DANIŞTAY 4. DAIRE

Danıştay 4. Daire Başkanlığı         2023/5600 E.  ,  2024/3038 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2023/5600
Karar No : 2024/3038

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Otel Turizm İşletmecilik Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya ili, … ilçesi, …. Mahallesi, … ada … parselin kıyı kesiminde, Devletin hüküm ve tasarrufu altında orman ve milli park olan toplam 52.630,00 m² alanın; şezlong, şemsiye ve yeşil alan (47.771,61 m²), su sporları kulübesi (145,19 m²), aqua park (1835,88 m²), sportif eğlence ve aktivite alanı (364 m²), restaurant (114 m²), restaurant oturma alanı (149 m²), büfe(açık) (74 m²), oturma alanı (1734,32 m²), fırın alanı (140 m²), wc (302 m²), yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 13.769.904,36 TL ecrimisil istenilmesine dair … tarih ve E…. sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile anılan ihbarnameye yapılan itirazın kabulü sonucu 2.705.067,50 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyada bulunan bilgi ve belgelerle 03/07/2020 tarihinde mahallinde keşif ve bilirkşi incelemesi yapılarak alınan bilirkişi raporunun birlikte incelenmesinden, söz konusu işgal nedeniyle istenebilecek ecrimisil bedelinin 671.817,05 TL olması gerektiğinden, davalı idarece fazladan tahakkuk ettirilen 2.033.250,45 TL ecrilmisilde hukuka uygunluk; istenilen ecrimisilin 671.817,05 TL'lik kısmında ise hukuka aykırılık bulunmadığı, ecrimisil ihbarnamesine yapılan itirazın kabul edilmiş olması karşısında ise, anılan ihbarname yönünden karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle, dava konusu ecrimisil ihbarnamesi yönünden karar verilmesine yer olmadığına ve ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin kısmen iptaline, kısmen de davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Bölge İdare Mahkemesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı tarafça; bilirkişi raporuna itirazlarının dikkate alınmadığı buna karşın bilirkişilerce mevzuata aykırı surette ve dava konusu taşınmaza emsal niteliği taşımayan eski kiralama bedelleri dikkate alınarak hesaplama yapıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Cevap verilmemiştir.

TETKİK HÂKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca duruşma istemi yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesinde, devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerlendirme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca takdir edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Kanun'un 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde ecrimisil, Hazine taşınmazının, idarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın İdarece talep edilen tazminat; fuzuli şagil ise, kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının zilyetliğini, yetkili İdarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır. "Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi" başlıklı 85. maddesinde ise, ecrimisilin tespit ve takdirinde; idarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurların göz önünde bulundurulacağı; kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilen taşınmazlarda sözleşmenin bitiminden sonra kullanımın devam etmesi hâlinde, varsa sözleşme veya resmî senetteki hükme göre işlem yapılacağı aksi takdirde ise, işgalciler hakkında ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı yapılacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği'nin, 5. maddesinde "(3)... taşınmaz tespit tutanağına dayanılarak bedel tespit komisyonunca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere, tarımsal amaçlı kullanımlar ile belediye ve mücavir alan sınırları dışında gelir getirici unsur taşımayan kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde birbuçuğundan; belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için ise taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edilir... (10) Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği, gibi hususlar göz önünde bulundurulur. (11) Ecrimisil tespit ve takdir edilirken, Hazine taşınmazının değerini etkileyebilecek; a) İmar durumu, b) Yüzölçümü, c) Niteliği, ç) Verimi (tarım arazilerinde), d) Alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, e) Konumu, f) Taşınmazın kullanım şekli ve işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi her türlü ölçütler dikkate alınır. (12) Ecrimisilin tespitinde ayrıca; aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. Ecrimisil tespit ve takdirinde göz önünde bulundurulacak bilgiler, gerektiğinde köy, mahalle, cadde ve sokak itibariyle sorulabilir. (13) Ayrıca, 03/07/2003 tarihli ve 4916 sayılı Çeşitli Kanunlarda ve Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun yürürlüğe girdiği 19/7/2003 tarihinden sonra Hazine taşınmazları üzerinde yapılan yasal olmayan her türlü yapı ve tesisler (takılıp-sökülebilir nitelikli olanlar hariç), başka bir işleme gerek kalmaksızın Hazineye intikal edeceğinden; bu nitelikteki işgaller için ecrimisil, zeminle birlikte muhdesat da dikkate alınarak tespit ve takdir edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Anılan tebliğin "Kıyı Kanunu kapsamında kalan yerlerde ecrimisil işlemleri" başlıklı 14. maddesinde ise, "(1)...kıyı kenar çizgisi içerisinde (kıyıda) kalan taşınmazların üzerine deniz, güneş ve kumsaldan yararlanılması amacıyla şezlong, gölgelik, soyunma kabini ve duş konulması, yeşil alan düzenlemesi yapılması, sportif ve eğlence aktivitelerinin yapılabileceği alanlar oluşturulması, yiyecek ve içecek servisi yapılması amacıyla takılabilir, sökülebilir ve taşınabilir elemanlarla basit nitelikte yapı (lokanta, çay bahçesi, kafeterya vb. tesisler hariç) yapılması gibi izinsiz kullanımların tespit edilmesi halinde, bu taşınmazları izinsiz kullananlar arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın ecrimisil bedeli; yılı içerisinde T.C. Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından belirlenen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayımlanan Birim Maliyetler Listesi’nin “Günübirlik Tesisi Açık Alan Düzenlemesi” için öngörülen metre kare birim bedelinin kullanıma konu olan taşınmazın yüzölçümü ile çarpılması suretiyle bulunacak rakamın yüzde yirmibeşi ile varsa bu taşınmazların, yoksa en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde birinin toplamından aşağı olmamak üzere, Kanunun 9. maddesinde belirtilen yerlerden sorulmak suretiyle bedel tespit komisyonu tarafından tespit ve takdir edilir. (2) Kıyı ve sahil şeritleri ile dolgu alanlarında yukarıda belirtilen kullanımlar dışında izinsiz kullanımın tespiti halinde; işgalin şekli, bu alanların konumu ve kullanımlarından elde edilecek gelir düzeyi de dikkate alınarak Kanunun 9. maddesinde belirtilen yerlerden sorulmak suretiyle bedel tespit komisyonu tarafından ecrimisil tespit ve takdir edilir. Deniz turizmi araçlarının bağlanması amacıyla mendireklerle çevrilmiş deniz yüzeyinde ise, kara parçası için tespit edilen ecrimisil bedelinin yüzde onu esas alınmak suretiyle ecrimisil tespit ve takdir edilir. (3) Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi safhasında, işgalin başladığı ve bittiği süreler dikkate alınır. (4) Kıyı, sahil şeridi ile dolgu alanlarında beton, kayraktaş vb. kaplama elemanlar ile zemin düzenlemesi yapılmak suretiyle kullanımının tespit edilmesi halinde; bu tür kullanımların öncelikle tahliyesi esas olup, tahliye işlemi gerçekleştirilinceye kadar ecrimisil takibatı yapılır. (5) Deniz, güneş ve kumsaldan yararlanma veya sportif ve eğlence aktivitelerinin yapılması amacıyla kullanılan iskeleler için birinci fıkraya göre, bu kullanımlar dışında kullanılan iskeleler için (yükleme-boşaltma gibi) ise ikinci fıkraya göre ecrimisil tespit, takdir ve tahsilatı yapılır." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dosyanın, Danıştay Dördüncü Dairesinin E:2023/6518 sayılı dosyası ile birlikte incelenmesinden; Antalya ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın deniz yönünde, Devletin hüküm ve tasarrufu altında orman ve milli park olan toplam 52.630,00m² alanın işgali nedeniyle davacıdan ecrimisil istenilmesi üzere bakılmakta olan davaların açıldığı; davacı tarafından aynı alan yönünden Milli Emlak Müdürlüğü'ne de ecrimisil ödendiği ve alanın 37.152,00m2 kısmının … tarih ve … yevmiye sayılı Ön İzin Sözleşmesi ile ilk yıl kullanım bedeli 1.050.000,00TL bedelle … Tur. İnş.ve Tic. A.Ş.'ye 2 adet iskele ve deniz yüzeyi için ön izin verilmiş olduğuna ilişkin beyan ve belgelerin dosyaya sunulmasına karşın;
a- İşgale konu taşınmazın, Milli Emlak işlem dosyası celbedilerek, alan için halen geçerliliğini koruyan bir ön izin sözleşmesi bulunup bulunmadığı, bulunmakta ise, örneğinin ve belirtilen sözleşmenin tarafı ile davacı arasındaki kullanım sözleşmesinin örneğinin dosyaya sunulmasının istenilmediği;
b- Her iki dosya kapsamında da bilirkişi heyetlerince aynı ve fakat çok eski ve emsal niteliği taşımayan kiralama ve satış bedelleri incelenmiş olmasına karşın; yukarıda incelenen mevzuatımız uyarınca aynı taşınmaz için … Tur. İnş.ve Tic. A.Ş. tarafından ödenen ön izin bedelinin (a bendinde belirtilen araştırma sonucunda devam eden ön izin var ise bu bedelin) emsal olarak dikkate alınmadığı gibi mevzuatta öngörülen kriterler bakımından da bir inceleme yapılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, yukarıda belirtilen belgelerin dosyaya sunulmasının sağlanmasından sonra ek bilirkişi raporu veya gerek görülmesi halinde mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak, başta davacının rızaen ödediği bedel dikkate alınarak ve 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği'nin 14. maddesinin 1. fıkrasında işaret edilen asgari tutar da hesaplanmak suretiyle bu tutardan az olmamak üzere ecrimisil bedelinin yeniden hesaplatılması sonrasında bir hüküm verilmesi gerektiği sonucuna varılmakta olup; temyiz incelemesine konu, dava konusu işlemin kısmen iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 14/05/2024 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.