinin muvazaalı şekilde feshedildiği iddiasının gerçeği yansıtmadığını, müvekkilinin işçilerin sendika üyeliğinden veya Sendikanın yetki başvurusundan haberdar olmadığını, davacı Sendikanın hukuk dışı yollarla üye toplamaya çalıştığını, işyerinde huzuru bozan, çalışma barışını tehdit eden işçilerin tespit edilerek çalışma performansları da göz önünde bulundurularak bu işçilerin iş sözleşmelerinin feshedildiğini, iş sözleşmeleri feshedilen işçilerin 10 günlük yasal süre içinde SGK'ya bildirimlerin yapılmasının usulsüzlük kabul edilemeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya konu olumsuz yetki tespitinin davacı Sendikaya tebliğ tarihi itibarıyla davanın süresinde açıldığı, SGK tarafından gönderilen dava konusu işyerlerinde çalışan işçilere ait liste, işe iade davası neticesinde işe iadelerine karar verilen davacı Sendika üyesi işçiler ve yukarıda yapılan açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, yetki tespit başvuru tarihi itibariyle ... işyerinde çalışan 205 işçiden 84 işçinin davacı Sendikaya üye olduğu, davacı Sendikanın, fer'î müdahile ait işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmak için 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) aradığı çoğunluğu sağladığı, davalı Bakanlık tarafından yetki tespitinde dikkate alınmayan ve K. K., F. K., M. Y., E. A., R. A., B. Y. isimli 6 işçinin de hesaplamaya dâhil edilmesi gerektiği, davalı tarafından verilen olumsuz yetki tespitinin hukuka uygun olmadığı, davacı Sendikanın yetkili olduğunun tespit edildiği gerekçe gösterilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; Bakanlıkça tespit işleminin e-Devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimlerini doğrultusunda resmî kayıtlara dayanılarak gerçekleştirildiğini, mevzuat hükümleri uyarınca Bakanlık işleminde herhangi bir hata bulunmadığını, davanın reddi gerekirken kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirket vekili; dava konusu müvekkiline ait işyerlerinin amaç ve yönetim açısından birlik içerisinde olduğunun tespiti için herhangi bir araştırmanın yapılmadığını, doğrudan işletme kabul edilerek yüzde 40 çoğunluğun sağlanması gerektiği kabulü ile karar verildiğini, müvekkili Şirkette çalışan işçi ve Sendikaya üye işçi sayısının hesabının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut dosyada fer'î müdahilin aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu, bu nedenle toplu iş sözleşmesinin ancak işletme düzeyinde yapılabileceği, davacı Sendikanın toplu iş sözleşmesi yapmak için 6356 sayılı Kanun'un aradığı yüzde 40 çoğunluğu sağladığı, davalının istinaf dilekçesinde belirttiği hususların kararın niteliğine ve çoğunluk şartına etkili olmadığı, İlk Derece Mahkemesi kararının; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, vakıa mahkemesi hakiminin objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına uygun olduğu gerekçesi ile başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Şirket vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin ilgili fıkraları şöyledir:
“(1)Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
(2) İşletme toplu iş sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınır ve yüzde
kırk çoğunluk buna göre hesaplanır.
(3) İşletmede birden çok sendikanın yüzde kırk veya fazla üyesinin olması durumunda
başvuru tarihinde en çok üyeye sahip sendika toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre ... vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İnceleme konusu davada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 22.05.2022 başvuru tarihi itibarıyla ... Plastik San. ve Tic. Ltd. Şti işverenine ait işletmede davacı Sendikanın toplu iş sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağlayamadığına dair 29.06.2020 tarih ve 58736034-103.02.E-1415714 sayılı olumsuz yetki tespit kararının İlk Derece Mahkemesince yetki tespitinde dikkate alınmayan 6 işçinin de hesaplamaya dâhil edilmesi gerektiğinden bahisle iptaline hükmedilmesinde isabetsizlik yoksa da İlk Derece Mahkemesince kurulan hükümde başvuru tarihi itibarıyla davacı Sendikanın 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesi gereğince toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu tespit edilen işyerlerinin sicil numaralarınn belirtilmemiş olması hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Fer'î müdahilin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, fer'î müdahilin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (1) numaralı bendinin çıkartılarak yerine “1-Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 29.06.2020 tarih ve 58736034-103.02.E-1415714 sayılı olumsuz yetki tespiti işleminin İPTALİNE, 22.05.2022 başvuru tarihi itibarıyla ... Petrol Kimya ve Lastik Sanayi İşçileri Sendikasının, ... Plastik San. ve Tic. Ltd. Şti.ne ait 04 No.lu işkolunda faaliyet gösteren (1303647.034 ve 1101703.059 sicil numaralı) işyerlerinde 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesi gereğince toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunun TESPİTİNE,” ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi