DANIŞTAY 4. DAIRE

Danıştay 4. Daire Başkanlığı         2023/9958 E.  ,  2024/2865 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2023/9958
Karar No : 2024/2865

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVALI) … Müdürlüğü (E-Tebligat)
VEKİLİ : Av. … 2- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin .. tarih ve E:…., K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan hüküm fıkralarının bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, maliki olduğu Konya İli, Çumra İlçesi, … Mahallesi, .., .., .., …, …, ……… parsel, … ada … parsel, … ada … parsel ve … ada … parsel sayılı (toplulaştırma sonrası … ada … parsel ile … ada .. parsel) taşınmazlara yönelik yapılan arazi toplulaştırmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen .. tarih ve E:.., K: … sayılı kararda; davacıya verilen … ada … nolu parselde "yol ağı- blok planlaması" çalışmasının yeterince yapılmadığı, davacıya tahsis edilen yeni parsellerin "düzgün/dikdörtgen geometrik" şekli yerine "yamuk dörtgen" şeklinde parseller oluşturulduğu, bu durumun, yani yamuk şekilli tarım arazilerinin şeklinden dolayı, birim alan üretim maliyetlerini artıracağı ve ayrıca, eski … nolu parseldeki davacının hissesinin 3 parçaya bölünerek küçük parsellerin başka mevkideki diğer iki parsele taşınmış olması nedeniyle parsel endeksi bakımından eskisi ile aynı değerde olmadığı, arazi derecelendirilmesinde denklik (değer eşitliği) ilkesinin kısmen zedelendiği anlaşılmakla, yapılan toplulaştırma işleminin bu haliyle, arazi toplulaştırmasının amacına, Arazi Toplulaştırma Teknik Talimatına ve hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Bölge İdare Mahkemesince; kararın …. sayılı parsele ilişkin kısmının dayandığı gerekçenin, hukuka ve usule uygun olduğu, davalı idarenin istinaf başvurusunun bu parsel yönünden reddi gerektiği, dava konusu parsellerden …….., …, … ve … nolu parseller karşılığında verilen … ada … parselin eski parseller ile eşdeğer nitelikte olduğu, … nolu adadaki parsellerin toplulaştırma sonrasında dikdörtgen şeklinde oluşturulmasının teknik yönden mümkün olmadığı, … nolu adanın güney, kuzey ve batı kenarlarındaki arazide blok planlamasında korunacak sürekliliği olan kadim yollar ve köy sınırlarının bulunduğu, … nolu adadaki dava konusu yollardaki kavisli geometrinin teknik zorunluluktan kaynaklanmakta olduğu, ayrıca dava konusu işlem tarihi itibariyle son durumda, … nolu parselin kuzeyindeki yolun, arazi toplulaştırma ilkeleri yönünden yeterli olduğu, her parselin zorunlu olarak en az bir cephesinin yola dayalı olması şartının yerine getirildiği, dava konusu parseller için köy sınırındaki yolların yeterli olması nedeniyle ilave yol ağına ihtiyaç bulunmadığı, toplulaştırma projesinde dava konusu olan … nolu ada için mevcut ve planlanan yolların tarımsal faaliyetler için yeterli olduğu, dava konusu parsellerden …… ve … nolu parseller karşılığında verilen … ada … parselin toprak endeksinin 0,812431 olduğu, eski parsellerin toprak endeksine yakın ve eşdeğer nitelikte olduğu, bu durumda, dava konusu ……….. ada … parsel, … ada … parsel ve … ada … sayılı kadastro parselleri yönünden yapılan dağıtımın toplulaştırma ilke ve esaslarına uygun olduğu, dava konusu işlemde bu parseller yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, aksi yönde verilen Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle, davalı idarenin istinaf başvurusunun … parsel yönünden reddine, ………. ada 3 parsel, 115 ada 6 parsel ve … ada …. sayılı kadastro parselleri yönünden kabulüne, anılan parseller yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDEN DAVACININ İDDİALARI : … ada sınırında yol yapılmadığı, iki yan parselde bulunan tarlasını yol yapılmaması nedeniyle kullanamadığı, 7.895,93 m2 lik tarlalarının eksildiği hususunda raporda açıklama yapılmadığı, idarenin taraflı tutum sergilediği, kararın aleyhe olan kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
TEMYİZ EDEN DAVALININ İDDİALARI : Dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
DAVACININ SAVUNMASI : Cevap verilmemiştir.
DAVALININ SAVUNMASI : Cevap verilmemiştir.
TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
Davacının temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü iddialar kararın redde ilişkin kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmamıştır.
Davalı idarenin kararın, Konya İli, Çumra İlçesi, Ürünlü Mahallesi Eski 429 parsel numaralı taşınmaza ilişkin kısmına yönelik temyiz istemine gelince;
3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu'nun 1. maddesinde kanunun amacı, toprağın verimli şekilde işletilmesini, işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve buralarda istihdam imkanlarının artırılması, yeterli toprağı bulunmayan ve topraksız çiftçilerin zirai aile işletmeleri kurabilmeleri için Devletin mülkiyetinde bulunan topraklarla topraklandırılmaları, desteklenmeleri, eğitilmeleri, ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de toplulaştırılmasını, tarım arazisinin ailenin geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede parçalanmasını ve küçülmesini önlemeyi, yeni yerleşme yerleri kurmayı, mevcut yerleşme yerlerine eklemeler yapmayı, zorunluluk halinde tarım arazisinin diğer amaçlara tahsisini düzenlemeyi, dağıtılmayan tarım arazisinin değerlendirilme şeklini belirlemeyi, Cumhurbaşkanınca gerekli görülen diğer bölgelerde gayrimenkullerin Milli Güvenlik nedeniyle mülkiyet ve tasarruf şekillerinde ve yerleşim yerlerinde düzenlemeler yapmayı, sağlamak olarak tanımlanmıştır. Arazi Toplulaştırması Ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Parsellerin yeniden düzenlenmesi" başlıklı 16. maddesinde; proje alanının yeniden düzenlenmesinde; maliklerin istekleri de dikkate alınarak parsel değer sayılarından azami yüzde on ortak tesislere katılım payı düşüldükten sonra kalan miktarın toplamına eşit değerdeki alan, mümkünse tek parsel olarak tercih sırasına göre verilmeye çalışılacağı, uygulamaya tabi parseller üzerinde zemine bağlı hakların varlığı halinde söz konusu parsellerin, hak lehtarlarının görüşü doğrultusunda parselasyon işlemine tabi tutulacağı, sabit tesisler ile çevre ve doğaya görünüm güzelliği veren arazi, yapı ve tesislerin mümkün olduğunca eski maliklerine verilecek şekilde parselasyon planlaması yapılacağı, ancak mal sahibinin birden fazla bu özellikte sabit tesisi var ise malikin bunlardan birinin etrafındaki toplulaştırma isteğinin dikkate alınacağı, proje alanında birden fazla yerleşim birimleri arasındaki sınır düzeltmelerinin, parsel değer sayısı dikkate alınarak ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılacağı, dikili tarım arazileri ile örtü altı tarımı yapılan arazilerin gerektiğinde kendi içinde toplulaştırmaya konu olacağı, bu yerlerde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında belirlenen parsel büyüklüklerinin esas alınacağı, uygulamaya tabi parsellerde kamu kuruluşlarınca tesis edilmiş olan irtifak haklarının varlığı halinde; derecelendirme ile denklik sağlanarak ve mülkiyet-zemin uyumu korunarak parselasyon işlemi yapılacağı, kamu kuruluşlarınca tesis edilmiş olan irtifak hakları, yeni parsellere maliklerin muvafakati alınmadan ve herhangi bir bedel ödenmeden aktarılacağı, proje sahasındaki sabit tesislerin tescile tabi olsun ya da olmasın tüm dokümanları ilgili kişi ve kuruluşlardan temin edilerek bunlardan yerleri değiştirilemeyecek olanların mevcut durumlarının korunabileceği, mevcut hali ile korunamayan, ancak korunması gereken sabit tesis içeren parsellerde kesinti miktarı kadar alan, öncelikle malikin diğer parsellerinden, bu yolla karşılanamaması halinde hazine arazisinin buraya taşınması ile hisseli hale getirilerek karşılanabileceği, buna rağmen karşılanamayan sabit tesisler için ödeme yapılabileceği, hazine taşınmazı ile karşılanacak alan, arazi toplulaştırması kriterlerine göre bağımsız bir parsel olma niteliğini kazanabilecek durumda ise müstakil parsel olarak, aksi takdirde sabit tesis parseli ile hisselendirilebileceği, davalı parsellerin, dava konuları incelenerek, tarafların rızası ve istekleri doğrultusunda toplulaştırmaya konu edilebileceği düzenlenmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının Konya İli, Çumra İlçesi, … Mahallesinde maliki olduğu toplam … adet tarla niteliğindeki parselin toplulaştırma sonucu 5 parsel olarak planlandığı,15/12/2020 tarihli bilirkişi raporunda davacının eski … nolu parseldeki (toprak derecesi 0,824167) hissesinin 25.000 m2 olduğu, bunun 20.874,15 m2’si taşınmazının eski yerinde 131 Ada 3 nolu parsel olarak tahsis edildiği toprak derecesinin aynı olduğu; 2.576,90 m2’sinin … Ada … nolu parsele (toprak derecesi:0,812431) taşınarak tahsis edildiği; toprak endeksi 0,812431 olan parselin, eski parsel 429’un toprak endeksine yakın ancak eşdeğer nitelikte olmadığı; 893,41m2'sinin de taşınmazının toprak endeksi 0,80065 olan … Ada … nolu parsele taşınarak tahsis edildiği; bu parselin eski parsel 429’un toprak endeksinden düşük olduğu ve eşdeğer nitelikte olmadığı; ayrıca davacının değerli bir mevkideki hissesinin 3 parçaya ayrılmasının zorunlu ve uygun olmadığı; bu yönden denklik (değer eşitliği) ilkesinin kısmen zedelendiğinin belirtildiği, bilirkişi raporundaki gerekçe ile İdare Mahkemesinin dava konusu işlemin iptaline karar verdiği anlaşılmaktadır.
Eski … nolu parsele karşılık üç ayrı parsel tahsis edilmiş olmakla beraber tüm arazi dağıtımına bakıldığında davacının toplam … parselinin toplulaştırma işlemi ile … parsele düşürüldüğü, dava konusu edilen … parselin ise … parselde toparlandığı, eski … parselde davacının hissesinin 25.000 m2 olduğu, 20.874,15 m2’sinin taşınmazının eski yerinde tahsis edildiği, 2.576,90 m2’sinin … Ada … nolu parsele; 893,41m2’sinin ise … Ada … nolu parsele taşındığı ancak bu parsellerin de toplulaştırma sonucu davacıya tahsis edilen parseller olduğu, toprak endeksi değerlerinin de yakın olduğu, toplulaştırmanın davacıya ait tek tek parseller yönünden değil, tüm parselleri yönünden bütün halinde değerlendirilmesi gerektiği, davacıya ait dağınık haldeki parsellerin yerinin değiştirilmeden toplulaştırılamayacağı dikkate alındığında ve toplulaştırmada, parsellerin yola cephe olacak şekilde, sulama imkanlarından en iyi şekilde yararlanması sağlanarak mümkün olduğunca düzgün şekillerde ve parçalı arazilerin toplanması amaçlanmakta olduğundan ve bu işlem yapılırken toplulaştırma öncesindeki arazinin yerinin değişmesi mümkün olduğundan, tüm tercihlere uygun planlama yapılamaması, bir kısım tercihlerin yerine getirilememesinin de toplulaştırma işlemini sakatlayacağı kabul edilemeyeceğinden, dava konusu toplulaştırma işleminin anılan mevzuata, toplulaştırma ilke ve esaslarına uygun olduğu, davalı idare işleminde hukuka aykırılık bulunmadığından kararın buna ilişkin kısmında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının, dava konusu Konya İli, Çumra İlçesi, … Mahallesi, ……….. ada … parsel, … ada … parsel ve … ada … sayılı kadastro parsellerine ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Anılan İdari Dava Dairesi kararının Konya İli, Çumra İlçesi, … Mahallesi, … sayılı kadastro parseline ilişkin kısmının BOZULMASINA,
4. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 09/05/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.