İSTANBUL ANADOLU 2. ASLIYE TICARET MAHKEMESI

T.C. İstanbul Anadolu 2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2024/756 Esas
KARAR NO: 2024/850
DAVA: Zayi Belgesi Verilmesi
DAVA TARİHİ: 17/10/2024
KARAR TARİHİ: 30/10/2024

Mahkememizde görülmekte olan Zayi Belgesi Verilmesi davasının yapılan açık yargılaması sonunda,

DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Talep eden dilekçesinde; ----------Şti nin kapatılma işlemi için ---------- Ticaret Oda'na başvurulduğunu, oda başkanlığı tarafından şirketin kapatılması için karar defterinin zorunlu olarak bulunması gerektiğinin bildirildiğini, yapılan araştırmada şirketin karar defterinin muhasebeci tarafından alıkonulduğunun anlaşıldığını, karar defterine ulaşılamadığını, şikayette bulunulduğunu ancak ----------- esas sayılı soruşturma dosyasında takipsizlik kararı verildiğini belirterek şirketin kapatılma işlemlerine esas olmak üzere taraflarına zayi belgesi verilmesini talep etmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Dava, Türk Ticaret Kanunu'nun 82. maddesi gereğince açılmış Zayi Belgesi Verilmesi talebine ilişkindir.İncelenen dosyada davacı ---------, --------Ş'nin tek ortağı olduğu, şirket defterlerinin zayi olduğu bu nedenle de zayi belgesi verilmesi gerektiğini ileri sürerek kendi adına eldeki davayı açtığı anlaşılmaktadır.TTK'nun 82/1-5 maddesinde her tacirin ticari defterlerini, envanterleri, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını, yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerinin on yıl süreyle saklanacağı düzenlenmiş TTK'nun 82/7. maddesinde; "Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız açılır. Mahkeme gerekli gördüğü delillerin toplanmasını da emredebilir," hükmü düzenlenmiştir.Davada taraf sıfatı (husumet) dava konusu yapılan, maddi hukuktan doğan (subjektif) hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı (husumet) dava konusu subjektif hakka ilişkindir. Başka bir ifadeyle sıfat, dava dilekçesinde davacı ve davalı olarak gösterilenlerin, maddi hukuk açısından, gerçekte bu niteliği taşıyıp taşımadığıyla ilişkilidir ve esas hakkında verilecek olan kararın içeriğinin belirlenmesi bakımından önem taşır. Uygulamada sıfat için "husumet" terimi kullanılmaktadır. Fakat, husumet (özellikle Husumet Ehliyeti) teriminin, Taraf Ehliyeti ve Dava Ehliyeti (ve hatta Dava Takip Yetkisi) terimleri için de kullanıldığı görülmektedir. Böylece, bugün uygulamada kullanılan "husumet" teriminin belirli bir anlamı yoktur. Bu terim ile neyin kastedildiğini anlayabilmek için her olayın ayrı ayrı incelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, husumet terimi yerine, daha açık olan taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve taraf sıfatı terimlerinin kullanılması doğru olur. Yukarıda da belirtildiği gibi, sıfat, dava konusu yapılan ve maddi hukuktan doğan hak ile taraflar arasındaki ilişkidir. Dava dilekçesinde davacı ve davalı olarak gösterilen kişiler şeklen o davanın taraflarıdır. Ancak mahkemenin bu taraflar arasında dava konusu hakkın esası bakımından bir karar verebilmesi için, bu kişilerin o davada gerçekten davacı ve davalı sıfatına sahip olmaları gerekir. Bir davada taraf olarak gösterilen kişiler, taraf ve dava ehliyetine ve davayı takip yetkisine sahip olsalar bile, bu kişilerden birinin o davada gerçekten davacı veya davalı olmak sıfatı yoksa, dava konusu hakkın esasına ilişkin bir karar verilemez ve dava sıfat yokluğundan (husumetten), esastan reddedilir. Taraf sıfatının (davacı bakımından Aktif Husumet Ehliyetinin; davalı bakımından, Pasif Husumet Ehliyetinin) yokluğu, davada taraf olarak gözüken kişiler arasında dava konusu hakkın doğumuna engel olduğu için (def'i değil) bir itirazdır. Diğer bütün itiraz hallerinde olduğu gibi sıfat yokluğu da ancak dava dosyasından anlaşılabildiği ölçüde hâkim tarafından kendiliğinden (re'sen) gözetilir. Sıfat yokluğu, bir davada dava şartlarından sonra, yani tahkikat aşamasında incelenir. Sıfat yokluğunun, mümkünse diğer itirazlardan önce incelenmesi gerekir. Çünkü taraflardan birinin taraf sıfatı yoksa, diğer itiraz ve def'ilerin incelenmesine gerek kalmaz (HMK'nın madde 143). Somut olayda ise, davacı ---------- tek ortağı olduğu ----------Ş'nin defterlerinin Zayi olduğunu, bu nedenle de zayi belgesi verilmesi gerektiğini ileri sürmüş olup eldeki davayı da kendi adına açmıştır. İptali istenen yönetim kurulu karar defteri dava dışı ----------Ş 'ne ait olup, ---------- sayılı İçtihadında da belirtildiği üzere iş bu davanın dava dışı ----------Ş tarafından açılması gerekmektedir. Şirketin tek ortağı ve yetkilisi olan davacının bu talep bakımından aktif husumet ehliyeti bulunmamaktadır. Bu arada, zayi belgesi talep edilen bir şirketin tek ortağının vefat etmiş olması halinde ise mirasçılarının zayi belgesi davası açmakta aktif husumet ehliyetlerinin ve hukuki yararlarının bulunduğunun belirtilmesinde de fayda görülmüştür.Açıklanan gerekçelerle; davacının eldeki davayı açmakta aktif husumet ehliyeti bulunmadığından davanın aktif husumet yokluğundan reddine karar vermek gerekmiştir.

HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1.Davanın aktif husumet yokluğu nedeni ile dava şartı yokluğundan USULDEN REDDİNE,
2.Alınması gerekli 427,60 TL peşin harcın davacı tarafından dava açılırken peşin olarak yatırıldığından başkaca alınmasına yer olmadığına,
3.Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
4.Davalı tarafı hasımsız olduğundan ve yapılan yargılama gideri bulunmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
5.Kullanılmayan gider avansının kararın kesinleşmesi ve talep halinde ilgi tarafa iadesine,
Dair, davacıya gerekçeli kararın tebliğden itibaren iki hafta içerisinde ----------- Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesi nezdinde istinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okundu.